Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
Ivane Javakhishvili Tbilisi State University
Theaetetus 163
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-31 13:19:31
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Θεαίτητος
ἀλλ᾽ οὐ δίκαιον , ὦ Σώκρατες , οὔτε σὺ οὔτε ἂν ἡμεῖς φαῖμεν .
Σωκράτης
ἄλλῃ δὴ σκεπτέον , ὡς ἔοικεν , ὡς ὅ τε σὸς καὶ ὁ Θεοδώρου λόγος .
Θεαίτητος
πάνυ μὲν οὖν ἄλλῃ .
Σωκράτης
τῇδε δὴ σκοπῶμεν εἰ ἄρα ἐστὶν ἐπιστήμη τε καὶ αἴσθησις ταὐτὸν ἢ ἕτερον . εἰς γὰρ τοῦτό που πᾶς ὁ λόγος ἡμῖν ἔτεινεν , καὶ τούτου χάριν τὰ πολλὰ καὶ ἄτοπα ταῦτα ἐκινήσαμεν . οὐ γάρ ;
Θεαίτητος
παντάπασι μὲν οὖν . [ 163β ]
Σωκράτης
ἦ οὖν ὁμολογήσομεν , ἃ τῷ ὁρᾶν αἰσθανόμεθα ἢ τῷ ἀκούειν , πάντα ταῦτα ἅμα καὶ ἐπίστασθαι ; οἷον τῶν βαρβάρων πρὶν μαθεῖν τὴν φωνὴν πότερον οὐ φήσομεν ἀκούειν ὅταν φθέγγωνται , ἢ ἀκούειν τε καὶ ἐπίστασθαι ἃ λέγουσι ; καὶ αὖ γράμματα μὴ ἐπιστάμενοι , βλέποντες εἰς αὐτὰ πότερον οὐχ ὁρᾶν ἢ ἐπίστασθαι εἴπερ ὁρῶμεν διισχυριούμεθα ;
Θεαίτητος
αὐτό γε , ὦ Σώκρατες , τοῦτο αὐτῶν , ὅπερ ὁρῶμέν τε καὶ ἀκούομεν , ἐπίστασθαι φήσομεν : τῶν μὲν γὰρ τὸ σχῆμα καὶ τὸ χρῶμα ὁρᾶν τε καὶ ἐπίστασθαι , τῶν δὲ τὴν [ 163ξ ] ὀξύτητα καὶ βαρύτητα ἀκούειν τε ἅμα καὶ εἰδέναι : ἃ δὲ οἵ τε γραμματισταὶ περὶ αὐτῶν καὶ οἱ ἑρμηνῆς διδάσκουσιν , οὔτε αἰσθάνεσθαι τῷ ὁρᾶν ἢ ἀκούειν οὔτε ἐπίστασθαι .
Σωκράτης
ἄριστά γ᾽ , ὦ Θεαίτητε , καὶ οὐκ ἄξιόν σοι πρὸς ταῦτα ἀμφισβητῆσαι , ἵνα καὶ αὐξάνῃ . ἀλλ᾽ ὅρα δὴ καὶ τόδε ἄλλο προσιόν , καὶ σκόπει πῇ αὐτὸ διωσόμεθα .
Θεαίτητος
τὸ ποῖον δή ; [ 163δ ]
Σωκράτης
τὸ τοιόνδε : εἴ τις ἔροιτο : ‘ἆρα δυνατὸν ὅτου τις ἐπιστήμων γένοιτό ποτε , ἔτι ἔχοντα μνήμην αὐτοῦ τούτου καὶ σῳζόμενον , τότε ὅτε μέμνηται μὴ ἐπίστασθαι αὐτὸ τοῦτο ὃ μέμνηται ; ’ μακρολογῶ δέ , ὡς ἔοικε , βουλόμενος ἐρέσθαι εἰ μαθών τίς τι μεμνημένος μὴ οἶδε .
Θεαίτητος
καὶ πῶς , ὦ Σώκρατες ; τέρας γὰρ ἂν εἴη ὃ λέγεις .
Σωκράτης
μὴ οὖν ἐγὼ ληρῶ ; σκόπει δέ . ἆρα τὸ ὁρᾶν οὐκ αἰσθάνεσθαι λέγεις καὶ τὴν ὄψιν αἴσθησιν ;
Θεαίτητος
ἔγωγε . [ 163ε ]
Σωκράτης
οὐκοῦν ὁ ἰδών τι ἐπιστήμων ἐκείνου γέγονεν ὃ εἶδεν κατὰ τὸν ἄρτι λόγον ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
τί δέ ; μνήμην οὐ λέγεις μέντοι τι ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
πότερον οὐδενὸς ἢ τινός ;
Θεαίτητος
τινὸς δήπου .
Σωκράτης
οὐκοῦν ὧν ἔμαθε καὶ ὧν ᾔσθετο , τοιουτωνί τινων ;
Θεαίτητος
τί μήν ;
Σωκράτης
ὃ δὴ εἶδέ τις , μέμνηταί που ἐνίοτε ;
Θεαίτητος
μέμνηται .
Σωκράτης
ἦ καὶ μύσας ; ἢ τοῦτο δράσας ἐπελάθετο ;
Θεαίτητος
ἀλλὰ δεινόν , ὦ Σώκρατες , τοῦτό γε φάναι .
ἀλλ᾽ οὐ δίκαιον , ὦ Σώκρατες , οὔτε σὺ οὔτε ἂν ἡμεῖς φαῖμεν .
Σωκράτης
ἄλλῃ δὴ σκεπτέον , ὡς ἔοικεν , ὡς ὅ τε σὸς καὶ ὁ Θεοδώρου λόγος .
Θεαίτητος
πάνυ μὲν οὖν ἄλλῃ .
Σωκράτης
τῇδε δὴ σκοπῶμεν εἰ ἄρα ἐστὶν ἐπιστήμη τε καὶ αἴσθησις ταὐτὸν ἢ ἕτερον . εἰς γὰρ τοῦτό που πᾶς ὁ λόγος ἡμῖν ἔτεινεν , καὶ τούτου χάριν τὰ πολλὰ καὶ ἄτοπα ταῦτα ἐκινήσαμεν . οὐ γάρ ;
Θεαίτητος
παντάπασι μὲν οὖν . [ 163β ]
Σωκράτης
ἦ οὖν ὁμολογήσομεν , ἃ τῷ ὁρᾶν αἰσθανόμεθα ἢ τῷ ἀκούειν , πάντα ταῦτα ἅμα καὶ ἐπίστασθαι ; οἷον τῶν βαρβάρων πρὶν μαθεῖν τὴν φωνὴν πότερον οὐ φήσομεν ἀκούειν ὅταν φθέγγωνται , ἢ ἀκούειν τε καὶ ἐπίστασθαι ἃ λέγουσι ; καὶ αὖ γράμματα μὴ ἐπιστάμενοι , βλέποντες εἰς αὐτὰ πότερον οὐχ ὁρᾶν ἢ ἐπίστασθαι εἴπερ ὁρῶμεν διισχυριούμεθα ;
Θεαίτητος
αὐτό γε , ὦ Σώκρατες , τοῦτο αὐτῶν , ὅπερ ὁρῶμέν τε καὶ ἀκούομεν , ἐπίστασθαι φήσομεν : τῶν μὲν γὰρ τὸ σχῆμα καὶ τὸ χρῶμα ὁρᾶν τε καὶ ἐπίστασθαι , τῶν δὲ τὴν [ 163ξ ] ὀξύτητα καὶ βαρύτητα ἀκούειν τε ἅμα καὶ εἰδέναι : ἃ δὲ οἵ τε γραμματισταὶ περὶ αὐτῶν καὶ οἱ ἑρμηνῆς διδάσκουσιν , οὔτε αἰσθάνεσθαι τῷ ὁρᾶν ἢ ἀκούειν οὔτε ἐπίστασθαι .
Σωκράτης
ἄριστά γ᾽ , ὦ Θεαίτητε , καὶ οὐκ ἄξιόν σοι πρὸς ταῦτα ἀμφισβητῆσαι , ἵνα καὶ αὐξάνῃ . ἀλλ᾽ ὅρα δὴ καὶ τόδε ἄλλο προσιόν , καὶ σκόπει πῇ αὐτὸ διωσόμεθα .
Θεαίτητος
τὸ ποῖον δή ; [ 163δ ]
Σωκράτης
τὸ τοιόνδε : εἴ τις ἔροιτο : ‘ἆρα δυνατὸν ὅτου τις ἐπιστήμων γένοιτό ποτε , ἔτι ἔχοντα μνήμην αὐτοῦ τούτου καὶ σῳζόμενον , τότε ὅτε μέμνηται μὴ ἐπίστασθαι αὐτὸ τοῦτο ὃ μέμνηται ; ’ μακρολογῶ δέ , ὡς ἔοικε , βουλόμενος ἐρέσθαι εἰ μαθών τίς τι μεμνημένος μὴ οἶδε .
Θεαίτητος
καὶ πῶς , ὦ Σώκρατες ; τέρας γὰρ ἂν εἴη ὃ λέγεις .
Σωκράτης
μὴ οὖν ἐγὼ ληρῶ ; σκόπει δέ . ἆρα τὸ ὁρᾶν οὐκ αἰσθάνεσθαι λέγεις καὶ τὴν ὄψιν αἴσθησιν ;
Θεαίτητος
ἔγωγε . [ 163ε ]
Σωκράτης
οὐκοῦν ὁ ἰδών τι ἐπιστήμων ἐκείνου γέγονεν ὃ εἶδεν κατὰ τὸν ἄρτι λόγον ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
τί δέ ; μνήμην οὐ λέγεις μέντοι τι ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
πότερον οὐδενὸς ἢ τινός ;
Θεαίτητος
τινὸς δήπου .
Σωκράτης
οὐκοῦν ὧν ἔμαθε καὶ ὧν ᾔσθετο , τοιουτωνί τινων ;
Θεαίτητος
τί μήν ;
Σωκράτης
ὃ δὴ εἶδέ τις , μέμνηταί που ἐνίοτε ;
Θεαίτητος
μέμνηται .
Σωκράτης
ἦ καὶ μύσας ; ἢ τοῦτο δράσας ἐπελάθετο ;
Θεαίτητος
ἀλλὰ δεινόν , ὦ Σώκρατες , τοῦτό γε φάναι .
თეეტეტოსი
სოკრატე , ამას არც შენ და არც მე არ ჩავთვლიდით სამართლიანად .
სოკრატე
მაშ , როგორც ჩანს , შენი და თეოდოროსის მსჯელობის თანახმად , სხვანაირად უნდა განვიხილოთ .
თეეტეტოსი
სულ სხვანაირად .
სოკრატე
მოდი განვიხილოთ ცოდნა და შეგრძნება ერთი და იგივეა თუ განსხვავებული . ეს არ იყო ჩევნი მსჯელობის დასაწყისი , რისი წყალობითაც მრავალი და უაზრო რაღაც დაიძრა ? ასე არაა ?
თეეტეტოსი
ნამდვილად , ასეა . [ 163b ]
სოკრატე
მოდი შევთანხმდეთ , რასაც შევიგრძნობთ დანახვისას ან მოსმენისას , ეს ყველაფერი ამავე დროს ვიცით ? როდესაც ბარბაროსთაგან რომელიმე ენა ჯერ არ გვისწავლია , ვიტყვით , რომ არ გვესმის , როცა ლაპარაკობენ , თუ რომ გვესმის კიდეც და ვიცით , რას ამბობენ ? ან როცა არ ვიცით მათი ასოები და ვუყურებთ მათ , ვიტყვით , რომ ვერ ვხედავთ , თუ დავამტკიცებთ , რომ რაკი ვხედავთ , ვიცით კიდეც ისინი ?
თეეტეტოსი
ამასთან დაკავშირებით , სოკრატე , ვიტყოდით , რომ ვიცით ის , რასაც ვხედავთ და ვისმენთ . დანახვისას ვიცით [ ასოების ] ფორმა და ფერი , მოსმენისას კი ვიცით [ 163c ] [ ბგერების ] სიმახვილე და სიბლაგვე . იმას კი , რასაც მათ შესახებ გრამატიკოსები და მთარგმნელები ასწავლიან , ვერც შევიგრძნობთ დანახვისას და მოსმენისას და არც ვიცით .
სოკრატე
მშვენიერია , თეეტეტოს , არც ღირს ამაზე შენთან კამათი , რათა გაიზარდო . მაგრამ შეხედე ჩვენსკენ მომავალ ამ [ დასკვნასაც ] და დააკვირდი , როგორ ავიცილოთ ის თავიდან .
თეეტეტოსი
რომელს ? [ 163d ]
სოკრატე
აი ამას . თუკი ვინმე გკითხავდა : , , შესაძლებელია , რომ ვინმემ როდისმე რაიმე გაიგოს და ის მეხსიერებაში შეინახოს , ხოლო როდესაც ემახსოვრება , არ იცოდეს ის , რაც ახსოვს იმ დროს , როდესაც ახსოვს ? " როგორც ჩანს , ბევრს ვლაპარაკობ , იმის თქმა მინდოდა , თუ შეიძლება ვინმემ რამე ისწავლოს და ახსოვდეს ის , მაგრამ არ იცოდეს ?
თეეტეტოსი
როგორ , სოკრატე ? საშინელება იქნებოდა , რასაც შენ ამბობ .
სოკრატე
სისულელეს ვამბობ ? დაუკვირდი . შენ არ ამბობ , რომ დანახვა შეგრძნება ( ზმნა ) არის , ხოლო მხედველობა შეგრძნება ( არსებითი სახელი ) ?
თეეტეტოსი
ასე ვამბობ . [ 163e ]
სოკრატე
მაშ , ახლანდელი მსჯელობის თანახმად , ვინც რაღაცას დაინახავს , იმის მცოდნე არ ხდება , რაც დაინახა ?
თეეტეტოსი
კი
სოკრატე
მეხსიერებასაც ხომ რაღაცას უწოდებ ?
თეეტეტოსი
კი
სოკრატე
რაღაცის [ მეხსიერებას ] თუ არაფრისას ?
თეეტეტოსი
ცხადია , რაღაცის .
სოკრატე
იმ რაღაცისას ხომ არა , რაც ვინმემ ისწავლა ან შეიგრძნო ?
თეეტეტოსი
როგორ არა ?
სოკრატე
თუკი ვინმემ რამე დაინახა , ხანდახან ხომ იხსენებს [ მას ] ?
თეეტეტოსი
იხსენებს .
სოკრატე
როცა თვალებს ხუჭავს [ მაშინაც ] ? თუ ამის გაკეთებისას ავიწყდება ?
თეეტეტოსი
მეშინია ამის თქმის , სოკრატე .
სოკრატე , ამას არც შენ და არც მე არ ჩავთვლიდით სამართლიანად .
სოკრატე
მაშ , როგორც ჩანს , შენი და თეოდოროსის მსჯელობის თანახმად , სხვანაირად უნდა განვიხილოთ .
თეეტეტოსი
სულ სხვანაირად .
სოკრატე
მოდი განვიხილოთ ცოდნა და შეგრძნება ერთი და იგივეა თუ განსხვავებული . ეს არ იყო ჩევნი მსჯელობის დასაწყისი , რისი წყალობითაც მრავალი და უაზრო რაღაც დაიძრა ? ასე არაა ?
თეეტეტოსი
ნამდვილად , ასეა . [ 163b ]
სოკრატე
მოდი შევთანხმდეთ , რასაც შევიგრძნობთ დანახვისას ან მოსმენისას , ეს ყველაფერი ამავე დროს ვიცით ? როდესაც ბარბაროსთაგან რომელიმე ენა ჯერ არ გვისწავლია , ვიტყვით , რომ არ გვესმის , როცა ლაპარაკობენ , თუ რომ გვესმის კიდეც და ვიცით , რას ამბობენ ? ან როცა არ ვიცით მათი ასოები და ვუყურებთ მათ , ვიტყვით , რომ ვერ ვხედავთ , თუ დავამტკიცებთ , რომ რაკი ვხედავთ , ვიცით კიდეც ისინი ?
თეეტეტოსი
ამასთან დაკავშირებით , სოკრატე , ვიტყოდით , რომ ვიცით ის , რასაც ვხედავთ და ვისმენთ . დანახვისას ვიცით [ ასოების ] ფორმა და ფერი , მოსმენისას კი ვიცით [ 163c ] [ ბგერების ] სიმახვილე და სიბლაგვე . იმას კი , რასაც მათ შესახებ გრამატიკოსები და მთარგმნელები ასწავლიან , ვერც შევიგრძნობთ დანახვისას და მოსმენისას და არც ვიცით .
სოკრატე
მშვენიერია , თეეტეტოს , არც ღირს ამაზე შენთან კამათი , რათა გაიზარდო . მაგრამ შეხედე ჩვენსკენ მომავალ ამ [ დასკვნასაც ] და დააკვირდი , როგორ ავიცილოთ ის თავიდან .
თეეტეტოსი
რომელს ? [ 163d ]
სოკრატე
აი ამას . თუკი ვინმე გკითხავდა : , , შესაძლებელია , რომ ვინმემ როდისმე რაიმე გაიგოს და ის მეხსიერებაში შეინახოს , ხოლო როდესაც ემახსოვრება , არ იცოდეს ის , რაც ახსოვს იმ დროს , როდესაც ახსოვს ? " როგორც ჩანს , ბევრს ვლაპარაკობ , იმის თქმა მინდოდა , თუ შეიძლება ვინმემ რამე ისწავლოს და ახსოვდეს ის , მაგრამ არ იცოდეს ?
თეეტეტოსი
როგორ , სოკრატე ? საშინელება იქნებოდა , რასაც შენ ამბობ .
სოკრატე
სისულელეს ვამბობ ? დაუკვირდი . შენ არ ამბობ , რომ დანახვა შეგრძნება ( ზმნა ) არის , ხოლო მხედველობა შეგრძნება ( არსებითი სახელი ) ?
თეეტეტოსი
ასე ვამბობ . [ 163e ]
სოკრატე
მაშ , ახლანდელი მსჯელობის თანახმად , ვინც რაღაცას დაინახავს , იმის მცოდნე არ ხდება , რაც დაინახა ?
თეეტეტოსი
კი
სოკრატე
მეხსიერებასაც ხომ რაღაცას უწოდებ ?
თეეტეტოსი
კი
სოკრატე
რაღაცის [ მეხსიერებას ] თუ არაფრისას ?
თეეტეტოსი
ცხადია , რაღაცის .
სოკრატე
იმ რაღაცისას ხომ არა , რაც ვინმემ ისწავლა ან შეიგრძნო ?
თეეტეტოსი
როგორ არა ?
სოკრატე
თუკი ვინმემ რამე დაინახა , ხანდახან ხომ იხსენებს [ მას ] ?
თეეტეტოსი
იხსენებს .
სოკრატე
როცა თვალებს ხუჭავს [ მაშინაც ] ? თუ ამის გაკეთებისას ავიწყდება ?
თეეტეტოსი
მეშინია ამის თქმის , სოკრატე .
Theaetetus 164
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-31 15:39:56
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
[ 164α ]
Σωκράτης
δεῖ γε μέντοι , εἰ σώσομεν τὸν πρόσθε λόγον : εἰ δὲ μή , οἴχεται .
Θεαίτητος
καὶ ἐγώ , νὴ τὸν Δία , ὑποπτεύω , οὐ μὴν ἱκανῶς γε συννοῶ : ἀλλ᾽ εἰπὲ πῇ .
Σωκράτης
τῇδε : ὁ μὲν ὁρῶν ἐπιστήμων , φαμέν , τούτου γέγονεν οὗπερ ὁρῶν : ὄψις γὰρ καὶ αἴσθησις καὶ ἐπιστήμη ταὐτὸν ὡμολόγηται .
Θεαίτητος
πάνυ γε .
Σωκράτης
ὁ δέ γε ὁρῶν καὶ ἐπιστήμων γεγονὼς οὗ ἑώρα , ἐὰν μύσῃ , μέμνηται μέν , οὐχ ὁρᾷ δὲ αὐτό . ἦ γάρ ;
Θεαίτητος
ναί . [ 164β ]
Σωκράτης
τὸ δέ γε ‘οὐχ ὁρᾷ’ ‘οὐκ ἐπίσταταί’ ἐστιν , εἴπερ καὶ τὸ ‘ὁρᾷ’ ‘ἐπίσταται . ’
Θεαίτητος
ἀληθῆ .
Σωκράτης
συμβαίνει ἄρα , οὗ τις ἐπιστήμων ἐγένετο , ἔτι μεμνημένον αὐτὸν μὴ ἐπίστασθαι , ἐπειδὴ οὐχ ὁρᾷ : ὃ τέρας ἔφαμεν ἂν εἶναι εἰ γίγνοιτο .
Θεαίτητος
ἀληθέστατα λέγεις .
Σωκράτης
τῶν ἀδυνάτων δή τι συμβαίνειν φαίνεται ἐάν τις ἐπιστήμην καὶ αἴσθησιν ταὐτὸν φῇ εἶναι .
Θεαίτητος
ἔοικεν .
Σωκράτης
ἄλλο ἄρα ἑκάτερον φατέον .
Θεαίτητος
κινδυνεύει . [ 164ξ ]
Σωκράτης
τί οὖν δῆτ᾽ ἂν εἴη ἐπιστήμη ; πάλιν ἐξ ἀρχῆς , ὡς ἔοικεν , λεκτέον . καίτοι τί ποτε μέλλομεν , ὦ Θεαίτητε , δρᾶν ;
Θεαίτητος
τίνος πέρι ;
Σωκράτης
φαινόμεθά μοι ἀλεκτρυόνος ἀγεννοῦς δίκην πρὶν νενικηκέναι ἀποπηδήσαντες ἀπὸ τοῦ λόγου ᾁδειν .
Θεαίτητος
πῶς δή ;
Σωκράτης
ἀντιλογικῶς ἐοίκαμεν πρὸς τὰς τῶν ὀνομάτων ὁμολογίας ἀνομολογησάμενοι καὶ τοιούτῳ τινὶ περιγενόμενοι τοῦ λόγου ἀγαπᾶν , καὶ οὐ φάσκοντες ἀγωνισταὶ ἀλλὰ φιλόσοφοι [ 164δ ] εἶναι λανθάνομεν ταὐτὰ ἐκείνοις τοῖς δεινοῖς ἀνδράσιν ποιοῦντες .
Θεαίτητος
οὔπω μανθάνω ὅπως λέγεις .
Σωκράτης
ἀλλ᾽ ἐγὼ πειράσομαι δηλῶσαι περὶ αὐτῶν ὅ γε δὴ νοῶ . ἠρόμεθα γὰρ δὴ εἰ μαθὼν καὶ μεμνημένος τίς τι μὴ ἐπίσταται , καὶ τὸν ἰδόντα καὶ μύσαντα μεμνημένον ὁρῶντα δὲ οὒ ἀποδείξαντες , οὐκ εἰδότα ἀπεδείξαμεν καὶ ἅμα μεμνημένον : τοῦτο δ᾽ εἶναι ἀδύνατον . καὶ οὕτω δὴ μῦθος ἀπώλετο ὁ Πρωταγόρειος , καὶ ὁ σὸς ἅμα ὁ τῆς ἐπιστήμης καὶ αἰσθήσεως ὅτι ταὐτόν ἐστιν . [ 164ε ]
Θεαίτητος
φαίνεται .
Σωκράτης
οὔ τι ἄν , οἶμαι , ὦ φίλε , εἴπερ γε ὁ πατὴρ τοῦ ἑτέρου μύθου ἔζη , ἀλλὰ πολλὰ ἂν ἤμυνε : νῦν δὲ ὀρφανὸν αὐτὸν ἡμεῖς προπηλακίζομεν . καὶ γὰρ οὐδ᾽ οἱ ἐπίτροποι , οὓς Πρωταγόρας κατέλιπεν , βοηθεῖν ἐθέλουσιν , ὧν Θεόδωρος εἷς ὅδε . ἀλλὰ δὴ αὐτοὶ κινδυνεύσομεν τοῦ δικαίου ἕνεκ᾽ αὐτῷ βοηθεῖν .
Σωκράτης
δεῖ γε μέντοι , εἰ σώσομεν τὸν πρόσθε λόγον : εἰ δὲ μή , οἴχεται .
Θεαίτητος
καὶ ἐγώ , νὴ τὸν Δία , ὑποπτεύω , οὐ μὴν ἱκανῶς γε συννοῶ : ἀλλ᾽ εἰπὲ πῇ .
Σωκράτης
τῇδε : ὁ μὲν ὁρῶν ἐπιστήμων , φαμέν , τούτου γέγονεν οὗπερ ὁρῶν : ὄψις γὰρ καὶ αἴσθησις καὶ ἐπιστήμη ταὐτὸν ὡμολόγηται .
Θεαίτητος
πάνυ γε .
Σωκράτης
ὁ δέ γε ὁρῶν καὶ ἐπιστήμων γεγονὼς οὗ ἑώρα , ἐὰν μύσῃ , μέμνηται μέν , οὐχ ὁρᾷ δὲ αὐτό . ἦ γάρ ;
Θεαίτητος
ναί . [ 164β ]
Σωκράτης
τὸ δέ γε ‘οὐχ ὁρᾷ’ ‘οὐκ ἐπίσταταί’ ἐστιν , εἴπερ καὶ τὸ ‘ὁρᾷ’ ‘ἐπίσταται . ’
Θεαίτητος
ἀληθῆ .
Σωκράτης
συμβαίνει ἄρα , οὗ τις ἐπιστήμων ἐγένετο , ἔτι μεμνημένον αὐτὸν μὴ ἐπίστασθαι , ἐπειδὴ οὐχ ὁρᾷ : ὃ τέρας ἔφαμεν ἂν εἶναι εἰ γίγνοιτο .
Θεαίτητος
ἀληθέστατα λέγεις .
Σωκράτης
τῶν ἀδυνάτων δή τι συμβαίνειν φαίνεται ἐάν τις ἐπιστήμην καὶ αἴσθησιν ταὐτὸν φῇ εἶναι .
Θεαίτητος
ἔοικεν .
Σωκράτης
ἄλλο ἄρα ἑκάτερον φατέον .
Θεαίτητος
κινδυνεύει . [ 164ξ ]
Σωκράτης
τί οὖν δῆτ᾽ ἂν εἴη ἐπιστήμη ; πάλιν ἐξ ἀρχῆς , ὡς ἔοικεν , λεκτέον . καίτοι τί ποτε μέλλομεν , ὦ Θεαίτητε , δρᾶν ;
Θεαίτητος
τίνος πέρι ;
Σωκράτης
φαινόμεθά μοι ἀλεκτρυόνος ἀγεννοῦς δίκην πρὶν νενικηκέναι ἀποπηδήσαντες ἀπὸ τοῦ λόγου ᾁδειν .
Θεαίτητος
πῶς δή ;
Σωκράτης
ἀντιλογικῶς ἐοίκαμεν πρὸς τὰς τῶν ὀνομάτων ὁμολογίας ἀνομολογησάμενοι καὶ τοιούτῳ τινὶ περιγενόμενοι τοῦ λόγου ἀγαπᾶν , καὶ οὐ φάσκοντες ἀγωνισταὶ ἀλλὰ φιλόσοφοι [ 164δ ] εἶναι λανθάνομεν ταὐτὰ ἐκείνοις τοῖς δεινοῖς ἀνδράσιν ποιοῦντες .
Θεαίτητος
οὔπω μανθάνω ὅπως λέγεις .
Σωκράτης
ἀλλ᾽ ἐγὼ πειράσομαι δηλῶσαι περὶ αὐτῶν ὅ γε δὴ νοῶ . ἠρόμεθα γὰρ δὴ εἰ μαθὼν καὶ μεμνημένος τίς τι μὴ ἐπίσταται , καὶ τὸν ἰδόντα καὶ μύσαντα μεμνημένον ὁρῶντα δὲ οὒ ἀποδείξαντες , οὐκ εἰδότα ἀπεδείξαμεν καὶ ἅμα μεμνημένον : τοῦτο δ᾽ εἶναι ἀδύνατον . καὶ οὕτω δὴ μῦθος ἀπώλετο ὁ Πρωταγόρειος , καὶ ὁ σὸς ἅμα ὁ τῆς ἐπιστήμης καὶ αἰσθήσεως ὅτι ταὐτόν ἐστιν . [ 164ε ]
Θεαίτητος
φαίνεται .
Σωκράτης
οὔ τι ἄν , οἶμαι , ὦ φίλε , εἴπερ γε ὁ πατὴρ τοῦ ἑτέρου μύθου ἔζη , ἀλλὰ πολλὰ ἂν ἤμυνε : νῦν δὲ ὀρφανὸν αὐτὸν ἡμεῖς προπηλακίζομεν . καὶ γὰρ οὐδ᾽ οἱ ἐπίτροποι , οὓς Πρωταγόρας κατέλιπεν , βοηθεῖν ἐθέλουσιν , ὧν Θεόδωρος εἷς ὅδε . ἀλλὰ δὴ αὐτοὶ κινδυνεύσομεν τοῦ δικαίου ἕνεκ᾽ αὐτῷ βοηθεῖν .
[
164a
]
სოკრატე
საჭიროა [ ამის გაკეთება ] , რათა გადავარჩინოთ წინა მსჯელობა , თუ არა - განადგურდება .
თეეტეტოსი
ვფიცავ ზევსს , მეც ვეჭვობ , რომ საკმარისად ვერ ვიგებ . თქვი , როგორ არის .
სოკრატე
ასეა : ჩვენ ვამბობთ , რომ ვინც ხედავს , იმის მცოდნე ხდება , რასაც ხედავს , რადგან შევთანხმდით , რომ მხედველობა , შეგრძნება და ცოდნა ერთი და იგივეა .
თეეტეტოსი
ასეა .
სოკრატე
ხოლო ის , ვინც დაინახა და იცის ის , რაც დაინახა , თვალებს რომ დახუჭავს , ხომ ახსოვს ის , მაგრამ ვეღარ ხედავს . ასეა ?
თეეტეტოსი
ასეა . [ 164b ]
სოკრატე
ხოლო , , ვერ ხედავს " არის , , არ იცის " , რადგან , , ხედავს " იგივეა , რაც , , იცის " .
თეეტეტოსი
ნამდვილად .
სოკრატე
მაშ , გამოდის , რომ როცა ვინმემ იცის რაღაც და ახსოვს , აღარ იცის მაშინ , როდესაც ვერ ხედავს . ასე ხომ , როგორც ვთქვით , საშინელება გამოდის ?
თეეტეტოსი
სწორად ამბობ .
სოკრატე
გამოდის , რომ შეუძლებელია იმის დაშვება , რომ ცოდნა და შეგრძნება ერთი და იგივეა .
თეეტეტოსი
როგორც ჩანს .
სოკრატე
უნდა ვთქვათ , რომ სხვადასხვაა .
თეეტეტოსი
ეტყობა . [ 164c ]
სოკრატე
მაშინ რა იქნებოდა ცოდნა ? როგორც ჩანს , კვლავ თავიდან უნდა ვიმსჯელოთ . რის გაკეთებას ვაპირებთ , თეეტეტოს ?
თეეტეტოსი
რასთან დაკავშირებით ?
სოკრატე
მეჩვენება , რომ როგორც უჯიშო მამლები , სანამ გავიმარჯვებდით , დავშორდით მსჯელობას და გამარჯვებას ვუმღერით .
თეეტეტოსი
როგორ ?
სოკრატე
პროფესიონალ მოკამათეებს ვგავართ , სიტყვების მნიშვნელობაზე ვერ შევთანხმდით და ამგვარად მიღებული მსჯელობა მოგვწონს . თან ვამბობთ , რომ აგონისტები კი არ ვართ , არამედ ფილოსოფოსები [ 164d ] და გვავიწყდება , რომ იმავეს ვაკეთებთ , რასაც ის არაკეთილშობილი კაცები .
თეეტეტოსი
ვერ ვიგებ , რას ამბობ .
სოკრატე
ვეცდები ცხადი გავხადო , რას ვფიქრობ ამის შესახებ . ხომ ვიკითხეთ , თუ შეიძლება ვინმემ რაიმე ისწავლოს , ახსოვდეს ის და არ იცოდეს და ამის მტკიცებულებად მოვიყვანეთ ის , ვინც რაღაცას ხედავს და თვალდახუჭულს ახსოვს ის , მაგრამ აღარ იცის , როცა ვერ ხედავს . თან ვაჩვენეთ , რომ ვისაც ახსოვს , არ იცის ის [ რაც ახსოვს ] . ეს კი შეუძლებელია . ამგვარად იღუპება პროტაგორასის მითიც და შენიც , რომ ცოდნა და შეგრძნება ერთი და იგივეა . [ 164e ]
თეეტეტოსი
როგორც ჩანს .
სოკრატე
არა მგონია , მეგობარო , ამ მითის მამა ცოცხალი რომ ყოფილიყო , ყველანაირად არ დაეცვა ის . ახლა კი ობოლი შეურაცხვყავით და მის გაზრდილებსაც , რომლებიც პროტაგორასმა დატოვა , არ სურთ [ მისი ] დახმარება , როგორც , აი , ამ თეოდოროსს . როგორც ჩანს , სამართლიანობის გამო , თავად მოგვიწევს მისი დაცვა .
სოკრატე
საჭიროა [ ამის გაკეთება ] , რათა გადავარჩინოთ წინა მსჯელობა , თუ არა - განადგურდება .
თეეტეტოსი
ვფიცავ ზევსს , მეც ვეჭვობ , რომ საკმარისად ვერ ვიგებ . თქვი , როგორ არის .
სოკრატე
ასეა : ჩვენ ვამბობთ , რომ ვინც ხედავს , იმის მცოდნე ხდება , რასაც ხედავს , რადგან შევთანხმდით , რომ მხედველობა , შეგრძნება და ცოდნა ერთი და იგივეა .
თეეტეტოსი
ასეა .
სოკრატე
ხოლო ის , ვინც დაინახა და იცის ის , რაც დაინახა , თვალებს რომ დახუჭავს , ხომ ახსოვს ის , მაგრამ ვეღარ ხედავს . ასეა ?
თეეტეტოსი
ასეა . [ 164b ]
სოკრატე
ხოლო , , ვერ ხედავს " არის , , არ იცის " , რადგან , , ხედავს " იგივეა , რაც , , იცის " .
თეეტეტოსი
ნამდვილად .
სოკრატე
მაშ , გამოდის , რომ როცა ვინმემ იცის რაღაც და ახსოვს , აღარ იცის მაშინ , როდესაც ვერ ხედავს . ასე ხომ , როგორც ვთქვით , საშინელება გამოდის ?
თეეტეტოსი
სწორად ამბობ .
სოკრატე
გამოდის , რომ შეუძლებელია იმის დაშვება , რომ ცოდნა და შეგრძნება ერთი და იგივეა .
თეეტეტოსი
როგორც ჩანს .
სოკრატე
უნდა ვთქვათ , რომ სხვადასხვაა .
თეეტეტოსი
ეტყობა . [ 164c ]
სოკრატე
მაშინ რა იქნებოდა ცოდნა ? როგორც ჩანს , კვლავ თავიდან უნდა ვიმსჯელოთ . რის გაკეთებას ვაპირებთ , თეეტეტოს ?
თეეტეტოსი
რასთან დაკავშირებით ?
სოკრატე
მეჩვენება , რომ როგორც უჯიშო მამლები , სანამ გავიმარჯვებდით , დავშორდით მსჯელობას და გამარჯვებას ვუმღერით .
თეეტეტოსი
როგორ ?
სოკრატე
პროფესიონალ მოკამათეებს ვგავართ , სიტყვების მნიშვნელობაზე ვერ შევთანხმდით და ამგვარად მიღებული მსჯელობა მოგვწონს . თან ვამბობთ , რომ აგონისტები კი არ ვართ , არამედ ფილოსოფოსები [ 164d ] და გვავიწყდება , რომ იმავეს ვაკეთებთ , რასაც ის არაკეთილშობილი კაცები .
თეეტეტოსი
ვერ ვიგებ , რას ამბობ .
სოკრატე
ვეცდები ცხადი გავხადო , რას ვფიქრობ ამის შესახებ . ხომ ვიკითხეთ , თუ შეიძლება ვინმემ რაიმე ისწავლოს , ახსოვდეს ის და არ იცოდეს და ამის მტკიცებულებად მოვიყვანეთ ის , ვინც რაღაცას ხედავს და თვალდახუჭულს ახსოვს ის , მაგრამ აღარ იცის , როცა ვერ ხედავს . თან ვაჩვენეთ , რომ ვისაც ახსოვს , არ იცის ის [ რაც ახსოვს ] . ეს კი შეუძლებელია . ამგვარად იღუპება პროტაგორასის მითიც და შენიც , რომ ცოდნა და შეგრძნება ერთი და იგივეა . [ 164e ]
თეეტეტოსი
როგორც ჩანს .
სოკრატე
არა მგონია , მეგობარო , ამ მითის მამა ცოცხალი რომ ყოფილიყო , ყველანაირად არ დაეცვა ის . ახლა კი ობოლი შეურაცხვყავით და მის გაზრდილებსაც , რომლებიც პროტაგორასმა დატოვა , არ სურთ [ მისი ] დახმარება , როგორც , აი , ამ თეოდოროსს . როგორც ჩანს , სამართლიანობის გამო , თავად მოგვიწევს მისი დაცვა .
Theaetetus 165
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-31 16:46:45
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Θεόδωρος
οὐ γὰρ ἐγώ , ὦ Σώκρατες , ἀλλὰ μᾶλλον Καλλίας [ 165α ] ὁ Ἱππονίκου τῶν ἐκείνου ἐπίτροπος : ἡμεῖς δέ πως θᾶττον ἐκ τῶν ψιλῶν λόγων πρὸς τὴν γεωμετρίαν ἀπενεύσαμεν . χάριν γε μέντοι σοὶ ἕξομεν ἐὰν αὐτῷ βοηθῇς .
Σωκράτης
καλῶς λέγεις , ὦ Θεόδωρε . σκέψαι οὖν τήν γ᾽ ἐμὴν βοήθειαν . τῶν γὰρ ἄρτι δεινότερα ἄν τις ὁμολογήσειεν μὴ προσέχων τοῖς ῥήμασι τὸν νοῦν , ᾗ τὸ πολὺ εἰθίσμεθα φάναι τε καὶ ἀπαρνεῖσθαι . σοὶ λέγω ὅπῃ , ἢ Θεαιτήτῳ .
Θεόδωρος
εἰς τὸ κοινὸν μὲν οὖν , ἀποκρινέσθω δὲ ὁ νεώτερος : [ 165β ] σφαλεὶς γὰρ ἧττον ἀσχημονήσει .
Σωκράτης
λέγω δὴ τὸ δεινότατον ἐρώτημα , ἔστι δὲ οἶμαι τοιόνδε τι : ‘ἆρα οἷόν τε τὸν αὐτὸν εἰδότα τι τοῦτο ὃ οἶδεν μὴ εἰδέναι ; ’
Θεόδωρος
τί δὴ οὖν ἀποκρινούμεθα , ὦ Θεαίτητε ;
Θεαίτητος
ἀδύνατόν που , οἶμαι ἔγωγε .
Σωκράτης
οὔκ , εἰ τὸ ὁρᾶν γε ἐπίστασθαι θήσεις . τί γὰρ χρήσῃ ἀφύκτῳ ἐρωτήματι , τὸ λεγόμενον ἐν φρέατι συσχόμενος , ὅταν ἐρωτᾷ ἀνέκπληκτος ἀνήρ , καταλαβὼν τῇ χειρὶ [ 165ξ ] σοῦ τὸν ἕτερον ὀφθαλμόν , εἰ ὁρᾷς τὸ ἱμάτιον τῷ κατειλημμένῳ ;
Θεαίτητος
οὐ φήσω οἶμαι τούτῳ γε , τῷ μέντοι ἑτέρῳ .
Σωκράτης
οὐκοῦν ὁρᾷς τε καὶ οὐχ ὁρᾷς ἅμα ταὐτόν ;
Θεαίτητος
οὕτω γέ πως .
Σωκράτης
οὐδὲν ἐγώ , φήσει , τοῦτο οὔτε τάττω οὔτ᾽ ἠρόμην τὸ ὅπως , ἀλλ᾽ εἰ ὃ ἐπίστασαι , τοῦτο καὶ οὐκ ἐπίστασαι . νῦν δὲ ὃ οὐχ ὁρᾷς ὁρῶν φαίνῃ . ὡμολογηκὼς δὲ τυγχάνεις τὸ ὁρᾶν ἐπίστασθαι καὶ τὸ μὴ ὁρᾶν μὴ ἐπίστασθαι . ἐξ οὖν τούτων λογίζου τί σοι συμβαίνει . [ 165δ ]
Θεαίτητος
ἀλλὰ λογίζομαι ὅτι τἀναντία οἷς ὑπεθέμην .
Σωκράτης
ἴσως δέ γ᾽ , ὦ θαυμάσιε , πλείω ἂν τοιαῦτ᾽ ἔπαθες εἴ τίς σε προσηρώτα εἰ ἐπίστασθαι ἔστι μὲν ὀξύ , ἔστι δὲ ἀμβλύ , καὶ ἐγγύθεν μὲν ἐπίστασθαι , πόρρωθεν δὲ μή , καὶ σφόδρα καὶ ἠρέμα τὸ αὐτό , καὶ ἄλλα μυρία , ἃ ἐλλοχῶν ἂν πελταστικὸς ἀνὴρ μισθοφόρος ἐν λόγοις ἐρόμενος , ἡνίκ᾽ ἐπιστήμην καὶ αἴσθησιν ταὐτὸν ἔθου , ἐμβαλὼν ἂν εἰς τὸ ἀκούειν καὶ ὀσφραίνεσθαι καὶ τὰς τοιαύτας αἰσθήσεις , ἤλεγχεν [ 165ε ] ἂν ἐπέχων καὶ οὐκ ἀνιεὶς πρὶν θαυμάσας τὴν πολυάρατον σοφίαν συνεποδίσθης ὑπ᾽ αὐτοῦ , οὗ δή σε χειρωσάμενός τε καὶ συνδήσας ἤδη ἂν τότε ἐλύτρου χρημάτων ὅσων σοί τε κἀκείνῳ ἐδόκει . τίν᾽ οὖν δὴ ὁ Πρωταγόρας , φαίης ἂν ἴσως , λόγον ἐπίκουρον τοῖς αὑτοῦ ἐρεῖ ; ἄλλο τι πειρώμεθα λέγειν ;
Θεαίτητος
πάνυ μὲν οὖν .
οὐ γὰρ ἐγώ , ὦ Σώκρατες , ἀλλὰ μᾶλλον Καλλίας [ 165α ] ὁ Ἱππονίκου τῶν ἐκείνου ἐπίτροπος : ἡμεῖς δέ πως θᾶττον ἐκ τῶν ψιλῶν λόγων πρὸς τὴν γεωμετρίαν ἀπενεύσαμεν . χάριν γε μέντοι σοὶ ἕξομεν ἐὰν αὐτῷ βοηθῇς .
Σωκράτης
καλῶς λέγεις , ὦ Θεόδωρε . σκέψαι οὖν τήν γ᾽ ἐμὴν βοήθειαν . τῶν γὰρ ἄρτι δεινότερα ἄν τις ὁμολογήσειεν μὴ προσέχων τοῖς ῥήμασι τὸν νοῦν , ᾗ τὸ πολὺ εἰθίσμεθα φάναι τε καὶ ἀπαρνεῖσθαι . σοὶ λέγω ὅπῃ , ἢ Θεαιτήτῳ .
Θεόδωρος
εἰς τὸ κοινὸν μὲν οὖν , ἀποκρινέσθω δὲ ὁ νεώτερος : [ 165β ] σφαλεὶς γὰρ ἧττον ἀσχημονήσει .
Σωκράτης
λέγω δὴ τὸ δεινότατον ἐρώτημα , ἔστι δὲ οἶμαι τοιόνδε τι : ‘ἆρα οἷόν τε τὸν αὐτὸν εἰδότα τι τοῦτο ὃ οἶδεν μὴ εἰδέναι ; ’
Θεόδωρος
τί δὴ οὖν ἀποκρινούμεθα , ὦ Θεαίτητε ;
Θεαίτητος
ἀδύνατόν που , οἶμαι ἔγωγε .
Σωκράτης
οὔκ , εἰ τὸ ὁρᾶν γε ἐπίστασθαι θήσεις . τί γὰρ χρήσῃ ἀφύκτῳ ἐρωτήματι , τὸ λεγόμενον ἐν φρέατι συσχόμενος , ὅταν ἐρωτᾷ ἀνέκπληκτος ἀνήρ , καταλαβὼν τῇ χειρὶ [ 165ξ ] σοῦ τὸν ἕτερον ὀφθαλμόν , εἰ ὁρᾷς τὸ ἱμάτιον τῷ κατειλημμένῳ ;
Θεαίτητος
οὐ φήσω οἶμαι τούτῳ γε , τῷ μέντοι ἑτέρῳ .
Σωκράτης
οὐκοῦν ὁρᾷς τε καὶ οὐχ ὁρᾷς ἅμα ταὐτόν ;
Θεαίτητος
οὕτω γέ πως .
Σωκράτης
οὐδὲν ἐγώ , φήσει , τοῦτο οὔτε τάττω οὔτ᾽ ἠρόμην τὸ ὅπως , ἀλλ᾽ εἰ ὃ ἐπίστασαι , τοῦτο καὶ οὐκ ἐπίστασαι . νῦν δὲ ὃ οὐχ ὁρᾷς ὁρῶν φαίνῃ . ὡμολογηκὼς δὲ τυγχάνεις τὸ ὁρᾶν ἐπίστασθαι καὶ τὸ μὴ ὁρᾶν μὴ ἐπίστασθαι . ἐξ οὖν τούτων λογίζου τί σοι συμβαίνει . [ 165δ ]
Θεαίτητος
ἀλλὰ λογίζομαι ὅτι τἀναντία οἷς ὑπεθέμην .
Σωκράτης
ἴσως δέ γ᾽ , ὦ θαυμάσιε , πλείω ἂν τοιαῦτ᾽ ἔπαθες εἴ τίς σε προσηρώτα εἰ ἐπίστασθαι ἔστι μὲν ὀξύ , ἔστι δὲ ἀμβλύ , καὶ ἐγγύθεν μὲν ἐπίστασθαι , πόρρωθεν δὲ μή , καὶ σφόδρα καὶ ἠρέμα τὸ αὐτό , καὶ ἄλλα μυρία , ἃ ἐλλοχῶν ἂν πελταστικὸς ἀνὴρ μισθοφόρος ἐν λόγοις ἐρόμενος , ἡνίκ᾽ ἐπιστήμην καὶ αἴσθησιν ταὐτὸν ἔθου , ἐμβαλὼν ἂν εἰς τὸ ἀκούειν καὶ ὀσφραίνεσθαι καὶ τὰς τοιαύτας αἰσθήσεις , ἤλεγχεν [ 165ε ] ἂν ἐπέχων καὶ οὐκ ἀνιεὶς πρὶν θαυμάσας τὴν πολυάρατον σοφίαν συνεποδίσθης ὑπ᾽ αὐτοῦ , οὗ δή σε χειρωσάμενός τε καὶ συνδήσας ἤδη ἂν τότε ἐλύτρου χρημάτων ὅσων σοί τε κἀκείνῳ ἐδόκει . τίν᾽ οὖν δὴ ὁ Πρωταγόρας , φαίης ἂν ἴσως , λόγον ἐπίκουρον τοῖς αὑτοῦ ἐρεῖ ; ἄλλο τι πειρώμεθα λέγειν ;
Θεαίτητος
πάνυ μὲν οὖν .
თეოდოროსი
მე არ ვარ , სოკრატე , მისი გაზრდილი , არამედ კალიასი [ 165a ] ჰიპონიკოსის ძე . რაც შემეხება მე , ძალიან მალე გავშორდი ცარიელ სიტყვებს და გეომეტრიისკენ გადავიხარე . მაინც გამახარებდი , თუ მას დაეხმარებოდი .
სოკრატე
მშვენივრად ამბობ , თეოდოროს . შენ კი დააკვირდი ჩემ დაცვას . წინანდელზე კიდევ უფრო საშინელ რაღაცაზე რომ არ შევთანხმდეთ , თუკი სიტყვების მნიშვნელობას არ მივაქცევთ ყურადღებას , რადგან მეტად მივეჩვიეთ დათანხმებასა და უარყოფას . შენ გესაუბრო თუ თეეტეტოსს ?
თეოდოროსი
ორივეს , ხოლო უმცროსი გიპასუხებს , [ 165b ] რადგან მას ნაკლებად შერცხვება შეცდომის .
სოკრატე
ვფიქრობ ყველაზე რთულ შეკითხვას ვსვამ , რაც კი შეიძლება არსებობდეს :
, , შეიძლება , რომ მან ვინც იცის რაღაც , არ იცოდეს ის , რაც იცის ? "
თეოდოროსი
რას ვუპასუხებთ , თეეტეტოს ?
თეეტეტოსი
მე მგონია , რომ შეუძლებელია .
სოკრატე
არა , თუკი დანახვას და ცოდნას ერთსა და იმავედ [ დაადგენ ] . რას უზამდი შეკითხვას , რომელსაც ვერ გაექცეოდი , თუ როგორც იტყვიან , სიღრმეში მიგიმწყვდევდა ვინმე მამაცი , ცალ ხელს თვალზე აგაფარებდა [ 165c ] და გკითხავდა , ხედავ თუ არა მოსასხამს , რომელიც მას მოსავს ?
თეეტეტოსი
ვფიქრობ ვეტყოდი , რომ ერთით ვხედავ , მეორეთი კი ვერა .
სოკრატე
მაშ ერთსა და იმავე რაღაცას თან ხედავ და თან ვერა ხომ ?
თეეტეტოსი
რაღაცნაირად ასე გამოდის .
სოკრატე
გეტყოდა : , , მე არც ამას ვამბობ და არც გეკითხები რანაირად , არამედ იმას , რომ იმავდროულად იცი ეს და თან არ იცი . ახლა ჩანს , რომ ვერ ხედავ იმას , რასაც ხედავ . იმაზე დათანხმებაც ხომ მოგიხდა , რომ დანახვა ცოდნაა და არდანახვა არცოდნა . თავად იმსჯელე ამ ყველაფრიდან რა გამოდის . " [ 165d ]
თეეტეტოსი
გამოდის , რომ იმის საწინააღმდეგოა , რაც დავუშვი .
სოკრატე
ჩემო საკვირველო , კიდევ უფრო ცუდ დღეში ჩავარდები , თუ ვინმე გკითხავს , შეიძლება თუ არა თან მკაფიოდ იცოდე , თან ბუნდოვნად , ან ახლოდან იცოდე , შორიდან კი არა , თან მყარად იცოდე , თან ზედაპირულად და სხვა ათას ამგვარს [ გკითხავს ] ვინმე მებრძოლი კაცი , რომელიც მსჯელობებში ბრძოლის სანაცვლოდ ფულს იღებს , როგორც კი ცოდნასა და შეგრძნებას ერთსა და იმავე სახედ [ განსაზღვრავ ] . შეიჭრება სმენის , შეხების და ამგვარ შეგრძნებებში , გამხელს [ 165e ] , მოგიმწყვდევს და არ გაგიშვებს , სანამ მის საკვირველ და ყველასათვის სასურველ სიბრძნეს არ დაემორჩილები მისგან ხელფეხშეკრული და იმ თანხის სანაცვლოდ არ დაეხსნები , რასაც შენ და ის [ საჭიროდ ] ჩათვლით . მითხარი , თავისი [ მსჯელობების ] დასაცავად რას იტყოდა პროტაგორასი ? ხომ არ გვეცადა მსჯელობა ?
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა .
მე არ ვარ , სოკრატე , მისი გაზრდილი , არამედ კალიასი [ 165a ] ჰიპონიკოსის ძე . რაც შემეხება მე , ძალიან მალე გავშორდი ცარიელ სიტყვებს და გეომეტრიისკენ გადავიხარე . მაინც გამახარებდი , თუ მას დაეხმარებოდი .
სოკრატე
მშვენივრად ამბობ , თეოდოროს . შენ კი დააკვირდი ჩემ დაცვას . წინანდელზე კიდევ უფრო საშინელ რაღაცაზე რომ არ შევთანხმდეთ , თუკი სიტყვების მნიშვნელობას არ მივაქცევთ ყურადღებას , რადგან მეტად მივეჩვიეთ დათანხმებასა და უარყოფას . შენ გესაუბრო თუ თეეტეტოსს ?
თეოდოროსი
ორივეს , ხოლო უმცროსი გიპასუხებს , [ 165b ] რადგან მას ნაკლებად შერცხვება შეცდომის .
სოკრატე
ვფიქრობ ყველაზე რთულ შეკითხვას ვსვამ , რაც კი შეიძლება არსებობდეს :
, , შეიძლება , რომ მან ვინც იცის რაღაც , არ იცოდეს ის , რაც იცის ? "
თეოდოროსი
რას ვუპასუხებთ , თეეტეტოს ?
თეეტეტოსი
მე მგონია , რომ შეუძლებელია .
სოკრატე
არა , თუკი დანახვას და ცოდნას ერთსა და იმავედ [ დაადგენ ] . რას უზამდი შეკითხვას , რომელსაც ვერ გაექცეოდი , თუ როგორც იტყვიან , სიღრმეში მიგიმწყვდევდა ვინმე მამაცი , ცალ ხელს თვალზე აგაფარებდა [ 165c ] და გკითხავდა , ხედავ თუ არა მოსასხამს , რომელიც მას მოსავს ?
თეეტეტოსი
ვფიქრობ ვეტყოდი , რომ ერთით ვხედავ , მეორეთი კი ვერა .
სოკრატე
მაშ ერთსა და იმავე რაღაცას თან ხედავ და თან ვერა ხომ ?
თეეტეტოსი
რაღაცნაირად ასე გამოდის .
სოკრატე
გეტყოდა : , , მე არც ამას ვამბობ და არც გეკითხები რანაირად , არამედ იმას , რომ იმავდროულად იცი ეს და თან არ იცი . ახლა ჩანს , რომ ვერ ხედავ იმას , რასაც ხედავ . იმაზე დათანხმებაც ხომ მოგიხდა , რომ დანახვა ცოდნაა და არდანახვა არცოდნა . თავად იმსჯელე ამ ყველაფრიდან რა გამოდის . " [ 165d ]
თეეტეტოსი
გამოდის , რომ იმის საწინააღმდეგოა , რაც დავუშვი .
სოკრატე
ჩემო საკვირველო , კიდევ უფრო ცუდ დღეში ჩავარდები , თუ ვინმე გკითხავს , შეიძლება თუ არა თან მკაფიოდ იცოდე , თან ბუნდოვნად , ან ახლოდან იცოდე , შორიდან კი არა , თან მყარად იცოდე , თან ზედაპირულად და სხვა ათას ამგვარს [ გკითხავს ] ვინმე მებრძოლი კაცი , რომელიც მსჯელობებში ბრძოლის სანაცვლოდ ფულს იღებს , როგორც კი ცოდნასა და შეგრძნებას ერთსა და იმავე სახედ [ განსაზღვრავ ] . შეიჭრება სმენის , შეხების და ამგვარ შეგრძნებებში , გამხელს [ 165e ] , მოგიმწყვდევს და არ გაგიშვებს , სანამ მის საკვირველ და ყველასათვის სასურველ სიბრძნეს არ დაემორჩილები მისგან ხელფეხშეკრული და იმ თანხის სანაცვლოდ არ დაეხსნები , რასაც შენ და ის [ საჭიროდ ] ჩათვლით . მითხარი , თავისი [ მსჯელობების ] დასაცავად რას იტყოდა პროტაგორასი ? ხომ არ გვეცადა მსჯელობა ?
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა .
Theaetetus 166-168
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-04-03 12:32:24
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
ταῦτά τε δὴ πάντα ὅσα ἡμεῖς ἐπαμύνοντες αὐτῷ [ 166α ] λέγομεν , καὶ ὁμόσε οἶμαι χωρήσεται καταφρονῶν ἡμῶν καὶ λέγων : ‘οὗτος δὴ ὁ Σωκράτης ὁ χρηστός , ἐπειδὴ αὐτῷ παιδίον τι ἐρωτηθὲν ἔδεισεν εἰ οἷόν τε τὸν αὐτὸν τὸ αὐτὸ μεμνῆσθαι ἅμα καὶ μὴ εἰδέναι , καὶ δεῖσαν ἀπέφησεν διὰ τὸ μὴ δύνασθαι προορᾶν , γέλωτα δὴ τὸν ἐμὲ ἐν τοῖς λόγοις ἀπέδειξεν . τὸ δέ , ὦ ῥᾳθυμότατε Σώκρατες , τῇδ᾽ ἔχει : ὅταν τι τῶν ἐμῶν δι᾽ ἐρωτήσεως σκοπῇς , ἐὰν μὲν ὁ ἐρωτηθεὶς οἷάπερ ἂν ἐγὼ ἀποκριναίμην ἀποκρινάμενος σφάλληται , ἐγὼ [ 166β ] ἐλέγχομαι , εἰ δὲ ἀλλοῖα , αὐτὸς ὁ ἐρωτηθείς . αὐτίκα γὰρ δοκεῖς τινά σοι συγχωρήσεσθαι μνήμην παρεῖναί τῳ ὧν ἔπαθε , τοιοῦτόν τι οὖσαν πάθος οἷον ὅτε ἔπασχε , μηκέτι πάσχοντι ; πολλοῦ γε δεῖ . ἢ αὖ ἀποκνήσειν ὁμολογεῖν οἷόν τ᾽ εἶναι εἰδέναι καὶ μὴ εἰδέναι τὸν αὐτὸν τὸ αὐτό ; ἢ ἐάνπερ τοῦτο δείσῃ , δώσειν ποτὲ τὸν αὐτὸν εἶναι τὸν ἀνομοιούμενον τῷ πρὶν ἀνομοιοῦσθαι ὄντι ; μᾶλλον δὲ τὸν εἶναί τινα ἀλλ᾽ οὐχὶ τούς , καὶ τούτους γιγνομένους ἀπείρους , ἐάνπερ [ 166ξ ] ἀνομοίωσις γίγνηται , εἰ δὴ ὀνομάτων γε δεήσει θηρεύσεις διευλαβεῖσθαι ἀλλήλων ; ἀλλ᾽ , ὦ μακάριε , ’ φήσει , ‘γενναιοτέρως ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθὼν ὃ λέγω , εἰ δύνασαι , ἐξέλεγξον ὡς οὐχὶ ἴδιαι αἰσθήσεις ἑκάστῳ ἡμῶν γίγνονται , ἢ ὡς ἰδίων γιγνομένων οὐδέν τι ἂν μᾶλλον τὸ φαινόμενον μόνῳ ἐκείνῳ γίγνοιτο , ἢ εἰ εἶναι δεῖ ὀνομάζειν , εἴη ᾧπερ φαίνεται : ὗς δὲ δὴ καὶ κυνοκεφάλους λέγων οὐ μόνον αὐτὸς ὑηνεῖς , ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀκούοντας τοῦτο δρᾶν εἰς τὰ συγγράμματά μου ἀναπείθεις , [ 166δ ] οὐ καλῶς ποιῶν . ἐγὼ γάρ φημι μὲν τὴν ἀλήθειαν ἔχειν ὡς γέγραφα : μέτρον γὰρ ἕκαστον ἡμῶν εἶναι τῶν τε ὄντων καὶ μή , μυρίον μέντοι διαφέρειν ἕτερον ἑτέρου αὐτῷ τούτῳ , ὅτι τῷ μὲν ἄλλα ἔστι τε καὶ φαίνεται , τῷ δὲ ἄλλα . καὶ σοφίαν καὶ σοφὸν ἄνδρα πολλοῦ δέω τὸ μὴ φάναι εἶναι , ἀλλ᾽ αὐτὸν τοῦτον καὶ λέγω σοφόν , ὃς ἄν τινι ἡμῶν , ᾧ φαίνεται καὶ ἔστι κακά , μεταβάλλων ποιήσῃ ἀγαθὰ φαίνεσθαί τε καὶ εἶναι . τὸν δὲ λόγον αὖ μὴ τῷ ῥήματί μου [ 166ε ] δίωκε , ἀλλ᾽ ὧδε ἔτι σαφέστερον μάθε τί λέγω . οἷον γὰρ ἐν τοῖς πρόσθεν ἐλέγετο ἀναμνήσθητι , ὅτι τῷ μὲν ἀσθενοῦντι πικρὰ φαίνεται ἃ ἐσθίει καὶ ἔστι , τῷ δὲ ὑγιαίνοντι τἀναντία ἔστι καὶ φαίνεται . σοφώτερον μὲν οὖν τούτων οὐδέτερον δεῖ ’ ‘ [ 167α ] ποιῆσαι—οὐδὲ γὰρ δυνατόν—οὐδὲ κατηγορητέον ὡς ὁ μὲν κάμνων ἀμαθὴς ὅτι τοιαῦτα δοξάζει , ὁ δὲ ὑγιαίνων σοφὸς ὅτι ἀλλοῖα , μεταβλητέον δ᾽ ἐπὶ θάτερα : ἀμείνων γὰρ ἡ ἑτέρα ἕξις . οὕτω δὲ καὶ ἐν τῇ παιδείᾳ ἀπὸ ἑτέρας ἕξεως ἐπὶ τὴν ἀμείνω μεταβλητέον : ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἰατρὸς φαρμάκοις μεταβάλλει , ὁ δὲ σοφιστὴς λόγοις . ἐπεὶ οὔ τί γε ψευδῆ δοξάζοντά τίς τινα ὕστερον ἀληθῆ ἐποίησε δοξάζειν : οὔτε γὰρ τὰ μὴ ὄντα δυνατὸν δοξάσαι , οὔτε ἄλλα παρ᾽ ἃ ἂν πάσχῃ , ταῦτα [ 167β ] δὲ ἀεὶ ἀληθῆ . ἀλλ᾽ οἶμαι πονηρᾶς ψυχῆς ἕξει δοξάζοντα συγγενῆ ἑαυτῆς χρηστὴ ἐποίησε δοξάσαι ἕτερα τοιαῦτα , ἃ δή τινες τὰ φαντάσματα ὑπὸ ἀπειρίας ἀληθῆ καλοῦσιν , ἐγὼ δὲ βελτίω μὲν τὰ ἕτερα τῶν ἑτέρων , ἀληθέστερα δὲ οὐδέν . καὶ τοὺς σοφούς , ὦ φίλε Σώκρατες , πολλοῦ δέω βατράχους λέγειν , ἀλλὰ κατὰ μὲν σώματα ἰατροὺς λέγω , κατὰ δὲ φυτὰ γεωργούς . φημὶ γὰρ καὶ τούτους τοῖς φυτοῖς ἀντὶ πονηρῶν [ 167ξ ] αἰσθήσεων , ὅταν τι αὐτῶν ἀσθενῇ , χρηστὰς καὶ ὑγιεινὰς αἰσθήσεις τε καὶ ἀληθεῖς ἐμποιεῖν , τοὺς δέ γε σοφούς τε καὶ ἀγαθοὺς ῥήτορας ταῖς πόλεσι τὰ χρηστὰ ἀντὶ τῶν πονηρῶν δίκαια δοκεῖν εἶναι ποιεῖν . ἐπεὶ οἷά γ᾽ ἂν ἑκάστῃ πόλει δίκαια καὶ καλὰ δοκῇ , ταῦτα καὶ εἶναι αὐτῇ , ἕως ἂν αὐτὰ νομίζῃ : ἀλλ᾽ ὁ σοφὸς ἀντὶ πονηρῶν ὄντων αὐτοῖς ἑκάστων χρηστὰ ἐποίησεν εἶναι καὶ δοκεῖν . κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν λόγον καὶ ὁ σοφιστὴς τοὺς παιδευομένους οὕτω δυνάμενος παιδαγωγεῖν σοφός τε [ 167δ ] καὶ ἄξιος πολλῶν χρημάτων τοῖς παιδευθεῖσιν . καὶ οὕτω σοφώτεροί τέ εἰσιν ἕτεροι ἑτέρων καὶ οὐδεὶς ψευδῆ δοξάζει , καὶ σοί , ἐάντε βούλῃ ἐάντε μή , ἀνεκτέον ὄντι μέτρῳ : σῴζεται γὰρ ἐν τούτοις ὁ λόγος οὗτος . ᾧ σὺ εἰ μὲν ἔχεις ἐξ ἀρχῆς ἀμφισβητεῖν , ἀμφισβήτει λόγῳ ἀντιδιεξελθών : εἰ δὲ δι᾽ ἐρωτήσεων βούλει , δι᾽ ἐρωτήσεων : οὐδὲ γὰρ τοῦτο φευκτέον , ἀλλὰ πάντων μάλιστα διωκτέον τῷ νοῦν ἔχοντι . ποίει [ 167ε ] μέντοι οὑτωσί : μὴ ἀδίκει ἐν τῷ ἐρωτᾶν . καὶ γὰρ πολλὴ ἀλογία ἀρετῆς φάσκοντα ἐπιμελεῖσθαι μηδὲν ἀλλ᾽ ἢ ἀδικοῦντα ἐν λόγοις διατελεῖν . ἀδικεῖν δ᾽ ἐστὶν ἐν τῷ τοιούτῳ , ὅταν τις μὴ χωρὶς μὲν ὡς ἀγωνιζόμενος τὰς διατριβὰς ποιῆται , χωρὶς δὲ διαλεγόμενος , καὶ ἐν μὲν τῷ παίζῃ τε καὶ σφάλλῃ καθ᾽ ὅσον ἂν δύνηται , ἐν δὲ τῷ διαλέγεσθαι σπουδάζῃ τε καὶ ἐπανορθοῖ τὸν προσδιαλεγόμενον , ἐκεῖνα μόνα αὐτῷ ἐνδεικνύμενος ’ ‘ [ 168α ] τὰ σφάλματα , ἃ αὐτὸς ὑφ᾽ ἑαυτοῦ καὶ τῶν προτέρων συνουσιῶν παρεκέκρουστο . ἂν μὲν γὰρ οὕτω ποιῇς , ἑαυτοὺς αἰτιάσονται οἱ προσδιατρίβοντές σοι τῆς αὑτῶν ταραχῆς καὶ ἀπορίας ἀλλ᾽ οὐ σέ , καὶ σὲ μὲν διώξονται καὶ φιλήσουσιν , αὑτοὺς δὲ μισήσουσι καὶ φεύξονται ἀφ᾽ ἑαυτῶν εἰς φιλοσοφίαν , ἵν᾽ ἄλλοι γενόμενοι ἀπαλλαγῶσι τῶν οἳ πρότερον ἦσαν : ἐὰν δὲ τἀναντία τούτων δρᾷς ὥσπερ οἱ πολλοί , τἀναντία συμβήσεταί σοι καὶ τοὺς συνόντας ἀντὶ φιλοσόφων [ 168β ] μισοῦντας τοῦτο τὸ πρᾶγμα ἀποφανεῖς ἐπειδὰν πρεσβύτεροι γένωνται . ἐὰν οὖν ἐμοὶ πείθῃ , ὃ καὶ πρότερον ἐρρήθη , οὐ δυσμενῶς οὐδὲ μαχητικῶς ἀλλ᾽ ἵλεῳ τῇ διανοίᾳ συγκαθεὶς ὡς ἀληθῶς σκέψῃ τί ποτε λέγομεν , κινεῖσθαί τε ἀποφαινόμενοι τὰ πάντα , τό τε δοκοῦν ἑκάστῳ τοῦτο καὶ εἶναι ἰδιώτῃ τε καὶ πόλει . καὶ ἐκ τούτων ἐπισκέψῃ εἴτε ταὐτὸν εἴτε καὶ ἄλλο ἐπιστήμη καὶ αἴσθησις , ἀλλ᾽ οὐχ ὥσπερ ἄρτι ἐκ συνηθείας [ 168ξ ] ῥημάτων τε καὶ ὀνομάτων , ἃ οἱ πολλοὶ ὅπῃ ἂν τύχωσιν ἕλκοντες ἀπορίας ἀλλήλοις παντοδαπὰς παρέχουσι . ’ ταῦτα , ὦ Θεόδωρε , τῷ ἑταίρῳ σου εἰς βοήθειαν προσηρξάμην κατ᾽ ἐμὴν δύναμιν σμικρὰ ἀπὸ σμικρῶν : εἰ δ᾽ αὐτὸς ἔζη , μεγαλειότερον ἂν τοῖς αὑτοῦ ἐβοήθησεν .
Θεόδωρος
παίζεις , ὦ Σώκρατες : πάνυ γὰρ νεανικῶς τῷ ἀνδρὶ βεβοήθηκας .
Σωκράτης
εὖ λέγεις , ὦ ἑταῖρε . καί μοι εἰπέ : ἐνενόησάς που λέγοντος ἄρτι τοῦ Πρωταγόρου καὶ ὀνειδίζοντος ἡμῖν ὅτι [ 168δ ] πρὸς παιδίον τοὺς λόγους ποιούμενοι τῷ τοῦ παιδὸς φόβῳ ἀγωνιζοίμεθα εἰς τὰ ἑαυτοῦ , καὶ χαριεντισμόν τινα ἀποκαλῶν , ἀποσεμνύνων δὲ τὸ πάντων μέτρον , σπουδάσαι ἡμᾶς διεκελεύσατο περὶ τὸν αὑτοῦ λόγον ;
Θεόδωρος
πῶς γὰρ οὐκ ἐνενόησα , ὦ Σώκρατες ;
Σωκράτης
τί οὖν ; κελεύεις πείθεσθαι αὐτῷ ;
Θεόδωρος
σφόδρα γε .
Σωκράτης
ὁρᾷς οὖν ὅτι τάδε πάντα πλὴν σοῦ παιδία ἐστίν . εἰ οὖν πεισόμεθα τῷ ἀνδρί , ἐμὲ καὶ σὲ δεῖ ἐρωτῶντάς τε καὶ [ 168ε ] ἀποκρινομένους ἀλλήλοις σπουδάσαι αὐτοῦ περὶ τὸν λόγον , ἵνα μὴ τοῦτό γε ἔχῃ ἐγκαλεῖν , ὡς παίζοντες πρὸς μειράκια διεσκεψάμεθ᾽ αὐτοῦ τὸν λόγον .
Θεόδωρος
τί δ᾽ ; οὐ πολλῶν τοι Θεαίτητος μεγάλους πώγωνας ἐχόντων ἄμεινον ἂν ἐπακολουθήσειε λόγῳ διερευνωμένῳ ;
ταῦτά τε δὴ πάντα ὅσα ἡμεῖς ἐπαμύνοντες αὐτῷ [ 166α ] λέγομεν , καὶ ὁμόσε οἶμαι χωρήσεται καταφρονῶν ἡμῶν καὶ λέγων : ‘οὗτος δὴ ὁ Σωκράτης ὁ χρηστός , ἐπειδὴ αὐτῷ παιδίον τι ἐρωτηθὲν ἔδεισεν εἰ οἷόν τε τὸν αὐτὸν τὸ αὐτὸ μεμνῆσθαι ἅμα καὶ μὴ εἰδέναι , καὶ δεῖσαν ἀπέφησεν διὰ τὸ μὴ δύνασθαι προορᾶν , γέλωτα δὴ τὸν ἐμὲ ἐν τοῖς λόγοις ἀπέδειξεν . τὸ δέ , ὦ ῥᾳθυμότατε Σώκρατες , τῇδ᾽ ἔχει : ὅταν τι τῶν ἐμῶν δι᾽ ἐρωτήσεως σκοπῇς , ἐὰν μὲν ὁ ἐρωτηθεὶς οἷάπερ ἂν ἐγὼ ἀποκριναίμην ἀποκρινάμενος σφάλληται , ἐγὼ [ 166β ] ἐλέγχομαι , εἰ δὲ ἀλλοῖα , αὐτὸς ὁ ἐρωτηθείς . αὐτίκα γὰρ δοκεῖς τινά σοι συγχωρήσεσθαι μνήμην παρεῖναί τῳ ὧν ἔπαθε , τοιοῦτόν τι οὖσαν πάθος οἷον ὅτε ἔπασχε , μηκέτι πάσχοντι ; πολλοῦ γε δεῖ . ἢ αὖ ἀποκνήσειν ὁμολογεῖν οἷόν τ᾽ εἶναι εἰδέναι καὶ μὴ εἰδέναι τὸν αὐτὸν τὸ αὐτό ; ἢ ἐάνπερ τοῦτο δείσῃ , δώσειν ποτὲ τὸν αὐτὸν εἶναι τὸν ἀνομοιούμενον τῷ πρὶν ἀνομοιοῦσθαι ὄντι ; μᾶλλον δὲ τὸν εἶναί τινα ἀλλ᾽ οὐχὶ τούς , καὶ τούτους γιγνομένους ἀπείρους , ἐάνπερ [ 166ξ ] ἀνομοίωσις γίγνηται , εἰ δὴ ὀνομάτων γε δεήσει θηρεύσεις διευλαβεῖσθαι ἀλλήλων ; ἀλλ᾽ , ὦ μακάριε , ’ φήσει , ‘γενναιοτέρως ἐπ᾽ αὐτὸ ἐλθὼν ὃ λέγω , εἰ δύνασαι , ἐξέλεγξον ὡς οὐχὶ ἴδιαι αἰσθήσεις ἑκάστῳ ἡμῶν γίγνονται , ἢ ὡς ἰδίων γιγνομένων οὐδέν τι ἂν μᾶλλον τὸ φαινόμενον μόνῳ ἐκείνῳ γίγνοιτο , ἢ εἰ εἶναι δεῖ ὀνομάζειν , εἴη ᾧπερ φαίνεται : ὗς δὲ δὴ καὶ κυνοκεφάλους λέγων οὐ μόνον αὐτὸς ὑηνεῖς , ἀλλὰ καὶ τοὺς ἀκούοντας τοῦτο δρᾶν εἰς τὰ συγγράμματά μου ἀναπείθεις , [ 166δ ] οὐ καλῶς ποιῶν . ἐγὼ γάρ φημι μὲν τὴν ἀλήθειαν ἔχειν ὡς γέγραφα : μέτρον γὰρ ἕκαστον ἡμῶν εἶναι τῶν τε ὄντων καὶ μή , μυρίον μέντοι διαφέρειν ἕτερον ἑτέρου αὐτῷ τούτῳ , ὅτι τῷ μὲν ἄλλα ἔστι τε καὶ φαίνεται , τῷ δὲ ἄλλα . καὶ σοφίαν καὶ σοφὸν ἄνδρα πολλοῦ δέω τὸ μὴ φάναι εἶναι , ἀλλ᾽ αὐτὸν τοῦτον καὶ λέγω σοφόν , ὃς ἄν τινι ἡμῶν , ᾧ φαίνεται καὶ ἔστι κακά , μεταβάλλων ποιήσῃ ἀγαθὰ φαίνεσθαί τε καὶ εἶναι . τὸν δὲ λόγον αὖ μὴ τῷ ῥήματί μου [ 166ε ] δίωκε , ἀλλ᾽ ὧδε ἔτι σαφέστερον μάθε τί λέγω . οἷον γὰρ ἐν τοῖς πρόσθεν ἐλέγετο ἀναμνήσθητι , ὅτι τῷ μὲν ἀσθενοῦντι πικρὰ φαίνεται ἃ ἐσθίει καὶ ἔστι , τῷ δὲ ὑγιαίνοντι τἀναντία ἔστι καὶ φαίνεται . σοφώτερον μὲν οὖν τούτων οὐδέτερον δεῖ ’ ‘ [ 167α ] ποιῆσαι—οὐδὲ γὰρ δυνατόν—οὐδὲ κατηγορητέον ὡς ὁ μὲν κάμνων ἀμαθὴς ὅτι τοιαῦτα δοξάζει , ὁ δὲ ὑγιαίνων σοφὸς ὅτι ἀλλοῖα , μεταβλητέον δ᾽ ἐπὶ θάτερα : ἀμείνων γὰρ ἡ ἑτέρα ἕξις . οὕτω δὲ καὶ ἐν τῇ παιδείᾳ ἀπὸ ἑτέρας ἕξεως ἐπὶ τὴν ἀμείνω μεταβλητέον : ἀλλ᾽ ὁ μὲν ἰατρὸς φαρμάκοις μεταβάλλει , ὁ δὲ σοφιστὴς λόγοις . ἐπεὶ οὔ τί γε ψευδῆ δοξάζοντά τίς τινα ὕστερον ἀληθῆ ἐποίησε δοξάζειν : οὔτε γὰρ τὰ μὴ ὄντα δυνατὸν δοξάσαι , οὔτε ἄλλα παρ᾽ ἃ ἂν πάσχῃ , ταῦτα [ 167β ] δὲ ἀεὶ ἀληθῆ . ἀλλ᾽ οἶμαι πονηρᾶς ψυχῆς ἕξει δοξάζοντα συγγενῆ ἑαυτῆς χρηστὴ ἐποίησε δοξάσαι ἕτερα τοιαῦτα , ἃ δή τινες τὰ φαντάσματα ὑπὸ ἀπειρίας ἀληθῆ καλοῦσιν , ἐγὼ δὲ βελτίω μὲν τὰ ἕτερα τῶν ἑτέρων , ἀληθέστερα δὲ οὐδέν . καὶ τοὺς σοφούς , ὦ φίλε Σώκρατες , πολλοῦ δέω βατράχους λέγειν , ἀλλὰ κατὰ μὲν σώματα ἰατροὺς λέγω , κατὰ δὲ φυτὰ γεωργούς . φημὶ γὰρ καὶ τούτους τοῖς φυτοῖς ἀντὶ πονηρῶν [ 167ξ ] αἰσθήσεων , ὅταν τι αὐτῶν ἀσθενῇ , χρηστὰς καὶ ὑγιεινὰς αἰσθήσεις τε καὶ ἀληθεῖς ἐμποιεῖν , τοὺς δέ γε σοφούς τε καὶ ἀγαθοὺς ῥήτορας ταῖς πόλεσι τὰ χρηστὰ ἀντὶ τῶν πονηρῶν δίκαια δοκεῖν εἶναι ποιεῖν . ἐπεὶ οἷά γ᾽ ἂν ἑκάστῃ πόλει δίκαια καὶ καλὰ δοκῇ , ταῦτα καὶ εἶναι αὐτῇ , ἕως ἂν αὐτὰ νομίζῃ : ἀλλ᾽ ὁ σοφὸς ἀντὶ πονηρῶν ὄντων αὐτοῖς ἑκάστων χρηστὰ ἐποίησεν εἶναι καὶ δοκεῖν . κατὰ δὲ τὸν αὐτὸν λόγον καὶ ὁ σοφιστὴς τοὺς παιδευομένους οὕτω δυνάμενος παιδαγωγεῖν σοφός τε [ 167δ ] καὶ ἄξιος πολλῶν χρημάτων τοῖς παιδευθεῖσιν . καὶ οὕτω σοφώτεροί τέ εἰσιν ἕτεροι ἑτέρων καὶ οὐδεὶς ψευδῆ δοξάζει , καὶ σοί , ἐάντε βούλῃ ἐάντε μή , ἀνεκτέον ὄντι μέτρῳ : σῴζεται γὰρ ἐν τούτοις ὁ λόγος οὗτος . ᾧ σὺ εἰ μὲν ἔχεις ἐξ ἀρχῆς ἀμφισβητεῖν , ἀμφισβήτει λόγῳ ἀντιδιεξελθών : εἰ δὲ δι᾽ ἐρωτήσεων βούλει , δι᾽ ἐρωτήσεων : οὐδὲ γὰρ τοῦτο φευκτέον , ἀλλὰ πάντων μάλιστα διωκτέον τῷ νοῦν ἔχοντι . ποίει [ 167ε ] μέντοι οὑτωσί : μὴ ἀδίκει ἐν τῷ ἐρωτᾶν . καὶ γὰρ πολλὴ ἀλογία ἀρετῆς φάσκοντα ἐπιμελεῖσθαι μηδὲν ἀλλ᾽ ἢ ἀδικοῦντα ἐν λόγοις διατελεῖν . ἀδικεῖν δ᾽ ἐστὶν ἐν τῷ τοιούτῳ , ὅταν τις μὴ χωρὶς μὲν ὡς ἀγωνιζόμενος τὰς διατριβὰς ποιῆται , χωρὶς δὲ διαλεγόμενος , καὶ ἐν μὲν τῷ παίζῃ τε καὶ σφάλλῃ καθ᾽ ὅσον ἂν δύνηται , ἐν δὲ τῷ διαλέγεσθαι σπουδάζῃ τε καὶ ἐπανορθοῖ τὸν προσδιαλεγόμενον , ἐκεῖνα μόνα αὐτῷ ἐνδεικνύμενος ’ ‘ [ 168α ] τὰ σφάλματα , ἃ αὐτὸς ὑφ᾽ ἑαυτοῦ καὶ τῶν προτέρων συνουσιῶν παρεκέκρουστο . ἂν μὲν γὰρ οὕτω ποιῇς , ἑαυτοὺς αἰτιάσονται οἱ προσδιατρίβοντές σοι τῆς αὑτῶν ταραχῆς καὶ ἀπορίας ἀλλ᾽ οὐ σέ , καὶ σὲ μὲν διώξονται καὶ φιλήσουσιν , αὑτοὺς δὲ μισήσουσι καὶ φεύξονται ἀφ᾽ ἑαυτῶν εἰς φιλοσοφίαν , ἵν᾽ ἄλλοι γενόμενοι ἀπαλλαγῶσι τῶν οἳ πρότερον ἦσαν : ἐὰν δὲ τἀναντία τούτων δρᾷς ὥσπερ οἱ πολλοί , τἀναντία συμβήσεταί σοι καὶ τοὺς συνόντας ἀντὶ φιλοσόφων [ 168β ] μισοῦντας τοῦτο τὸ πρᾶγμα ἀποφανεῖς ἐπειδὰν πρεσβύτεροι γένωνται . ἐὰν οὖν ἐμοὶ πείθῃ , ὃ καὶ πρότερον ἐρρήθη , οὐ δυσμενῶς οὐδὲ μαχητικῶς ἀλλ᾽ ἵλεῳ τῇ διανοίᾳ συγκαθεὶς ὡς ἀληθῶς σκέψῃ τί ποτε λέγομεν , κινεῖσθαί τε ἀποφαινόμενοι τὰ πάντα , τό τε δοκοῦν ἑκάστῳ τοῦτο καὶ εἶναι ἰδιώτῃ τε καὶ πόλει . καὶ ἐκ τούτων ἐπισκέψῃ εἴτε ταὐτὸν εἴτε καὶ ἄλλο ἐπιστήμη καὶ αἴσθησις , ἀλλ᾽ οὐχ ὥσπερ ἄρτι ἐκ συνηθείας [ 168ξ ] ῥημάτων τε καὶ ὀνομάτων , ἃ οἱ πολλοὶ ὅπῃ ἂν τύχωσιν ἕλκοντες ἀπορίας ἀλλήλοις παντοδαπὰς παρέχουσι . ’ ταῦτα , ὦ Θεόδωρε , τῷ ἑταίρῳ σου εἰς βοήθειαν προσηρξάμην κατ᾽ ἐμὴν δύναμιν σμικρὰ ἀπὸ σμικρῶν : εἰ δ᾽ αὐτὸς ἔζη , μεγαλειότερον ἂν τοῖς αὑτοῦ ἐβοήθησεν .
Θεόδωρος
παίζεις , ὦ Σώκρατες : πάνυ γὰρ νεανικῶς τῷ ἀνδρὶ βεβοήθηκας .
Σωκράτης
εὖ λέγεις , ὦ ἑταῖρε . καί μοι εἰπέ : ἐνενόησάς που λέγοντος ἄρτι τοῦ Πρωταγόρου καὶ ὀνειδίζοντος ἡμῖν ὅτι [ 168δ ] πρὸς παιδίον τοὺς λόγους ποιούμενοι τῷ τοῦ παιδὸς φόβῳ ἀγωνιζοίμεθα εἰς τὰ ἑαυτοῦ , καὶ χαριεντισμόν τινα ἀποκαλῶν , ἀποσεμνύνων δὲ τὸ πάντων μέτρον , σπουδάσαι ἡμᾶς διεκελεύσατο περὶ τὸν αὑτοῦ λόγον ;
Θεόδωρος
πῶς γὰρ οὐκ ἐνενόησα , ὦ Σώκρατες ;
Σωκράτης
τί οὖν ; κελεύεις πείθεσθαι αὐτῷ ;
Θεόδωρος
σφόδρα γε .
Σωκράτης
ὁρᾷς οὖν ὅτι τάδε πάντα πλὴν σοῦ παιδία ἐστίν . εἰ οὖν πεισόμεθα τῷ ἀνδρί , ἐμὲ καὶ σὲ δεῖ ἐρωτῶντάς τε καὶ [ 168ε ] ἀποκρινομένους ἀλλήλοις σπουδάσαι αὐτοῦ περὶ τὸν λόγον , ἵνα μὴ τοῦτό γε ἔχῃ ἐγκαλεῖν , ὡς παίζοντες πρὸς μειράκια διεσκεψάμεθ᾽ αὐτοῦ τὸν λόγον .
Θεόδωρος
τί δ᾽ ; οὐ πολλῶν τοι Θεαίτητος μεγάλους πώγωνας ἐχόντων ἄμεινον ἂν ἐπακολουθήσειε λόγῳ διερευνωμένῳ ;
სოკრატე
ვფიქრობ , იმ ყველაფერს [ იტყოდა ] , რაც მის დასაცავად ვთქვით , [ 166a ] გაგვშორდებოდა ჩვენში დაეჭვებული და იტყოდა : , , ამ გადასარევმა სოკრატემ , მას შემდეგ რაც ბავშვი შეაშინა შეკითხვით , შეიძლება თუ არა ერთი და იგივე რამ გახსოვდეს და არ იცოდე , მან კი შეშინებულმა უპასუხა , რომ არ შეიძლება , რადგან წინასწარ ვერ გათვალა , მსჯელობებში სასაცილოდ გამომიყვანა . ეს კი ასეა , დაუფიქრებელო სოკრატე : როცა ჩემ [ დებულებებს ] შეკითხვების საშუალებით იკვლევ , თუკი ის , ვისაც ეკითხები , ისე პასუხობს , როგორც მე ვუპასუხებდი და ცდება , [ 166b ] მე ვარ მხილებული ; ხოლო თუ სხვანაირად [ პასუხობს ] – ის , ვისაც ეკითხები . ნუთუ ფიქრობ , ვინმე დაგეთანხმება იმაში , რომ მეხსიერება იმის შესახებ , რაც განიცადა , მაშინაც ისეთივეა , როგორიც მისი განცდისას იყო , როცა მას აღარ განიცდის ? სრულიად სხვანაირადაა . თუ ვინმე თავს აარიდებს იმაზე დათანხმებას , რომ შესაძლოა , ვინმემ იცოდეს რაღაც და თან არ იცოდეს ? ან ამისი თუ შეეშინდება , იმას მაინც ჩათვლის , რომ როდესაც ადამიანი შეიცვლება , იგივეა , რაც შეცვლამდე იყო ? უფრო იმას ხომ არ [ დაეთანხმება ] , რომ ის ერთია და არა უსაზღვროდ წარმოშობილი ამგვარი რამ , [ 166c ] რაკი ცვლილებები [ კვლავ ] ხდება , თუკი სახელებისგან დაგებული მახეების წინააღმდეგ გავილაშქრებთ ? " არამედ [ ის ] იტყოდა : , , ძვირფასო , უფრო კეთილშობილი გზით შეეწინააღმდეგე იმას , რასაც ვამბობ და თუ შეგიძლია მამხილე იმაში , რომ თითოეულ ჩვენგანს ინდივიდუალური შეგრძნებები არ უჩნდება , ხოლო თუ ისინი ინდივიდუალურია , ეს იმას არ ნიშნავს , რომ ის , რაც ვინმესთვის ჩანს , მხოლოდ მისთვის წარმოიშობა , ან თუ საჭიროა რაიმეზე ვთქვათ , რომ , , არსებობს " , ის იმისთვის იქნება , ვისთვისაც ჩანს . ხოლო , როდესაც ღორებსა და ძაღლისთავიან არსებებზე საუბრობ , მარტო შენ კი არ იქცევი ღორივით , არამედ მსმენელებსაც არწმუნებ , რომ ასე მოექცნენ ჩემ ნაწერებს . [ 166d ] ამის გაკეთება კარგი არ არის . მე კი ვამბობ , რომ ჭეშმარიტება ისაა , როგორც დავწერე : ყველაფრის საზომი თითოეული ჩვენთაგანია , არსებულებისაც და არარსებულებისაც , იმით განსხვავდება ათასგვარად ერთი მეორისგან , რომ ერთისთვის სხვა რაღაცეები არსებობს და ჩანს , ხოლო სხვისთვის – სხვა . და სულაც არ ვთვლი , რომ სიბრძნე და ბრძენი კაცი არ არსებობს , არამედ სწორედ იმას ვუწოდებ ბრძენს , ვინც იმას , რაც ჩვენთვის ცუდი არის და [ ასე ] ჩანს , ისე შეცვლის , რომ კარგი იქნება და [ ისე ] გამოჩნდება . ჩემ მსჯელობებში კი სიტყვებს ნუ დასდევ , [ 166e ] არამედ ეცადე უფრო ნათლად გაიგო , რას ვამბობ . გაიხსენე ახლახანს რომ ამბობდი , რომ ავადმყოფისთვის საჭმელი უგემური ჩანს და არის , ხოლო ჯანმრთელისთვის საპირისპირო ჩანს და არის . არც ერთი მათგანი არ შეიძლება უფრო ბრძნად ჩავთვალოთ [ 167a ] – ეს ხომ შეუძლებელია – განსასჯელიც არაა , რომ ავადმყოფი უცოდინარია , რაკი ასე ფიქრობს , ხოლო ჯანმრთელი ბრძენი – რაკი სხვაგვარად , მაგრამ ერთ-ერთი შესაცვლელია , რაკი ერთი უარესია , ხოლო მეორე - უკეთესი . ასევეა აღზრდასთან დაკავშირებით , უარესიდან უკეთესისკენაა შესაცვლელი . ექიმი წამლების მეშვეობით ცვლის , ხოლო სოფისტი – საუბრებით . არავის გაუკეთებია ის , რომ მცდარად მოაზროვნეს ჭეშმარიტად აფიქრებინოს , რადგან შეუძლებელია არარსებულზე ფიქრი , ან იმისგან განსხვავებულზე , რასაც განიცდი , რადგან ეს უკანასკნელი ყოველთვის ჭეშმარიტია . [ 167b ] მე კი მგონია , რომ სულის მანკიერი მდგომარეობის გამო [ ადამიანი ] ამგვარადვე აზროვნებს , ხოლო მდგომარეობის შეცვლისას , ის სხვანაირად იაზროვნებს . ამგვარ მოჩვენებებს გამოუცდელობის გამო ჭეშმარიტს უწოდებენ , მე კი ვფიქრობ , რომ ერთი მეორეზე უკეთესია , მაგრამ არაფრითაა უფრო ჭეშმარიტი . ხოლო ბრძენთ , მეგობარო სოკრატე , სულ არ ვუწოდებ ბაყაყებს , არამედ სხეულებთან დაკავშირებით ექიმებს ვუწოდებ , ხოლო მცენარეებთან დაკავშირებით – მიწათმოქმედებს . ვამბობ , რომ ისინიც მცენარეებისთვის მანკიერი შეგრძნებების ნაცვლად , [ 167c ] როცა ისინი ავად არიან , კარგ , ჯანმრთელ და ჭეშმარიტ შეგრძნებებს ქმნიან . ხოლო ბრძენი და ღირსეული ორატორები იმას აკეთებენ ქალაქებისთვის , რომ მანკიერის ნაცვლად კარგი ჩანდეს სამართლიანად . ის , რაც თითოეულ ქალაქს ჰგონია სამართლიანი და კარგი , სწორედ ისაა მისთვის ასეთი , სანამ ასე ფიქრობს . ბრძენი კი იმას აკეთებს , რომ თითოეული ქალაქისთვის მანკიერის ნაცვლად კარგი ჩანდეს და იყოს კიდეც . ამავე არგუმენტის თანახმად , სოფისტიც , რომელსაც შეუძლია ასე აღზარდოს მოსწავლეები , ბრძენია [ 167d ] და ღირსია იმისი , რომ აღზრდაში დიდი გადასახადი აიღოს . ამგვარად ერთნი მეორეზე მეტად ბრძენნი არიან , თუმცა არც ერთი არ ფიქრობს მცდარს და შენც , გინდა თუ არა ეს , უნდა დაუშვა , რომ საზომი ხარ , რადგან მხოლოდ ასე გადარჩება ეს მსჯელობა . თუ გსურს , რომ თავიდან შეეწინააღმდეგო , შეეწინააღმდეგე ისე , რომ მსჯელობას მიჰყვე . თუ შეკითხვების საშუალებით გსურს , იყოს შეკითხვებით , რადგან ვისაც გონება აქვს , არასოდეს გაექცევა ამას , არამედ სხვა ყველა [ მეთოდზე ] მეტად ამას მიჰყვება . [ 167e ] მაგრამ ასე გააკეთე : უსამართლო ნუ იქნები შეკითხვებში . ძალიან ალოგიკურია , როდესაც ამბობ , რომ სიქველეს ეძებ და უსამართლობას ჩადიხარ მსჯელობებში . უსამართლობა კი იმაშია , როცა ვიღაც ვერ არჩევს როდისაა კამათი და როდის დიალექტიკა . რადგან პირველში ხუმრობაც შეიძლება და რაღაცეების წამოსროლაც , ხოლო მეორეში – სერიოზული საუბარი და თანამოსაუბრის [ სიტყვების ] შესწორება მხოლოდ იმ შეცდომების გამოაშკარავებით , [ 168a ] რომელიც მან საკუთარი თავის ან მისი უწინდელი მასწავლებლების გამო დაუშვა . თუ ასე მოიქცევი , თანამოსაუბრეები თავიანთ თავს დაადანაშაულებენ დაბნეულობასა და გაურკვევლობისას და არა შენ . შენ გამოგედევნებიან და შეგიყვარებენ , საკუთარი თავი კი შესძულდებათ და მისგან ფილოსოფიისკენ გაიქცევიან , რათა სხვები გახდნენ და ამგვარად დაასრულონ ის , რაც ადრე იყვნენ . ხოლო თუ ამის საპირისპიროდ მოიქცევი , ისე როგორც უმრავლესობა [ იქცევა ] , შენთვისაც საპირისპირო გამოვა და შენი თანამოსაუბრეებისთვისაც , რადგან ფილოსოფოსების მაგივრად [ 168b ] ამ საგნის მოძულეები გახდებიან , როდესაც ასაკში შევლენ . თუ დამიჯერებ იმას , რაც უწინ ვთქვი , მტრულად და ქიშპობით კი არა , არამედ კეთილგანწყობილი სულით დაუკვირდი , სინამდვილეში რას ვფიქრობთ , როდესაც ვამბობთ , რომ , როგორც ჩანს , ყველაფერი მოძრაობს და , რომ რაც ჰგონია თითოეულს , არსებულიც ისაა , კერძო პირისთვისაც და ქალაქისთვისაც . ამის შემდეგ განიხილე ერთი და იგივეა თუ სხვადასხვა ცოდნა და შეგრძნება და არა ისე , როგორც ახლახან [ აკეთებდი ] , როგორც გჩვევია , [ 168c ] ზმნებისა და სახელების გამოყენებით , რასაც უმრავლესობა საიდანაც მოუხდება იქიდან ამოათრევს ხოლმე და ამით ყოველგვარ სირთულეს უქმნის ერთმანეთს . " ასე შევუდექი , თეოდოროს , შენი მეგობრის დახმარებას მცირე შესაძლებლობებიდან გამომდინარე მცირედ . ის რომ ცოცხალი ყოფილიყო , უფრო მეტად დაეხმარებოდა თავის [ დებულებებს ] .
თეოდოროსი
ხუმრობ , სოკრატე ? ძალიან ახალგაზრდულად დაეხმარე ამ კაცს .
სოკრატე
მშვენიერია , მეგობარო . მითხარი : დააკვირდი , რომ ახლახან , როცა პროტაგორასი საუბრობდა , დაგვგმო იმის გამო , [ 168d ] რომ როდესაც ბავშვთან ვსაუბრობდით , მისი [ დებულებების ] დასამარცხებლად , შევაშინეთ ბავშვი , ამას რაღაც ხუმრობა უწოდა , დაიჟინა ყველაფრის საზომი და გვიბრძანა , სერიოზულად ვიმსჯელოთ მისი დებულების შესახებ ?
თეოდოროსი
როგორ არ დავაკვირდი , სოკრატე ?
სოკრატე
რას იტყვი ? ბრძანებ მის დამორჩილებას ?
თეეტეტოსი
ძალიანაც .
სოკრატე
ხედავ , რომ შენ გარდა ესენი ყველანი ბავშვები არიან ? ამ კაცს თუ დავუჯერებთ , მე და შენ უნდა შევეკითხოთ და [ 168e ] ვუპასუხოთ ერთმანეთს , მისი დებულება , რომ სერიოზულად განვიხილოთ , რათა სათქმელად აღარ ჰქონდეს , რომ მისი დებულება პატარებთან ერთად თამაშით განვიხილეთ .
თეოდოროსი
როგორ ? ნუთუ თეეტეტოსი გრძელწვერებზე უკეთ არ მიჰყვება საკვლევ საკითხს ?
ვფიქრობ , იმ ყველაფერს [ იტყოდა ] , რაც მის დასაცავად ვთქვით , [ 166a ] გაგვშორდებოდა ჩვენში დაეჭვებული და იტყოდა : , , ამ გადასარევმა სოკრატემ , მას შემდეგ რაც ბავშვი შეაშინა შეკითხვით , შეიძლება თუ არა ერთი და იგივე რამ გახსოვდეს და არ იცოდე , მან კი შეშინებულმა უპასუხა , რომ არ შეიძლება , რადგან წინასწარ ვერ გათვალა , მსჯელობებში სასაცილოდ გამომიყვანა . ეს კი ასეა , დაუფიქრებელო სოკრატე : როცა ჩემ [ დებულებებს ] შეკითხვების საშუალებით იკვლევ , თუკი ის , ვისაც ეკითხები , ისე პასუხობს , როგორც მე ვუპასუხებდი და ცდება , [ 166b ] მე ვარ მხილებული ; ხოლო თუ სხვანაირად [ პასუხობს ] – ის , ვისაც ეკითხები . ნუთუ ფიქრობ , ვინმე დაგეთანხმება იმაში , რომ მეხსიერება იმის შესახებ , რაც განიცადა , მაშინაც ისეთივეა , როგორიც მისი განცდისას იყო , როცა მას აღარ განიცდის ? სრულიად სხვანაირადაა . თუ ვინმე თავს აარიდებს იმაზე დათანხმებას , რომ შესაძლოა , ვინმემ იცოდეს რაღაც და თან არ იცოდეს ? ან ამისი თუ შეეშინდება , იმას მაინც ჩათვლის , რომ როდესაც ადამიანი შეიცვლება , იგივეა , რაც შეცვლამდე იყო ? უფრო იმას ხომ არ [ დაეთანხმება ] , რომ ის ერთია და არა უსაზღვროდ წარმოშობილი ამგვარი რამ , [ 166c ] რაკი ცვლილებები [ კვლავ ] ხდება , თუკი სახელებისგან დაგებული მახეების წინააღმდეგ გავილაშქრებთ ? " არამედ [ ის ] იტყოდა : , , ძვირფასო , უფრო კეთილშობილი გზით შეეწინააღმდეგე იმას , რასაც ვამბობ და თუ შეგიძლია მამხილე იმაში , რომ თითოეულ ჩვენგანს ინდივიდუალური შეგრძნებები არ უჩნდება , ხოლო თუ ისინი ინდივიდუალურია , ეს იმას არ ნიშნავს , რომ ის , რაც ვინმესთვის ჩანს , მხოლოდ მისთვის წარმოიშობა , ან თუ საჭიროა რაიმეზე ვთქვათ , რომ , , არსებობს " , ის იმისთვის იქნება , ვისთვისაც ჩანს . ხოლო , როდესაც ღორებსა და ძაღლისთავიან არსებებზე საუბრობ , მარტო შენ კი არ იქცევი ღორივით , არამედ მსმენელებსაც არწმუნებ , რომ ასე მოექცნენ ჩემ ნაწერებს . [ 166d ] ამის გაკეთება კარგი არ არის . მე კი ვამბობ , რომ ჭეშმარიტება ისაა , როგორც დავწერე : ყველაფრის საზომი თითოეული ჩვენთაგანია , არსებულებისაც და არარსებულებისაც , იმით განსხვავდება ათასგვარად ერთი მეორისგან , რომ ერთისთვის სხვა რაღაცეები არსებობს და ჩანს , ხოლო სხვისთვის – სხვა . და სულაც არ ვთვლი , რომ სიბრძნე და ბრძენი კაცი არ არსებობს , არამედ სწორედ იმას ვუწოდებ ბრძენს , ვინც იმას , რაც ჩვენთვის ცუდი არის და [ ასე ] ჩანს , ისე შეცვლის , რომ კარგი იქნება და [ ისე ] გამოჩნდება . ჩემ მსჯელობებში კი სიტყვებს ნუ დასდევ , [ 166e ] არამედ ეცადე უფრო ნათლად გაიგო , რას ვამბობ . გაიხსენე ახლახანს რომ ამბობდი , რომ ავადმყოფისთვის საჭმელი უგემური ჩანს და არის , ხოლო ჯანმრთელისთვის საპირისპირო ჩანს და არის . არც ერთი მათგანი არ შეიძლება უფრო ბრძნად ჩავთვალოთ [ 167a ] – ეს ხომ შეუძლებელია – განსასჯელიც არაა , რომ ავადმყოფი უცოდინარია , რაკი ასე ფიქრობს , ხოლო ჯანმრთელი ბრძენი – რაკი სხვაგვარად , მაგრამ ერთ-ერთი შესაცვლელია , რაკი ერთი უარესია , ხოლო მეორე - უკეთესი . ასევეა აღზრდასთან დაკავშირებით , უარესიდან უკეთესისკენაა შესაცვლელი . ექიმი წამლების მეშვეობით ცვლის , ხოლო სოფისტი – საუბრებით . არავის გაუკეთებია ის , რომ მცდარად მოაზროვნეს ჭეშმარიტად აფიქრებინოს , რადგან შეუძლებელია არარსებულზე ფიქრი , ან იმისგან განსხვავებულზე , რასაც განიცდი , რადგან ეს უკანასკნელი ყოველთვის ჭეშმარიტია . [ 167b ] მე კი მგონია , რომ სულის მანკიერი მდგომარეობის გამო [ ადამიანი ] ამგვარადვე აზროვნებს , ხოლო მდგომარეობის შეცვლისას , ის სხვანაირად იაზროვნებს . ამგვარ მოჩვენებებს გამოუცდელობის გამო ჭეშმარიტს უწოდებენ , მე კი ვფიქრობ , რომ ერთი მეორეზე უკეთესია , მაგრამ არაფრითაა უფრო ჭეშმარიტი . ხოლო ბრძენთ , მეგობარო სოკრატე , სულ არ ვუწოდებ ბაყაყებს , არამედ სხეულებთან დაკავშირებით ექიმებს ვუწოდებ , ხოლო მცენარეებთან დაკავშირებით – მიწათმოქმედებს . ვამბობ , რომ ისინიც მცენარეებისთვის მანკიერი შეგრძნებების ნაცვლად , [ 167c ] როცა ისინი ავად არიან , კარგ , ჯანმრთელ და ჭეშმარიტ შეგრძნებებს ქმნიან . ხოლო ბრძენი და ღირსეული ორატორები იმას აკეთებენ ქალაქებისთვის , რომ მანკიერის ნაცვლად კარგი ჩანდეს სამართლიანად . ის , რაც თითოეულ ქალაქს ჰგონია სამართლიანი და კარგი , სწორედ ისაა მისთვის ასეთი , სანამ ასე ფიქრობს . ბრძენი კი იმას აკეთებს , რომ თითოეული ქალაქისთვის მანკიერის ნაცვლად კარგი ჩანდეს და იყოს კიდეც . ამავე არგუმენტის თანახმად , სოფისტიც , რომელსაც შეუძლია ასე აღზარდოს მოსწავლეები , ბრძენია [ 167d ] და ღირსია იმისი , რომ აღზრდაში დიდი გადასახადი აიღოს . ამგვარად ერთნი მეორეზე მეტად ბრძენნი არიან , თუმცა არც ერთი არ ფიქრობს მცდარს და შენც , გინდა თუ არა ეს , უნდა დაუშვა , რომ საზომი ხარ , რადგან მხოლოდ ასე გადარჩება ეს მსჯელობა . თუ გსურს , რომ თავიდან შეეწინააღმდეგო , შეეწინააღმდეგე ისე , რომ მსჯელობას მიჰყვე . თუ შეკითხვების საშუალებით გსურს , იყოს შეკითხვებით , რადგან ვისაც გონება აქვს , არასოდეს გაექცევა ამას , არამედ სხვა ყველა [ მეთოდზე ] მეტად ამას მიჰყვება . [ 167e ] მაგრამ ასე გააკეთე : უსამართლო ნუ იქნები შეკითხვებში . ძალიან ალოგიკურია , როდესაც ამბობ , რომ სიქველეს ეძებ და უსამართლობას ჩადიხარ მსჯელობებში . უსამართლობა კი იმაშია , როცა ვიღაც ვერ არჩევს როდისაა კამათი და როდის დიალექტიკა . რადგან პირველში ხუმრობაც შეიძლება და რაღაცეების წამოსროლაც , ხოლო მეორეში – სერიოზული საუბარი და თანამოსაუბრის [ სიტყვების ] შესწორება მხოლოდ იმ შეცდომების გამოაშკარავებით , [ 168a ] რომელიც მან საკუთარი თავის ან მისი უწინდელი მასწავლებლების გამო დაუშვა . თუ ასე მოიქცევი , თანამოსაუბრეები თავიანთ თავს დაადანაშაულებენ დაბნეულობასა და გაურკვევლობისას და არა შენ . შენ გამოგედევნებიან და შეგიყვარებენ , საკუთარი თავი კი შესძულდებათ და მისგან ფილოსოფიისკენ გაიქცევიან , რათა სხვები გახდნენ და ამგვარად დაასრულონ ის , რაც ადრე იყვნენ . ხოლო თუ ამის საპირისპიროდ მოიქცევი , ისე როგორც უმრავლესობა [ იქცევა ] , შენთვისაც საპირისპირო გამოვა და შენი თანამოსაუბრეებისთვისაც , რადგან ფილოსოფოსების მაგივრად [ 168b ] ამ საგნის მოძულეები გახდებიან , როდესაც ასაკში შევლენ . თუ დამიჯერებ იმას , რაც უწინ ვთქვი , მტრულად და ქიშპობით კი არა , არამედ კეთილგანწყობილი სულით დაუკვირდი , სინამდვილეში რას ვფიქრობთ , როდესაც ვამბობთ , რომ , როგორც ჩანს , ყველაფერი მოძრაობს და , რომ რაც ჰგონია თითოეულს , არსებულიც ისაა , კერძო პირისთვისაც და ქალაქისთვისაც . ამის შემდეგ განიხილე ერთი და იგივეა თუ სხვადასხვა ცოდნა და შეგრძნება და არა ისე , როგორც ახლახან [ აკეთებდი ] , როგორც გჩვევია , [ 168c ] ზმნებისა და სახელების გამოყენებით , რასაც უმრავლესობა საიდანაც მოუხდება იქიდან ამოათრევს ხოლმე და ამით ყოველგვარ სირთულეს უქმნის ერთმანეთს . " ასე შევუდექი , თეოდოროს , შენი მეგობრის დახმარებას მცირე შესაძლებლობებიდან გამომდინარე მცირედ . ის რომ ცოცხალი ყოფილიყო , უფრო მეტად დაეხმარებოდა თავის [ დებულებებს ] .
თეოდოროსი
ხუმრობ , სოკრატე ? ძალიან ახალგაზრდულად დაეხმარე ამ კაცს .
სოკრატე
მშვენიერია , მეგობარო . მითხარი : დააკვირდი , რომ ახლახან , როცა პროტაგორასი საუბრობდა , დაგვგმო იმის გამო , [ 168d ] რომ როდესაც ბავშვთან ვსაუბრობდით , მისი [ დებულებების ] დასამარცხებლად , შევაშინეთ ბავშვი , ამას რაღაც ხუმრობა უწოდა , დაიჟინა ყველაფრის საზომი და გვიბრძანა , სერიოზულად ვიმსჯელოთ მისი დებულების შესახებ ?
თეოდოროსი
როგორ არ დავაკვირდი , სოკრატე ?
სოკრატე
რას იტყვი ? ბრძანებ მის დამორჩილებას ?
თეეტეტოსი
ძალიანაც .
სოკრატე
ხედავ , რომ შენ გარდა ესენი ყველანი ბავშვები არიან ? ამ კაცს თუ დავუჯერებთ , მე და შენ უნდა შევეკითხოთ და [ 168e ] ვუპასუხოთ ერთმანეთს , მისი დებულება , რომ სერიოზულად განვიხილოთ , რათა სათქმელად აღარ ჰქონდეს , რომ მისი დებულება პატარებთან ერთად თამაშით განვიხილეთ .
თეოდოროსი
როგორ ? ნუთუ თეეტეტოსი გრძელწვერებზე უკეთ არ მიჰყვება საკვლევ საკითხს ?
Theaetetus 169
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-04-03 13:06:14
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
ἀλλ᾽ οὔ τι σοῦ γε , ὦ Θεόδωρε , ἄμεινον . μὴ οὖν οἴου ἐμὲ μὲν τῷ σῷ ἑταίρῳ τετελευτηκότι δεῖν παντὶ τρόπῳ [ 169α ] ἐπαμύνειν , σὲ δὲ μηδενί . ἀλλ᾽ ἴθι , ὦ ἄριστε , ὀλίγον ἐπίσπου , μέχρι τούτου αὐτοῦ ἕως ἂν εἰδῶμεν εἴτε ἄρα σὲ δεῖ διαγραμμάτων πέρι μέτρον εἶναι , εἴτε πάντες ὁμοίως σοὶ ἱκανοὶ ἑαυτοῖς εἴς τε ἀστρονομίαν καὶ τἆλλα ὧν δὴ σὺ πέρι αἰτίαν ἔχεις διαφέρειν .
Θεόδωρος
οὐ ῥᾴδιον , ὦ Σώκρατες , σοὶ παρακαθήμενον μὴ διδόναι λόγον , ἀλλ᾽ ἐγὼ ἄρτι παρελήρησα φάσκων σε ἐπιτρέψειν μοι μὴ ἀποδύεσθαι , καὶ οὐχὶ ἀναγκάσειν καθάπερ Λακεδαιμόνιοι : σὺ δέ μοι δοκεῖς πρὸς τὸν Σκίρωνα μᾶλλον [ 169β ] τείνειν . Λακεδαιμόνιοι μὲν γὰρ ἀπιέναι ἢ ἀποδύεσθαι κελεύουσι , σὺ δὲ κατ᾽ Ἀνταῖόν τί μοι μᾶλλον δοκεῖς τὸ δρᾶμα δρᾶν : τὸν γὰρ προσελθόντα οὐκ ἀνίης πρὶν ἂν ἀναγκάσῃς ἀποδύσας ἐν τοῖς λόγοις προσπαλαῖσαι .
Σωκράτης
ἄριστά γε , ὦ Θεόδωρε , τὴν νόσον μου ἀπῄκασας : ἰσχυρικώτερος μέντοι ἐγὼ ἐκείνων . μυρίοι γὰρ ἤδη μοι Ἡρακλέες τε καὶ Θησέες ἐντυχόντες καρτεροὶ πρὸς τὸ λέγειν μάλ᾽ εὖ συγκεκόφασιν , ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐδέν τι μᾶλλον ἀφίσταμαι : [ 169ξ ] οὕτω τις ἔρως δεινὸς ἐνδέδυκε τῆς περὶ ταῦτα γυμνασίας . μὴ οὖν μηδὲ σὺ φθονήσῃς προσανατριψάμενος σαυτόν τε ἅμα καὶ ἐμὲ ὀνῆσαι .
Θεόδωρος
οὐδὲν ἔτι ἀντιλέγω , ἀλλ᾽ ἄγε ὅπῃ θέλεις : πάντως τὴν περὶ ταῦτα εἱμαρμένην ἣν ἂν σὺ ἐπικλώσῃς δεῖ ἀνατλῆναι ἐλεγχόμενον . οὐ μέντοι περαιτέρω γε ὧν προτίθεσαι οἷός τ᾽ ἔσομαι παρασχεῖν ἐμαυτόν σοι .
Σωκράτης
ἀλλ᾽ ἀρκεῖ καὶ μέχρι τούτων . καί μοι πάνυ τήρει τὸ τοιόνδε , μή που παιδικόν τι λάθωμεν εἶδος τῶν λόγων [ 169δ ] ποιούμενοι , καί τις πάλιν ἡμῖν αὐτὸ ὀνειδίσῃ .
Θεόδωρος
ἀλλὰ δὴ πειράσομαί γε καθ᾽ ὅσον ἂν δύνωμαι .
Σωκράτης
τοῦδε τοίνυν πρῶτον πάλιν ἀντιλαβώμεθα οὗπερ τὸ πρότερον , καὶ ἴδωμεν ὀρθῶς ἢ οὐκ ὀρθῶς ἐδυσχεραίνομεν ἐπιτιμῶντες τῷ λόγῳ ὅτι αὐτάρκη ἕκαστον εἰς φρόνησιν ἐποίει , καὶ ἡμῖν συνεχώρησεν ὁ Πρωταγόρας περί τε τοῦ ἀμείνονος καὶ χείρονος διαφέρειν τινάς , οὓς δὴ καὶ εἶναι σοφούς . οὐχί ;
Θεόδωρος
ναί .
Σωκράτης
εἰ μὲν τοίνυν αὐτὸς παρὼν ὡμολόγει ἀλλὰ μὴ ἡμεῖς [ 169ε ] βοηθοῦντες ὑπὲρ αὐτοῦ συνεχωρήσαμεν , οὐδὲν ἂν πάλιν ἔδει ἐπαναλαβόντας βεβαιοῦσθαι : νῦν δὲ τάχ᾽ ἄν τις ἡμᾶς ἀκύρους τιθείη τῆς ὑπὲρ ἐκείνου ὁμολογίας . διὸ καλλιόνως ἔχει σαφέστερον περὶ τούτου αὐτοῦ διομολογήσασθαι : οὐ γάρ τι σμικρὸν παραλλάττει οὕτως ἔχον ἢ ἄλλως .
Θεόδωρος
λέγεις ἀληθῆ .
Σωκράτης
μὴ τοίνυν δι᾽ ἄλλων ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ ἐκείνου λόγου ὡς [ 170α ] διὰ βραχυτάτων λάβωμεν τὴν ὁμολογίαν .
ἀλλ᾽ οὔ τι σοῦ γε , ὦ Θεόδωρε , ἄμεινον . μὴ οὖν οἴου ἐμὲ μὲν τῷ σῷ ἑταίρῳ τετελευτηκότι δεῖν παντὶ τρόπῳ [ 169α ] ἐπαμύνειν , σὲ δὲ μηδενί . ἀλλ᾽ ἴθι , ὦ ἄριστε , ὀλίγον ἐπίσπου , μέχρι τούτου αὐτοῦ ἕως ἂν εἰδῶμεν εἴτε ἄρα σὲ δεῖ διαγραμμάτων πέρι μέτρον εἶναι , εἴτε πάντες ὁμοίως σοὶ ἱκανοὶ ἑαυτοῖς εἴς τε ἀστρονομίαν καὶ τἆλλα ὧν δὴ σὺ πέρι αἰτίαν ἔχεις διαφέρειν .
Θεόδωρος
οὐ ῥᾴδιον , ὦ Σώκρατες , σοὶ παρακαθήμενον μὴ διδόναι λόγον , ἀλλ᾽ ἐγὼ ἄρτι παρελήρησα φάσκων σε ἐπιτρέψειν μοι μὴ ἀποδύεσθαι , καὶ οὐχὶ ἀναγκάσειν καθάπερ Λακεδαιμόνιοι : σὺ δέ μοι δοκεῖς πρὸς τὸν Σκίρωνα μᾶλλον [ 169β ] τείνειν . Λακεδαιμόνιοι μὲν γὰρ ἀπιέναι ἢ ἀποδύεσθαι κελεύουσι , σὺ δὲ κατ᾽ Ἀνταῖόν τί μοι μᾶλλον δοκεῖς τὸ δρᾶμα δρᾶν : τὸν γὰρ προσελθόντα οὐκ ἀνίης πρὶν ἂν ἀναγκάσῃς ἀποδύσας ἐν τοῖς λόγοις προσπαλαῖσαι .
Σωκράτης
ἄριστά γε , ὦ Θεόδωρε , τὴν νόσον μου ἀπῄκασας : ἰσχυρικώτερος μέντοι ἐγὼ ἐκείνων . μυρίοι γὰρ ἤδη μοι Ἡρακλέες τε καὶ Θησέες ἐντυχόντες καρτεροὶ πρὸς τὸ λέγειν μάλ᾽ εὖ συγκεκόφασιν , ἀλλ᾽ ἐγὼ οὐδέν τι μᾶλλον ἀφίσταμαι : [ 169ξ ] οὕτω τις ἔρως δεινὸς ἐνδέδυκε τῆς περὶ ταῦτα γυμνασίας . μὴ οὖν μηδὲ σὺ φθονήσῃς προσανατριψάμενος σαυτόν τε ἅμα καὶ ἐμὲ ὀνῆσαι .
Θεόδωρος
οὐδὲν ἔτι ἀντιλέγω , ἀλλ᾽ ἄγε ὅπῃ θέλεις : πάντως τὴν περὶ ταῦτα εἱμαρμένην ἣν ἂν σὺ ἐπικλώσῃς δεῖ ἀνατλῆναι ἐλεγχόμενον . οὐ μέντοι περαιτέρω γε ὧν προτίθεσαι οἷός τ᾽ ἔσομαι παρασχεῖν ἐμαυτόν σοι .
Σωκράτης
ἀλλ᾽ ἀρκεῖ καὶ μέχρι τούτων . καί μοι πάνυ τήρει τὸ τοιόνδε , μή που παιδικόν τι λάθωμεν εἶδος τῶν λόγων [ 169δ ] ποιούμενοι , καί τις πάλιν ἡμῖν αὐτὸ ὀνειδίσῃ .
Θεόδωρος
ἀλλὰ δὴ πειράσομαί γε καθ᾽ ὅσον ἂν δύνωμαι .
Σωκράτης
τοῦδε τοίνυν πρῶτον πάλιν ἀντιλαβώμεθα οὗπερ τὸ πρότερον , καὶ ἴδωμεν ὀρθῶς ἢ οὐκ ὀρθῶς ἐδυσχεραίνομεν ἐπιτιμῶντες τῷ λόγῳ ὅτι αὐτάρκη ἕκαστον εἰς φρόνησιν ἐποίει , καὶ ἡμῖν συνεχώρησεν ὁ Πρωταγόρας περί τε τοῦ ἀμείνονος καὶ χείρονος διαφέρειν τινάς , οὓς δὴ καὶ εἶναι σοφούς . οὐχί ;
Θεόδωρος
ναί .
Σωκράτης
εἰ μὲν τοίνυν αὐτὸς παρὼν ὡμολόγει ἀλλὰ μὴ ἡμεῖς [ 169ε ] βοηθοῦντες ὑπὲρ αὐτοῦ συνεχωρήσαμεν , οὐδὲν ἂν πάλιν ἔδει ἐπαναλαβόντας βεβαιοῦσθαι : νῦν δὲ τάχ᾽ ἄν τις ἡμᾶς ἀκύρους τιθείη τῆς ὑπὲρ ἐκείνου ὁμολογίας . διὸ καλλιόνως ἔχει σαφέστερον περὶ τούτου αὐτοῦ διομολογήσασθαι : οὐ γάρ τι σμικρὸν παραλλάττει οὕτως ἔχον ἢ ἄλλως .
Θεόδωρος
λέγεις ἀληθῆ .
Σωκράτης
μὴ τοίνυν δι᾽ ἄλλων ἀλλ᾽ ἐκ τοῦ ἐκείνου λόγου ὡς [ 170α ] διὰ βραχυτάτων λάβωμεν τὴν ὁμολογίαν .
სოკრატე
შენზე უკეთ არა , თეოდოროს . ნუ გგონია , რომ მე აღვესრულები , რათა ყველა საშუალებით დავიცვა შენი მეგობარი , [ 169a ] შენ კი არაფერს [ გააკეთებ ] . მოდი , საუკეთესოვ , ცოტა მოგვყევი მანამ , სანამ არ ვნახავთ შენ ხარ დიაგრამების საზომი , თუ ყველა ის , ვინც შენ მსგავსად , ძლიერია ასტრონომიასა და სხვა [ საგნებში ] , რომლებშიც შენ ყოველ მიზეზგარეშე გამორჩეული ხარ .
თეოდოროსი
ადვილი არაა , სოკრატე , შენ გვერდით იჯდე და აზრი არ თქვა . სისულელე იყო ახლახან რომ ვიფიქრე , რომ ნებას მომცემდი არ გავშიშვლებულიყავი , და ლაკედემონელების მსგავსად არ მაიძულებდი ამას . შენ კი , მგონია , უფრო სკირონისკენ იხრები . [ 169b ] ლაკედემონელები ბრძანებენ ან გაიხადო , ან წახვიდე . შენ კი , მგონია , უფრო ანტაიოსის მსგავსად იქცევი , გამვლელს არ გაუშვებ , სანამ არ აიძულებ გაშიშვლდეს და მსჯელობებში შეგეჭიდოს .
სოკრატე
მშვენივრად დაახასიათე ჩემი დაავადება , თეოდოროს , თუმცა მე მათზე ძლიერი ვარ . ათასი ჰერაკლესი და თესევსი შემხვედრია , მსჯელობებში უფრო ძლიერი , კარგადაც მომხვედრია , მაგრამ არასოდეს მიმიტოვებია , [ 169c ] ისეთი ძლიერი სიყვარულით ვარ შეპყრობილი ამ ვარჯიშების მიმართ . ნურც შენ იტყვი უარს შეჯიბრზე , რადგან შენთვისაც და ჩემთვისაც სასარგებლო იქნება .
თეოდოროსი
აღარ შეგეწინააღმდეგები , წამიყვანე , სადაც გინდა . ყოველ შემთხვევაში იყოს ის ხვედრი , რასაც დამიდგენ და ავიტან მხილებას . ოღონდ სადამდეც შენ დაადგინე , იმაზე მეტად არ გაძლევ ჩემ თავს .
სოკრატე
მაქამდეც საკმარისია , მაგრამ ყურადღებით იყავი , მსჯელობისას არ შეგვეშალოს და ისევ ბავშვური არ გამოგვივიდეს , [ 169d ] რათა ვინმემ ისევ არ დაგვგმოს .
თეოდოროსი
ვეცდები , რამდენადაც შემიძლია .
სოკრატე
თავდაპირველად ისევ ის ვიკითხოთ , რაც უწინ , და ვნახოთ მართებულად დავიწუნეთ და დავამცირეთ ის დებულება , რომ თითოეული თავისთავადი ხდება აზროვნებისას , თუ – არამართებულად . პროტაგორასმა ხომ დაუშვა , რომ არსებობენ ისინი , ვინც უკეთესს და უარესს არჩევენ და სწორედ ისინი არიან ბრძენნი , არა ?
თეოდოროსი
კი .
სოკრატე
თუკი თავად აქ იქნებოდა და დაეთანხმებოდა , [ 169e ] ჩვენ არ დაგვიტოვებდა მის დახმარებას და არც კვლავ განხილვა და დამოწმება იქნებოდა საჭირო . ახლა კი შესაძლოა ვინმემ ჩათვალოს , რომ უფლება არ გვაქვს მის ნაცვლად დავეთანხმოთ . ამიტომ ამეებზე უფრო ნათლად უნდა შევთანხმდეთ . უმნიშვნელო არაა ის განხვავება , ასეა ეს თუ სხვაგვარად .
თეოდოროსი
სწორად ამბობ .
სოკრატე
ამიტომ თანხმობას სხვებისგან კი არ ავიღებთ , არამედ მისივე მსჯელობიდან , [ 170a ] რაკი ის ყველაზე ახლოსაა .
შენზე უკეთ არა , თეოდოროს . ნუ გგონია , რომ მე აღვესრულები , რათა ყველა საშუალებით დავიცვა შენი მეგობარი , [ 169a ] შენ კი არაფერს [ გააკეთებ ] . მოდი , საუკეთესოვ , ცოტა მოგვყევი მანამ , სანამ არ ვნახავთ შენ ხარ დიაგრამების საზომი , თუ ყველა ის , ვინც შენ მსგავსად , ძლიერია ასტრონომიასა და სხვა [ საგნებში ] , რომლებშიც შენ ყოველ მიზეზგარეშე გამორჩეული ხარ .
თეოდოროსი
ადვილი არაა , სოკრატე , შენ გვერდით იჯდე და აზრი არ თქვა . სისულელე იყო ახლახან რომ ვიფიქრე , რომ ნებას მომცემდი არ გავშიშვლებულიყავი , და ლაკედემონელების მსგავსად არ მაიძულებდი ამას . შენ კი , მგონია , უფრო სკირონისკენ იხრები . [ 169b ] ლაკედემონელები ბრძანებენ ან გაიხადო , ან წახვიდე . შენ კი , მგონია , უფრო ანტაიოსის მსგავსად იქცევი , გამვლელს არ გაუშვებ , სანამ არ აიძულებ გაშიშვლდეს და მსჯელობებში შეგეჭიდოს .
სოკრატე
მშვენივრად დაახასიათე ჩემი დაავადება , თეოდოროს , თუმცა მე მათზე ძლიერი ვარ . ათასი ჰერაკლესი და თესევსი შემხვედრია , მსჯელობებში უფრო ძლიერი , კარგადაც მომხვედრია , მაგრამ არასოდეს მიმიტოვებია , [ 169c ] ისეთი ძლიერი სიყვარულით ვარ შეპყრობილი ამ ვარჯიშების მიმართ . ნურც შენ იტყვი უარს შეჯიბრზე , რადგან შენთვისაც და ჩემთვისაც სასარგებლო იქნება .
თეოდოროსი
აღარ შეგეწინააღმდეგები , წამიყვანე , სადაც გინდა . ყოველ შემთხვევაში იყოს ის ხვედრი , რასაც დამიდგენ და ავიტან მხილებას . ოღონდ სადამდეც შენ დაადგინე , იმაზე მეტად არ გაძლევ ჩემ თავს .
სოკრატე
მაქამდეც საკმარისია , მაგრამ ყურადღებით იყავი , მსჯელობისას არ შეგვეშალოს და ისევ ბავშვური არ გამოგვივიდეს , [ 169d ] რათა ვინმემ ისევ არ დაგვგმოს .
თეოდოროსი
ვეცდები , რამდენადაც შემიძლია .
სოკრატე
თავდაპირველად ისევ ის ვიკითხოთ , რაც უწინ , და ვნახოთ მართებულად დავიწუნეთ და დავამცირეთ ის დებულება , რომ თითოეული თავისთავადი ხდება აზროვნებისას , თუ – არამართებულად . პროტაგორასმა ხომ დაუშვა , რომ არსებობენ ისინი , ვინც უკეთესს და უარესს არჩევენ და სწორედ ისინი არიან ბრძენნი , არა ?
თეოდოროსი
კი .
სოკრატე
თუკი თავად აქ იქნებოდა და დაეთანხმებოდა , [ 169e ] ჩვენ არ დაგვიტოვებდა მის დახმარებას და არც კვლავ განხილვა და დამოწმება იქნებოდა საჭირო . ახლა კი შესაძლოა ვინმემ ჩათვალოს , რომ უფლება არ გვაქვს მის ნაცვლად დავეთანხმოთ . ამიტომ ამეებზე უფრო ნათლად უნდა შევთანხმდეთ . უმნიშვნელო არაა ის განხვავება , ასეა ეს თუ სხვაგვარად .
თეოდოროსი
სწორად ამბობ .
სოკრატე
ამიტომ თანხმობას სხვებისგან კი არ ავიღებთ , არამედ მისივე მსჯელობიდან , [ 170a ] რაკი ის ყველაზე ახლოსაა .
Theaetetus 170
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-04-03 13:45:23
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Θεόδωρος
πῶς ;
Σωκράτης
οὑτωσί : τὸ δοκοῦν ἑκάστῳ τοῦτο καὶ εἶναί φησί που ᾧ δοκεῖ ;
Θεόδωρος
φησὶ γὰρ οὖν .
Σωκράτης
οὐκοῦν , ὦ Πρωταγόρα , καὶ ἡμεῖς ἀνθρώπου , μᾶλλον δὲ πάντων ἀνθρώπων δόξας λέγομεν , καὶ φαμὲν οὐδένα ὅντινα οὐ τὰ μὲν αὑτὸν ἡγεῖσθαι τῶν ἄλλων σοφώτερον , τὰ δὲ ἄλλους ἑαυτοῦ , καὶ ἔν γε τοῖς μεγίστοις κινδύνοις , ὅταν ἐν στρατείαις ἢ νόσοις ἢ ἐν θαλάττῃ χειμάζωνται , ὥσπερ πρὸς θεοὺς ἔχειν τοὺς ἐν ἑκάστοις ἄρχοντας , σωτῆρας σφῶν [ 170β ] προσδοκῶντας , οὐκ ἄλλῳ τῳ διαφέροντας ἢ τῷ εἰδέναι : καὶ πάντα που μεστὰ τἀνθρώπινα ζητούντων διδασκάλους τε καὶ ἄρχοντας ἑαυτῶν τε καὶ τῶν ἄλλων ζῴων τῶν τε ἐργασιῶν , οἰομένων τε αὖ ἱκανῶν μὲν διδάσκειν , ἱκανῶν δὲ ἄρχειν εἶναι . καὶ ἐν τούτοις ἅπασι τί ἄλλο φήσομεν ἢ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους ἡγεῖσθαι σοφίαν καὶ ἀμαθίαν εἶναι παρὰ σφίσιν ;
Θεόδωρος
οὐδὲν ἄλλο .
Σωκράτης
οὐκοῦν τὴν μὲν σοφίαν ἀληθῆ διάνοιαν ἡγοῦνται , τὴν δὲ ἀμαθίαν ψευδῆ δόξαν ; [ 170ξ ]
Θεόδωρος
τί μήν ;
Σωκράτης
τί οὖν , ὦ Πρωταγόρα , χρησόμεθα τῷ λόγῳ ; πότερον ἀληθῆ φῶμεν ἀεὶ τοὺς ἀνθρώπους δοξάζειν , ἢ τοτὲ μὲν ἀληθῆ , τοτὲ δὲ ψευδῆ ; ἐξ ἀμφοτέρων γάρ που συμβαίνει μὴ ἀεὶ ἀληθῆ ἀλλ᾽ ἀμφότερα αὐτοὺς δοξάζειν . σκόπει γάρ , ὦ Θεόδωρε , εἰ ἐθέλοι ἄν τις τῶν ἀμφὶ Πρωταγόραν ἢ σὺ αὐτὸς διαμάχεσθαι ὡς οὐδεὶς ἡγεῖται ἕτερος ἕτερον ἀμαθῆ τε εἶναι καὶ ψευδῆ δοξάζειν .
Θεόδωρος
ἀλλ᾽ ἄπιστον , ὦ Σώκρατες . [ 170δ ]
Σωκράτης
καὶ μὴν εἰς τοῦτό γε ἀνάγκης ὁ λόγος ἥκει ὁ πάντων χρημάτων μέτρον ἄνθρωπον λέγων .
Θεόδωρος
πῶς δή ;
Σωκράτης
ὅταν σὺ κρίνας τι παρὰ σαυτῷ πρός με ἀποφαίνῃ περί τινος δόξαν , σοὶ μὲν δὴ τοῦτο κατὰ τὸν ἐκείνου λόγον ἀληθὲς ἔστω , ἡμῖν δὲ δὴ τοῖς ἄλλοις περὶ τῆς σῆς κρίσεως πότερον οὐκ ἔστιν κριταῖς γενέσθαι , ἢ ἀεὶ σὲ κρίνομεν ἀληθῆ δοξάζειν ; ἢ μυρίοι ἑκάστοτέ σοι μάχονται ἀντιδοξάζοντες , ἡγούμενοι ψευδῆ κρίνειν τε καὶ οἴεσθαι ; [ 170ε ]
Θεόδωρος
νὴ τὸν Δία , ὦ Σώκρατες , μάλα μυρίοι δῆτα , φησὶν Ὅμηρος , οἵ γέ μοι τὰ ἐξ ἀνθρώπων πράγματα παρέχουσιν .
Σωκράτης
τί οὖν ; βούλει λέγωμεν ὡς σὺ τότε σαυτῷ μὲν ἀληθῆ δοξάζεις , τοῖς δὲ μυρίοις ψευδῆ ;
Θεόδωρος
ἔοικεν ἔκ γε τοῦ λόγου ἀνάγκη εἶναι .
Σωκράτης
τί δὲ αὐτῷ Πρωταγόρᾳ ; ἆρ᾽ οὐχὶ ἀνάγκη , εἰ μὲν μηδὲ αὐτὸς ᾤετο μέτρον εἶναι ἄνθρωπον μηδὲ οἱ πολλοί , ὥσπερ οὐδὲ οἴονται , μηδενὶ δὴ εἶναι ταύτην τὴν ἀλήθειαν [ 171α ] ἣν ἐκεῖνος ἔγραψεν ; εἰ δὲ αὐτὸς μὲν ᾤετο , τὸ δὲ πλῆθος μὴ συνοίεται , οἶσθ᾽ ὅτι πρῶτον μὲν ὅσῳ πλείους οἷς μὴ δοκεῖ ἢ οἷς δοκεῖ , τοσούτῳ μᾶλλον οὐκ ἔστιν ἢ ἔστιν .
πῶς ;
Σωκράτης
οὑτωσί : τὸ δοκοῦν ἑκάστῳ τοῦτο καὶ εἶναί φησί που ᾧ δοκεῖ ;
Θεόδωρος
φησὶ γὰρ οὖν .
Σωκράτης
οὐκοῦν , ὦ Πρωταγόρα , καὶ ἡμεῖς ἀνθρώπου , μᾶλλον δὲ πάντων ἀνθρώπων δόξας λέγομεν , καὶ φαμὲν οὐδένα ὅντινα οὐ τὰ μὲν αὑτὸν ἡγεῖσθαι τῶν ἄλλων σοφώτερον , τὰ δὲ ἄλλους ἑαυτοῦ , καὶ ἔν γε τοῖς μεγίστοις κινδύνοις , ὅταν ἐν στρατείαις ἢ νόσοις ἢ ἐν θαλάττῃ χειμάζωνται , ὥσπερ πρὸς θεοὺς ἔχειν τοὺς ἐν ἑκάστοις ἄρχοντας , σωτῆρας σφῶν [ 170β ] προσδοκῶντας , οὐκ ἄλλῳ τῳ διαφέροντας ἢ τῷ εἰδέναι : καὶ πάντα που μεστὰ τἀνθρώπινα ζητούντων διδασκάλους τε καὶ ἄρχοντας ἑαυτῶν τε καὶ τῶν ἄλλων ζῴων τῶν τε ἐργασιῶν , οἰομένων τε αὖ ἱκανῶν μὲν διδάσκειν , ἱκανῶν δὲ ἄρχειν εἶναι . καὶ ἐν τούτοις ἅπασι τί ἄλλο φήσομεν ἢ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους ἡγεῖσθαι σοφίαν καὶ ἀμαθίαν εἶναι παρὰ σφίσιν ;
Θεόδωρος
οὐδὲν ἄλλο .
Σωκράτης
οὐκοῦν τὴν μὲν σοφίαν ἀληθῆ διάνοιαν ἡγοῦνται , τὴν δὲ ἀμαθίαν ψευδῆ δόξαν ; [ 170ξ ]
Θεόδωρος
τί μήν ;
Σωκράτης
τί οὖν , ὦ Πρωταγόρα , χρησόμεθα τῷ λόγῳ ; πότερον ἀληθῆ φῶμεν ἀεὶ τοὺς ἀνθρώπους δοξάζειν , ἢ τοτὲ μὲν ἀληθῆ , τοτὲ δὲ ψευδῆ ; ἐξ ἀμφοτέρων γάρ που συμβαίνει μὴ ἀεὶ ἀληθῆ ἀλλ᾽ ἀμφότερα αὐτοὺς δοξάζειν . σκόπει γάρ , ὦ Θεόδωρε , εἰ ἐθέλοι ἄν τις τῶν ἀμφὶ Πρωταγόραν ἢ σὺ αὐτὸς διαμάχεσθαι ὡς οὐδεὶς ἡγεῖται ἕτερος ἕτερον ἀμαθῆ τε εἶναι καὶ ψευδῆ δοξάζειν .
Θεόδωρος
ἀλλ᾽ ἄπιστον , ὦ Σώκρατες . [ 170δ ]
Σωκράτης
καὶ μὴν εἰς τοῦτό γε ἀνάγκης ὁ λόγος ἥκει ὁ πάντων χρημάτων μέτρον ἄνθρωπον λέγων .
Θεόδωρος
πῶς δή ;
Σωκράτης
ὅταν σὺ κρίνας τι παρὰ σαυτῷ πρός με ἀποφαίνῃ περί τινος δόξαν , σοὶ μὲν δὴ τοῦτο κατὰ τὸν ἐκείνου λόγον ἀληθὲς ἔστω , ἡμῖν δὲ δὴ τοῖς ἄλλοις περὶ τῆς σῆς κρίσεως πότερον οὐκ ἔστιν κριταῖς γενέσθαι , ἢ ἀεὶ σὲ κρίνομεν ἀληθῆ δοξάζειν ; ἢ μυρίοι ἑκάστοτέ σοι μάχονται ἀντιδοξάζοντες , ἡγούμενοι ψευδῆ κρίνειν τε καὶ οἴεσθαι ; [ 170ε ]
Θεόδωρος
νὴ τὸν Δία , ὦ Σώκρατες , μάλα μυρίοι δῆτα , φησὶν Ὅμηρος , οἵ γέ μοι τὰ ἐξ ἀνθρώπων πράγματα παρέχουσιν .
Σωκράτης
τί οὖν ; βούλει λέγωμεν ὡς σὺ τότε σαυτῷ μὲν ἀληθῆ δοξάζεις , τοῖς δὲ μυρίοις ψευδῆ ;
Θεόδωρος
ἔοικεν ἔκ γε τοῦ λόγου ἀνάγκη εἶναι .
Σωκράτης
τί δὲ αὐτῷ Πρωταγόρᾳ ; ἆρ᾽ οὐχὶ ἀνάγκη , εἰ μὲν μηδὲ αὐτὸς ᾤετο μέτρον εἶναι ἄνθρωπον μηδὲ οἱ πολλοί , ὥσπερ οὐδὲ οἴονται , μηδενὶ δὴ εἶναι ταύτην τὴν ἀλήθειαν [ 171α ] ἣν ἐκεῖνος ἔγραψεν ; εἰ δὲ αὐτὸς μὲν ᾤετο , τὸ δὲ πλῆθος μὴ συνοίεται , οἶσθ᾽ ὅτι πρῶτον μὲν ὅσῳ πλείους οἷς μὴ δοκεῖ ἢ οἷς δοκεῖ , τοσούτῳ μᾶλλον οὐκ ἔστιν ἢ ἔστιν .
თეოდოროსი
როგორ ?
სოკრატე
ასე : ის ამბობს , რომ , რაც ჰგონია თითოეულს , მისთვის ის არსებობს .
თეოდოროსი
ასე ამბობს .
სოკრატე
პროტაგორას , ჩვენც ადამიანის , უფრო მეტად კი ყველა ადამიანის შეხედულებებს განვიხილავთ და ვამბობთ , რომ არ არსებობს არავინ ისეთი , ვინც არ ფიქრობს , რომ რაღაცეებში სხვაზე ბრძენია , ხოლო რაღაცეებში სხვები მასზე [ ბრძენნი არიან ] . უდიდესი საფრთხის დროს , როდესაც ლაშქრობისას , ავადმყოფობისას ან ზღვაში იტანჯებიან , ღმერთების მსგავსად თვლიან თავიანთ მხსნელად მმართველებს , [ 170b ] რომლებიც სხვა არაფრით გამოირჩევიან , თუ არა ცოდნით . და ყველაფერი სავსეა , ერთი მხრივ , ადამიანებით , რომლებიც თავიანთი თავისთვის , ცხოველებისა და [ სხვადასხვა ] საქმიანობისთვის მასწავლებლებს ან მმართველებს ეძებენ , და მეორე მხრივ , [ ადამიანებით ] , რომლებიც ფიქრობენ , რომ საკმარისად შეუძლიათ ასწავლონ და უხელმძღვანელონ [ სხვებს ] . სხვა რა უნდა ვთქვათ , თუ არა ის , რომ თავად ადამიანები თვლიან , რომ მათ გვერდით არსებობს სიბრძნე და უცოდინრობა ?
თეოდოროსი
სხვა არაფერი ?
სოკრატე
განა სიბრძნედ ჭეშმარიტ აზროვნებას არ თვლიან , ხოლო უცოდინრობად – მცდარ შეხედულებას ? [ 170c ]
თეოდოროსი
აბა რა .
სოკრატე
რა ვუყოთ , პროტაგორას , ამ მსჯელობას ? ვთქვათ , რომ ადამიანების შეხედულებები მუდამ ჭეშმარიტია , თუ ხან ჭეშმარიტი , ხან – მცდარი ? ორივე შემთხვევაში ის გამოდის , რომ მუდამ ჭეშმარიტი არ არის , არამედ რომ ორივენაირი შეხედულება [ არსებობს ] . დაუკვირდი , თეოდოროს , ხომ არ ისურვებდი შენ ან ვინმე პროტაგორასიანი იმისთვის გაბრძოლებას , რომ არავინ თვლის სხვას უცოდინრად და [ მის ] აზროვნებას მცდარად ?
თეოდოროსი
დაუჯერებელია , სოკრატე . [ 170d ]
სოკრატე
მაგრამ აუცილებლად აქამდე მიდის ის მსჯელობა , რომელიც ამბობს , რომ ყველა საგნის საზომი ადამიანია .
თეოდოროსი
როგორ ?
სოკრატე
როცა შენ საკუთარ თავთან განსჯის შემდეგ მე წარმომიდგენ რაღაცის შესახებ შეხედულებას , მისი მსჯელობის თანახმად , შენთვის ჭეშმარიტი რომ იყოს , ჩვენ და სხვებს არ შეგვიძლია შენი განსჯის შესახებ განსჯა ? თუ შენი განსჯა მუდამ ჭეშმარიტად უნდა ჩავთვალოთ ? თუ არ გებრძვის ათასობით [ ადამიანი ] , რომელსაც საპირისპირო შეხდულება აქვს და არ თვლის , რომ შენ მცდარად განსჯი და ფიქრობ ? [ 170e ]
თეოდოროსი
სოკრატე , ღმერთს ვფიცავ , ათასობით ამგვარია , როგორც ჰომეროსი ამბობს , და ეს ადამიანები საზრუნავს წარმოშობენ .
სოკრატე
მაშ , იმის თქმა ხომ არ გსურს , რომ შენ თავთან ჭეშმარიტი შეხედულება გაქვს , ხოლო ათასობით [ სხვასთან ] – მცდარი ?
თეოდოროსი
ჩანს , რომ მსჯელობიდან გამომდინარე , აუცილებლად ასეა .
სოკრატე
და რაც შეეხება თავად პროტაგორასს ? აუცილებელია არაა , რომ თუ არც თავად ფიქრობდა , რომ ადამიანი არის საზომი და არც უმრავლესობა , რომელიც ასე არ ფიქრობს , არავისთვის იყოს ჭეშმარიტი ის , [ 171a ] რაც მან დაწერა ? ხოლო თუ თავად ასე ფიქრობდა , ხოლო უმრავლესობა არ იზიარებდა , ხომ იცი , რომ იმისდა მიხედვით , თუ ვინ იქნება მეტი , ვინც არ ფიქრობს ასე , თუ ვინც ფიქრობს , ისე გამოვა არარსებული ან არსებული ?
როგორ ?
სოკრატე
ასე : ის ამბობს , რომ , რაც ჰგონია თითოეულს , მისთვის ის არსებობს .
თეოდოროსი
ასე ამბობს .
სოკრატე
პროტაგორას , ჩვენც ადამიანის , უფრო მეტად კი ყველა ადამიანის შეხედულებებს განვიხილავთ და ვამბობთ , რომ არ არსებობს არავინ ისეთი , ვინც არ ფიქრობს , რომ რაღაცეებში სხვაზე ბრძენია , ხოლო რაღაცეებში სხვები მასზე [ ბრძენნი არიან ] . უდიდესი საფრთხის დროს , როდესაც ლაშქრობისას , ავადმყოფობისას ან ზღვაში იტანჯებიან , ღმერთების მსგავსად თვლიან თავიანთ მხსნელად მმართველებს , [ 170b ] რომლებიც სხვა არაფრით გამოირჩევიან , თუ არა ცოდნით . და ყველაფერი სავსეა , ერთი მხრივ , ადამიანებით , რომლებიც თავიანთი თავისთვის , ცხოველებისა და [ სხვადასხვა ] საქმიანობისთვის მასწავლებლებს ან მმართველებს ეძებენ , და მეორე მხრივ , [ ადამიანებით ] , რომლებიც ფიქრობენ , რომ საკმარისად შეუძლიათ ასწავლონ და უხელმძღვანელონ [ სხვებს ] . სხვა რა უნდა ვთქვათ , თუ არა ის , რომ თავად ადამიანები თვლიან , რომ მათ გვერდით არსებობს სიბრძნე და უცოდინრობა ?
თეოდოროსი
სხვა არაფერი ?
სოკრატე
განა სიბრძნედ ჭეშმარიტ აზროვნებას არ თვლიან , ხოლო უცოდინრობად – მცდარ შეხედულებას ? [ 170c ]
თეოდოროსი
აბა რა .
სოკრატე
რა ვუყოთ , პროტაგორას , ამ მსჯელობას ? ვთქვათ , რომ ადამიანების შეხედულებები მუდამ ჭეშმარიტია , თუ ხან ჭეშმარიტი , ხან – მცდარი ? ორივე შემთხვევაში ის გამოდის , რომ მუდამ ჭეშმარიტი არ არის , არამედ რომ ორივენაირი შეხედულება [ არსებობს ] . დაუკვირდი , თეოდოროს , ხომ არ ისურვებდი შენ ან ვინმე პროტაგორასიანი იმისთვის გაბრძოლებას , რომ არავინ თვლის სხვას უცოდინრად და [ მის ] აზროვნებას მცდარად ?
თეოდოროსი
დაუჯერებელია , სოკრატე . [ 170d ]
სოკრატე
მაგრამ აუცილებლად აქამდე მიდის ის მსჯელობა , რომელიც ამბობს , რომ ყველა საგნის საზომი ადამიანია .
თეოდოროსი
როგორ ?
სოკრატე
როცა შენ საკუთარ თავთან განსჯის შემდეგ მე წარმომიდგენ რაღაცის შესახებ შეხედულებას , მისი მსჯელობის თანახმად , შენთვის ჭეშმარიტი რომ იყოს , ჩვენ და სხვებს არ შეგვიძლია შენი განსჯის შესახებ განსჯა ? თუ შენი განსჯა მუდამ ჭეშმარიტად უნდა ჩავთვალოთ ? თუ არ გებრძვის ათასობით [ ადამიანი ] , რომელსაც საპირისპირო შეხდულება აქვს და არ თვლის , რომ შენ მცდარად განსჯი და ფიქრობ ? [ 170e ]
თეოდოროსი
სოკრატე , ღმერთს ვფიცავ , ათასობით ამგვარია , როგორც ჰომეროსი ამბობს , და ეს ადამიანები საზრუნავს წარმოშობენ .
სოკრატე
მაშ , იმის თქმა ხომ არ გსურს , რომ შენ თავთან ჭეშმარიტი შეხედულება გაქვს , ხოლო ათასობით [ სხვასთან ] – მცდარი ?
თეოდოროსი
ჩანს , რომ მსჯელობიდან გამომდინარე , აუცილებლად ასეა .
სოკრატე
და რაც შეეხება თავად პროტაგორასს ? აუცილებელია არაა , რომ თუ არც თავად ფიქრობდა , რომ ადამიანი არის საზომი და არც უმრავლესობა , რომელიც ასე არ ფიქრობს , არავისთვის იყოს ჭეშმარიტი ის , [ 171a ] რაც მან დაწერა ? ხოლო თუ თავად ასე ფიქრობდა , ხოლო უმრავლესობა არ იზიარებდა , ხომ იცი , რომ იმისდა მიხედვით , თუ ვინ იქნება მეტი , ვინც არ ფიქრობს ასე , თუ ვინც ფიქრობს , ისე გამოვა არარსებული ან არსებული ?
Theaetetus 171
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-04-03 14:57:38
- Modified on 2017-04-03 15:17:53
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Θεόδωρος
ἀνάγκη , εἴπερ γε καθ᾽ ἑκάστην δόξαν ἔσται καὶ οὐκ ἔσται .
Σωκράτης
ἔπειτά γε τοῦτ᾽ ἔχει κομψότατον : ἐκεῖνος μὲν περὶ τῆς αὑτοῦ οἰήσεως τὴν τῶν ἀντιδοξαζόντων οἴησιν , ᾗ ἐκεῖνον ἡγοῦνται ψεύδεσθαι , συγχωρεῖ που ἀληθῆ εἶναι ὁμολογῶν τὰ ὄντα δοξάζειν ἅπαντας .
Θεόδωρος
πάνυ μὲν οὖν . [ 171β ]
Σωκράτης
οὐκοῦν τὴν αὑτοῦ ἂν ψευδῆ συγχωροῖ , εἰ τὴν τῶν ἡγουμένων αὐτὸν ψεύδεσθαι ὁμολογεῖ ἀληθῆ εἶναι ;
Θεόδωρος
ἀνάγκη .
Σωκράτης
οἱ δέ γ᾽ ἄλλοι οὐ συγχωροῦσιν ἑαυτοῖς ψεύδεσθαι ;
Θεόδωρος
οὐ γὰρ οὖν .
Σωκράτης
ὁ δέ γ᾽ αὖ ὁμολογεῖ καὶ ταύτην ἀληθῆ τὴν δόξαν ἐξ ὧν γέγραφεν .
Θεόδωρος
φαίνεται .
Σωκράτης
ἐξ ἁπάντων ἄρα ἀπὸ Πρωταγόρου ἀρξαμένων ἀμφισβητήσεται , μᾶλλον δὲ ὑπό γε ἐκείνου ὁμολογήσεται , ὅταν τῷ τἀναντία λέγοντι συγχωρῇ ἀληθῆ αὐτὸν δοξάζειν , [ 171ξ ] τότε καὶ ὁ Πρωταγόρας αὐτὸς συγχωρήσεται μήτε κύνα μήτε τὸν ἐπιτυχόντα ἄνθρωπον μέτρον εἶναι μηδὲ περὶ ἑνὸς οὗ ἂν μὴ μάθῃ . οὐχ οὕτως ;
Θεόδωρος
οὕτως .
Σωκράτης
οὐκοῦν ἐπειδὴ ἀμφισβητεῖται ὑπὸ πάντων , οὐδενὶ ἂν εἴη ἡ Πρωταγόρου Ἀλήθεια ἀληθής , οὔτε τινὶ ἄλλῳ οὔτ᾽ αὐτῷ ἐκείνῳ .
Θεόδωρος
ἄγαν , ὦ Σώκρατες , τὸν ἑταῖρόν μου καταθέομεν .
Σωκράτης
ἀλλά τοι , ὦ φίλε , ἄδηλον εἰ καὶ παραθέομεν τὸ ὀρθόν . εἰκός γε ἄρα ἐκεῖνον πρεσβύτερον ὄντα σοφώτερον [ 171δ ] ἡμῶν εἶναι : καὶ εἰ αὐτίκα ἐντεῦθεν ἀνακύψειε μέχρι τοῦ αὐχένος , πολλὰ ἂν ἐμέ τε ἐλέγξας ληροῦντα , ὡς τὸ εἰκός , καὶ σὲ ὁμολογοῦντα , καταδὺς ἂν οἴχοιτο ἀποτρέχων . ἀλλ᾽ ἡμῖν ἀνάγκη οἶμαι χρῆσθαι ἡμῖν αὐτοῖς ὁποῖοί τινές ἐσμεν , καὶ τὰ δοκοῦντα ἀεὶ ταῦτα λέγειν . καὶ δῆτα καὶ νῦν ἄλλο τι φῶμεν ὁμολογεῖν ἂν τοῦτό γε ὁντινοῦν , τὸ εἶναι σοφώτερον ἕτερον ἑτέρου , εἶναι δὲ καὶ ἀμαθέστερον ;
Θεόδωρος
ἐμοὶ γοῦν δοκεῖ .
Σωκράτης
ἦ καὶ ταύτῃ ἂν μάλιστα ἵστασθαι τὸν λόγον , ᾗ [ 171ε ] ἡμεῖς ὑπεγράψαμεν βοηθοῦντες Πρωταγόρᾳ , ὡς τὰ μὲν πολλὰ ᾗ δοκεῖ , ταύτῃ καὶ ἔστιν ἑκάστῳ , θερμά , ξηρά , γλυκέα , πάντα ὅσα τοῦ τύπου τούτου : εἰ δέ που ἔν τισι συγχωρήσεται διαφέρειν ἄλλον ἄλλου , περὶ τὰ ὑγιεινὰ καὶ νοσώδη ἐθελῆσαι ἂν φάναι μὴ πᾶν γύναιον καὶ παιδίον , καὶ θηρίον δέ , ἱκανὸν εἶναι ἰᾶσθαι αὑτὸ γιγνῶσκον ἑαυτῷ τὸ ὑγιεινόν , ἀλλὰ ἐνταῦθα δὴ ἄλλον ἄλλου διαφέρειν , εἴπερ που ;
Θεόδωρος
ἔμοιγε δοκεῖ οὕτως .
ἀνάγκη , εἴπερ γε καθ᾽ ἑκάστην δόξαν ἔσται καὶ οὐκ ἔσται .
Σωκράτης
ἔπειτά γε τοῦτ᾽ ἔχει κομψότατον : ἐκεῖνος μὲν περὶ τῆς αὑτοῦ οἰήσεως τὴν τῶν ἀντιδοξαζόντων οἴησιν , ᾗ ἐκεῖνον ἡγοῦνται ψεύδεσθαι , συγχωρεῖ που ἀληθῆ εἶναι ὁμολογῶν τὰ ὄντα δοξάζειν ἅπαντας .
Θεόδωρος
πάνυ μὲν οὖν . [ 171β ]
Σωκράτης
οὐκοῦν τὴν αὑτοῦ ἂν ψευδῆ συγχωροῖ , εἰ τὴν τῶν ἡγουμένων αὐτὸν ψεύδεσθαι ὁμολογεῖ ἀληθῆ εἶναι ;
Θεόδωρος
ἀνάγκη .
Σωκράτης
οἱ δέ γ᾽ ἄλλοι οὐ συγχωροῦσιν ἑαυτοῖς ψεύδεσθαι ;
Θεόδωρος
οὐ γὰρ οὖν .
Σωκράτης
ὁ δέ γ᾽ αὖ ὁμολογεῖ καὶ ταύτην ἀληθῆ τὴν δόξαν ἐξ ὧν γέγραφεν .
Θεόδωρος
φαίνεται .
Σωκράτης
ἐξ ἁπάντων ἄρα ἀπὸ Πρωταγόρου ἀρξαμένων ἀμφισβητήσεται , μᾶλλον δὲ ὑπό γε ἐκείνου ὁμολογήσεται , ὅταν τῷ τἀναντία λέγοντι συγχωρῇ ἀληθῆ αὐτὸν δοξάζειν , [ 171ξ ] τότε καὶ ὁ Πρωταγόρας αὐτὸς συγχωρήσεται μήτε κύνα μήτε τὸν ἐπιτυχόντα ἄνθρωπον μέτρον εἶναι μηδὲ περὶ ἑνὸς οὗ ἂν μὴ μάθῃ . οὐχ οὕτως ;
Θεόδωρος
οὕτως .
Σωκράτης
οὐκοῦν ἐπειδὴ ἀμφισβητεῖται ὑπὸ πάντων , οὐδενὶ ἂν εἴη ἡ Πρωταγόρου Ἀλήθεια ἀληθής , οὔτε τινὶ ἄλλῳ οὔτ᾽ αὐτῷ ἐκείνῳ .
Θεόδωρος
ἄγαν , ὦ Σώκρατες , τὸν ἑταῖρόν μου καταθέομεν .
Σωκράτης
ἀλλά τοι , ὦ φίλε , ἄδηλον εἰ καὶ παραθέομεν τὸ ὀρθόν . εἰκός γε ἄρα ἐκεῖνον πρεσβύτερον ὄντα σοφώτερον [ 171δ ] ἡμῶν εἶναι : καὶ εἰ αὐτίκα ἐντεῦθεν ἀνακύψειε μέχρι τοῦ αὐχένος , πολλὰ ἂν ἐμέ τε ἐλέγξας ληροῦντα , ὡς τὸ εἰκός , καὶ σὲ ὁμολογοῦντα , καταδὺς ἂν οἴχοιτο ἀποτρέχων . ἀλλ᾽ ἡμῖν ἀνάγκη οἶμαι χρῆσθαι ἡμῖν αὐτοῖς ὁποῖοί τινές ἐσμεν , καὶ τὰ δοκοῦντα ἀεὶ ταῦτα λέγειν . καὶ δῆτα καὶ νῦν ἄλλο τι φῶμεν ὁμολογεῖν ἂν τοῦτό γε ὁντινοῦν , τὸ εἶναι σοφώτερον ἕτερον ἑτέρου , εἶναι δὲ καὶ ἀμαθέστερον ;
Θεόδωρος
ἐμοὶ γοῦν δοκεῖ .
Σωκράτης
ἦ καὶ ταύτῃ ἂν μάλιστα ἵστασθαι τὸν λόγον , ᾗ [ 171ε ] ἡμεῖς ὑπεγράψαμεν βοηθοῦντες Πρωταγόρᾳ , ὡς τὰ μὲν πολλὰ ᾗ δοκεῖ , ταύτῃ καὶ ἔστιν ἑκάστῳ , θερμά , ξηρά , γλυκέα , πάντα ὅσα τοῦ τύπου τούτου : εἰ δέ που ἔν τισι συγχωρήσεται διαφέρειν ἄλλον ἄλλου , περὶ τὰ ὑγιεινὰ καὶ νοσώδη ἐθελῆσαι ἂν φάναι μὴ πᾶν γύναιον καὶ παιδίον , καὶ θηρίον δέ , ἱκανὸν εἶναι ἰᾶσθαι αὑτὸ γιγνῶσκον ἑαυτῷ τὸ ὑγιεινόν , ἀλλὰ ἐνταῦθα δὴ ἄλλον ἄλλου διαφέρειν , εἴπερ που ;
Θεόδωρος
ἔμοιγε δοκεῖ οὕτως .
თეოდოროსი
აუცილებლად , თუკი თითოეულის შეხედულების თანახმადაა არსებობა და არარსებობა .
სოკრატე
ამის შემდეგ ყველაზე ჭკვიანური ესაა : ის ხომ თავისი ცოდნის საპირისპირო ცოდნასაც , რომელიც მის ცოდნას მცდარად მიიჩნევს , ჭეშმარიტად უშვებს , რაკი ეთანხმება , რომ ყველა შეხედულება [ ჭეშმარიტად ] არსებობს .
თეოდოროსი
რა თქმა უნდა . [ 171b ]
სოკრატე
იმასაც არ დაუშვებდა , რომ მისი [ მსჯელობა ] მცდარია , თუ დაეთანხმებოდა რომ ჭეშმარიტია მათი [ მსჯელობა ] , ვინც ფიქრობს , რომ მისი [ მსჯელობა ] მცდარია ?
თეოდოროსი
აუცილებლად .
სოკრატე
სხვებიც ხომ არ უშვებენ , რომ თავიანთი [ მსჯელობა ] მცდარია ?
თეოდოროსი
რა თქმა უნდა , არა .
სოკრატე
და ის , ნაწერიდან გამომდინარე , ეთანხმება , რომ ეს შეხედულებაც სწორია .
თეოდოროსი
როგორც ჩანს .
სოკრატე
ყველა დაიწყებს პროტაგორასის [ შეხედულებების ] შეწინააღმდეგებას , რასაც ალბათ თავადაც დაეთანხმება , როდესაც დაუშვებს , რომ მათი შეხედულება , ვინც საპირისპიროს ფიქრობს , ჭეშმარიტია . [ 171c ] და მაშინ თავად პროტაგორასიც დაეთანხმება იმას , რომ არც ძაღლი და არც შემხვედრი ადამიანი არაფრის საზომი არაა , რის შესახებაც არ აქვს ცოდნა . ასე არაა ?
თეოდოროსი
ასეა
სოკრატე
მას შემდეგ , რაც ყველა შეეწინააღმდეგება , პროტაგორასის , , ჭეშმარიტება \" აღარ იქნება ჭეშმარიტი არც სხვისთვის და არც თავად მისთვის .
თეოდოროსი
ზედმეტად გავუსწარით ჩემ მეგობარს , სოკრატე .
სოკრატე
მეგობარო , არც ისაა ნათელი , სიმართლესაც ხომ არ გავუსწარით . როგორც ჩანს ის ჩვენზე ასაკოვანი და ბრძენია . [ 171d ] ახლა რომ აქ ამოყვინთოს და გვამხილოს , რომ , როგორც ჩანს , მე ბევრ სისულელეს ვლაპარაკობ , შენ კი მეთანხმები და მერე ისევ ჩაყვინთოს და წავიდეს . ვფიქრობ , ჩვენთვის აუცილებელია საკუთარ თავზე ვიყოთ დამოკიდებული , როგორებიც არ უნდა ვიყოთ , და მუდამ ის ვთქვათ , რასაც ვფიქრობთ . აი , ახლაც სხვა რა უნდა ვთქვათ , თუ არა ის , რომ ნებისმიერი დაეთანხმება , რომ არსებობს ვინმე , ვინც სხვაზე ბრძენია და არსებობს სხვაზე უცოდინარიც ?
თეოდოროსი
მეც ასე მგონია
სოკრატე
უფრო მყარად იქ ხომ არ დგას ეს მსჯელობა , [ 171e ] სადაც ჩვენ მონახაზი გავაკეთეთ და დავეხმარეთ პროტაგორასს , რომ ბევრი რამ როგორც ჩანს , ისე არსებობს თითოეულისთვის , თბილი , მშრალი , ტკბილი და მრავალი ამ სახის . ხოლო თუ იმის დაშვება მოუწევს , რომ რაღაცაში ერთი მეორისგან გამოირჩევა , ის ალბათ მოისურვებს იმის ჩვენებას , რომ ჯანმრთელობასა და ავადმყოფობასთან დაკავშირებით ყველა ქალი , ბავშვი და თუნდაც მხეცი არ არის იმის მცოდნე , თუ როგორ განკურნოს საკუთარი თავი , და თუ სადმე , ზუსტად აქ გამოირჩევა ერთი მეორისგან .
თეოდოროსი
მეც ასე მგონია .
აუცილებლად , თუკი თითოეულის შეხედულების თანახმადაა არსებობა და არარსებობა .
სოკრატე
ამის შემდეგ ყველაზე ჭკვიანური ესაა : ის ხომ თავისი ცოდნის საპირისპირო ცოდნასაც , რომელიც მის ცოდნას მცდარად მიიჩნევს , ჭეშმარიტად უშვებს , რაკი ეთანხმება , რომ ყველა შეხედულება [ ჭეშმარიტად ] არსებობს .
თეოდოროსი
რა თქმა უნდა . [ 171b ]
სოკრატე
იმასაც არ დაუშვებდა , რომ მისი [ მსჯელობა ] მცდარია , თუ დაეთანხმებოდა რომ ჭეშმარიტია მათი [ მსჯელობა ] , ვინც ფიქრობს , რომ მისი [ მსჯელობა ] მცდარია ?
თეოდოროსი
აუცილებლად .
სოკრატე
სხვებიც ხომ არ უშვებენ , რომ თავიანთი [ მსჯელობა ] მცდარია ?
თეოდოროსი
რა თქმა უნდა , არა .
სოკრატე
და ის , ნაწერიდან გამომდინარე , ეთანხმება , რომ ეს შეხედულებაც სწორია .
თეოდოროსი
როგორც ჩანს .
სოკრატე
ყველა დაიწყებს პროტაგორასის [ შეხედულებების ] შეწინააღმდეგებას , რასაც ალბათ თავადაც დაეთანხმება , როდესაც დაუშვებს , რომ მათი შეხედულება , ვინც საპირისპიროს ფიქრობს , ჭეშმარიტია . [ 171c ] და მაშინ თავად პროტაგორასიც დაეთანხმება იმას , რომ არც ძაღლი და არც შემხვედრი ადამიანი არაფრის საზომი არაა , რის შესახებაც არ აქვს ცოდნა . ასე არაა ?
თეოდოროსი
ასეა
სოკრატე
მას შემდეგ , რაც ყველა შეეწინააღმდეგება , პროტაგორასის , , ჭეშმარიტება \" აღარ იქნება ჭეშმარიტი არც სხვისთვის და არც თავად მისთვის .
თეოდოროსი
ზედმეტად გავუსწარით ჩემ მეგობარს , სოკრატე .
სოკრატე
მეგობარო , არც ისაა ნათელი , სიმართლესაც ხომ არ გავუსწარით . როგორც ჩანს ის ჩვენზე ასაკოვანი და ბრძენია . [ 171d ] ახლა რომ აქ ამოყვინთოს და გვამხილოს , რომ , როგორც ჩანს , მე ბევრ სისულელეს ვლაპარაკობ , შენ კი მეთანხმები და მერე ისევ ჩაყვინთოს და წავიდეს . ვფიქრობ , ჩვენთვის აუცილებელია საკუთარ თავზე ვიყოთ დამოკიდებული , როგორებიც არ უნდა ვიყოთ , და მუდამ ის ვთქვათ , რასაც ვფიქრობთ . აი , ახლაც სხვა რა უნდა ვთქვათ , თუ არა ის , რომ ნებისმიერი დაეთანხმება , რომ არსებობს ვინმე , ვინც სხვაზე ბრძენია და არსებობს სხვაზე უცოდინარიც ?
თეოდოროსი
მეც ასე მგონია
სოკრატე
უფრო მყარად იქ ხომ არ დგას ეს მსჯელობა , [ 171e ] სადაც ჩვენ მონახაზი გავაკეთეთ და დავეხმარეთ პროტაგორასს , რომ ბევრი რამ როგორც ჩანს , ისე არსებობს თითოეულისთვის , თბილი , მშრალი , ტკბილი და მრავალი ამ სახის . ხოლო თუ იმის დაშვება მოუწევს , რომ რაღაცაში ერთი მეორისგან გამოირჩევა , ის ალბათ მოისურვებს იმის ჩვენებას , რომ ჯანმრთელობასა და ავადმყოფობასთან დაკავშირებით ყველა ქალი , ბავშვი და თუნდაც მხეცი არ არის იმის მცოდნე , თუ როგორ განკურნოს საკუთარი თავი , და თუ სადმე , ზუსტად აქ გამოირჩევა ერთი მეორისგან .
თეოდოროსი
მეც ასე მგონია .
Theaetetus 172-173
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-04-03 16:59:08
- Modified on 2017-04-04 16:38:57
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
[ 172α ]
Σωκράτης
οὐκοῦν καὶ περὶ πολιτικῶν , καλὰ μὲν καὶ αἰσχρὰ καὶ δίκαια καὶ ἄδικα καὶ ὅσια καὶ μή , οἷα ἂν ἑκάστη πόλις οἰηθεῖσα θῆται νόμιμα αὑτῇ , ταῦτα καὶ εἶναι τῇ ἀληθείᾳ ἑκάστῃ , καὶ ἐν τούτοις μὲν οὐδὲν σοφώτερον οὔτε ἰδιώτην ἰδιώτου οὔτε πόλιν πόλεως εἶναι : ἐν δὲ τῷ συμφέροντα ἑαυτῇ ἢ μὴ συμφέροντα τίθεσθαι , ἐνταῦθ᾽ , εἴπερ που , αὖ ὁμολογήσει σύμβουλόν τε συμβούλου διαφέρειν καὶ πόλεως δόξαν ἑτέραν ἑτέρας πρὸς ἀλήθειαν , καὶ οὐκ ἂν πάνυ τολμήσειε [ 172β ] φῆσαι , ἃ ἂν θῆται πόλις συμφέροντα οἰηθεῖσα αὑτῇ , παντὸς μᾶλλον ταῦτα καὶ συνοίσειν : ἀλλ᾽ ἐκεῖ οὗ λέγω , ἐν τοῖς δικαίοις καὶ ἀδίκοις καὶ ὁσίοις καὶ ἀνοσίοις , ἐθέλουσιν ἰσχυρίζεσθαι ὡς οὐκ ἔστι φύσει αὐτῶν οὐδὲν οὐσίαν ἑαυτοῦ ἔχον , ἀλλὰ τὸ κοινῇ δόξαν τοῦτο γίγνεται ἀληθὲς τότε , ὅταν δόξῃ καὶ ὅσον ἂν δοκῇ χρόνον . καὶ ὅσοι γε ἂν μὴ παντάπασι τὸν Πρωταγόρου λόγον λέγωσιν , ὧδέ πως τὴν σοφίαν ἄγουσι . λόγος δὲ ἡμᾶς , ὦ Θεόδωρε , ἐκ λόγου μείζων ἐξ ἐλάττονος [ 172ξ ] καταλαμβάνει .
Θεόδωρος
οὐκοῦν σχολὴν ἄγομεν , ὦ Σώκρατες ;
Σωκράτης
φαινόμεθα . καὶ πολλάκις μέν γε δή , ὦ δαιμόνιε , καὶ ἄλλοτε κατενόησα , ἀτὰρ καὶ νῦν , ὡς εἰκότως οἱ ἐν ταῖς φιλοσοφίαις πολὺν χρόνον διατρίψαντες εἰς τὰ δικαστήρια ἰόντες γελοῖοι φαίνονται ῥήτορες .
Θεόδωρος
πῶς δὴ οὖν λέγεις ;
Σωκράτης
κινδυνεύουσιν οἱ ἐν δικαστηρίοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐκ νέων κυλινδούμενοι πρὸς τοὺς ἐν φιλοσοφίᾳ καὶ τῇ [ 172δ ] τοιᾷδε διατριβῇ τεθραμμένους ὡς οἰκέται πρὸς ἐλευθέρους τεθράφθαι .
Θεόδωρος
πῇ δή ;
Σωκράτης
ἧι τοῖς μὲν τοῦτο ὃ σὺ εἶπες ἀεὶ πάρεστι , σχολή , καὶ τοὺς λόγους ἐν εἰρήνῃ ἐπὶ σχολῆς ποιοῦνται : ὥσπερ ἡμεῖς νυνὶ τρίτον ἤδη λόγον ἐκ λόγου μεταλαμβάνομεν , οὕτω κἀκεῖνοι , ἐὰν αὐτοὺς ὁ ἐπελθὼν τοῦ προκειμένου μᾶλλον καθάπερ ἡμᾶς ἀρέσῃ : καὶ διὰ μακρῶν ἢ βραχέων μέλει οὐδὲν λέγειν , ἂν μόνον τύχωσι τοῦ ὄντος : οἱ δὲ ἐν ἀσχολίᾳ [ 172ε ] τε ἀεὶ λέγουσι—κατεπείγει γὰρ ὕδωρ ῥέον—καὶ οὐκ ἐγχωρεῖ περὶ οὗ ἂν ἐπιθυμήσωσι τοὺς λόγους ποιεῖσθαι , ἀλλ᾽ ἀνάγκην ἔχων ὁ ἀντίδικος ἐφέστηκεν καὶ ὑπογραφὴν παραναγιγνωσκομένην ὧν ἐκτὸς οὐ ῥητέον ἣν ἀντωμοσίαν καλοῦσιν : οἱ δὲ λόγοι ἀεὶ περὶ ὁμοδούλου πρὸς δεσπότην καθήμενον , ἐν χειρί τινα δίκην ἔχοντα , καὶ οἱ ἀγῶνες οὐδέποτε τὴν ἄλλως ἀλλ᾽ ἀεὶ τὴν περὶ αὐτοῦ , πολλάκις δὲ καὶ περὶ ψυχῆς [ 173α ] ὁ δρόμος : ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων τούτων ἔντονοι καὶ δριμεῖς γίγνονται , ἐπιστάμενοι τὸν δεσπότην λόγῳ τε θωπεῦσαι καὶ ἔργῳ ὑπελθεῖν , σμικροὶ δὲ καὶ οὐκ ὀρθοὶ τὰς ψυχάς . τὴν γὰρ αὔξην καὶ τὸ εὐθύ τε καὶ τὸ ἐλευθέριον ἡ ἐκ νέων δουλεία ἀφῄρηται , ἀναγκάζουσα πράττειν σκολιά , μεγάλους κινδύνους καὶ φόβους ἔτι ἁπαλαῖς ψυχαῖς ἐπιβάλλουσα , οὓς οὐ δυνάμενοι μετὰ τοῦ δικαίου καὶ ἀληθοῦς ὑποφέρειν , εὐθὺς ἐπὶ τὸ ψεῦδός τε καὶ τὸ ἀλλήλους ἀνταδικεῖν τρεπόμενοι [ 173β ] πολλὰ κάμπτονται καὶ συγκλῶνται , ὥσθ᾽ ὑγιὲς οὐδὲν ἔχοντες τῆς διανοίας εἰς ἄνδρας ἐκ μειρακίων τελευτῶσι , δεινοί τε καὶ σοφοὶ γεγονότες , ὡς οἴονται . καὶ οὗτοι μὲν δὴ τοιοῦτοι , ὦ Θεόδωρε : τοὺς δὲ τοῦ ἡμετέρου χοροῦ πότερον βούλει διελθόντες ἢ ἐάσαντες πάλιν ἐπὶ τὸν λόγον τρεπώμεθα , ἵνα μὴ καί , ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν , λίαν πολὺ τῇ ἐλευθερίᾳ καὶ μεταλήψει τῶν λόγων καταχρώμεθα ;
Θεόδωρος
μηδαμῶς , ὦ Σώκρατες , ἀλλὰ διελθόντες . πάνυ [ 173ξ ] γὰρ εὖ τοῦτο εἴρηκας , ὅτι οὐχ ἡμεῖς οἱ ἐν τῷ τοιῷδε χορεύοντες τῶν λόγων ὑπηρέται , ἀλλ᾽ οἱ λόγοι ἡμέτεροι ὥσπερ οἰκέται , καὶ ἕκαστος αὐτῶν περιμένει ἀποτελεσθῆναι ὅταν ἡμῖν δοκῇ : οὔτε γὰρ δικαστὴς οὔτε θεατὴς ὥσπερ ποιηταῖς ἐπιτιμήσων τε καὶ ἄρξων ἐπιστατεῖ παρ᾽ ἡμῖν .
Σωκράτης
λέγωμεν δή , ὡς ἔοικεν , ἐπεὶ σοί γε δοκεῖ , περὶ τῶν κορυφαίων : τί γὰρ ἄν τις τούς γε φαύλως διατρίβοντας ἐν φιλοσοφίᾳ λέγοι ; οὗτοι δέ που ἐκ νέων πρῶτον μὲν εἰς [ 173δ ] ἀγορὰν οὐκ ἴσασι τὴν ὁδόν , οὐδὲ ὅπου δικαστήριον ἢ βουλευτήριον ἤ τι κοινὸν ἄλλο τῆς πόλεως συνέδριον : νόμους δὲ καὶ ψηφίσματα λεγόμενα ἢ γεγραμμένα οὔτε ὁρῶσιν οὔτε ἀκούουσι : σπουδαὶ δὲ ἑταιριῶν ἐπ᾽ ἀρχὰς καὶ σύνοδοι καὶ δεῖπνα καὶ σὺν αὐλητρίσι κῶμοι , οὐδὲ ὄναρ πράττειν προσίσταται αὐτοῖς . εὖ δὲ ἢ κακῶς τις γέγονεν ἐν πόλει , ἤ τί τῳ κακόν ἐστιν ἐκ προγόνων γεγονὸς ἢ πρὸς ἀνδρῶν ἢ γυναικῶν , μᾶλλον αὐτὸν λέληθεν ἢ οἱ τῆς θαλάττης λεγόμενοι [ 173ε ] χόες . καὶ ταῦτα πάντ᾽ οὐδ᾽ ὅτι οὐκ οἶδεν , οἶδεν : οὐδὲ γὰρ αὐτῶν ἀπέχεται τοῦ εὐδοκιμεῖν χάριν , ἀλλὰ τῷ ὄντι τὸ σῶμα μόνον ἐν τῇ πόλει κεῖται αὐτοῦ καὶ ἐπιδημεῖ , ἡ δὲ διάνοια , ταῦτα πάντα ἡγησαμένη σμικρὰ καὶ οὐδέν , ἀτιμάσασα πανταχῇ πέτεται κατὰ Πίνδαρον ‘τᾶς τε γᾶς ὑπένερθε’ καὶ τὰ ἐπίπεδα γεωμετροῦσα , ‘οὐρανοῦ θ᾽ ὕπερ’ ἀστρονομοῦσα , [ 174α ] καὶ πᾶσαν πάντῃ φύσιν ἐρευνωμένη τῶν ὄντων ἑκάστου ὅλου , εἰς τῶν ἐγγὺς οὐδὲν αὑτὴν συγκαθιεῖσα .
Σωκράτης
οὐκοῦν καὶ περὶ πολιτικῶν , καλὰ μὲν καὶ αἰσχρὰ καὶ δίκαια καὶ ἄδικα καὶ ὅσια καὶ μή , οἷα ἂν ἑκάστη πόλις οἰηθεῖσα θῆται νόμιμα αὑτῇ , ταῦτα καὶ εἶναι τῇ ἀληθείᾳ ἑκάστῃ , καὶ ἐν τούτοις μὲν οὐδὲν σοφώτερον οὔτε ἰδιώτην ἰδιώτου οὔτε πόλιν πόλεως εἶναι : ἐν δὲ τῷ συμφέροντα ἑαυτῇ ἢ μὴ συμφέροντα τίθεσθαι , ἐνταῦθ᾽ , εἴπερ που , αὖ ὁμολογήσει σύμβουλόν τε συμβούλου διαφέρειν καὶ πόλεως δόξαν ἑτέραν ἑτέρας πρὸς ἀλήθειαν , καὶ οὐκ ἂν πάνυ τολμήσειε [ 172β ] φῆσαι , ἃ ἂν θῆται πόλις συμφέροντα οἰηθεῖσα αὑτῇ , παντὸς μᾶλλον ταῦτα καὶ συνοίσειν : ἀλλ᾽ ἐκεῖ οὗ λέγω , ἐν τοῖς δικαίοις καὶ ἀδίκοις καὶ ὁσίοις καὶ ἀνοσίοις , ἐθέλουσιν ἰσχυρίζεσθαι ὡς οὐκ ἔστι φύσει αὐτῶν οὐδὲν οὐσίαν ἑαυτοῦ ἔχον , ἀλλὰ τὸ κοινῇ δόξαν τοῦτο γίγνεται ἀληθὲς τότε , ὅταν δόξῃ καὶ ὅσον ἂν δοκῇ χρόνον . καὶ ὅσοι γε ἂν μὴ παντάπασι τὸν Πρωταγόρου λόγον λέγωσιν , ὧδέ πως τὴν σοφίαν ἄγουσι . λόγος δὲ ἡμᾶς , ὦ Θεόδωρε , ἐκ λόγου μείζων ἐξ ἐλάττονος [ 172ξ ] καταλαμβάνει .
Θεόδωρος
οὐκοῦν σχολὴν ἄγομεν , ὦ Σώκρατες ;
Σωκράτης
φαινόμεθα . καὶ πολλάκις μέν γε δή , ὦ δαιμόνιε , καὶ ἄλλοτε κατενόησα , ἀτὰρ καὶ νῦν , ὡς εἰκότως οἱ ἐν ταῖς φιλοσοφίαις πολὺν χρόνον διατρίψαντες εἰς τὰ δικαστήρια ἰόντες γελοῖοι φαίνονται ῥήτορες .
Θεόδωρος
πῶς δὴ οὖν λέγεις ;
Σωκράτης
κινδυνεύουσιν οἱ ἐν δικαστηρίοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐκ νέων κυλινδούμενοι πρὸς τοὺς ἐν φιλοσοφίᾳ καὶ τῇ [ 172δ ] τοιᾷδε διατριβῇ τεθραμμένους ὡς οἰκέται πρὸς ἐλευθέρους τεθράφθαι .
Θεόδωρος
πῇ δή ;
Σωκράτης
ἧι τοῖς μὲν τοῦτο ὃ σὺ εἶπες ἀεὶ πάρεστι , σχολή , καὶ τοὺς λόγους ἐν εἰρήνῃ ἐπὶ σχολῆς ποιοῦνται : ὥσπερ ἡμεῖς νυνὶ τρίτον ἤδη λόγον ἐκ λόγου μεταλαμβάνομεν , οὕτω κἀκεῖνοι , ἐὰν αὐτοὺς ὁ ἐπελθὼν τοῦ προκειμένου μᾶλλον καθάπερ ἡμᾶς ἀρέσῃ : καὶ διὰ μακρῶν ἢ βραχέων μέλει οὐδὲν λέγειν , ἂν μόνον τύχωσι τοῦ ὄντος : οἱ δὲ ἐν ἀσχολίᾳ [ 172ε ] τε ἀεὶ λέγουσι—κατεπείγει γὰρ ὕδωρ ῥέον—καὶ οὐκ ἐγχωρεῖ περὶ οὗ ἂν ἐπιθυμήσωσι τοὺς λόγους ποιεῖσθαι , ἀλλ᾽ ἀνάγκην ἔχων ὁ ἀντίδικος ἐφέστηκεν καὶ ὑπογραφὴν παραναγιγνωσκομένην ὧν ἐκτὸς οὐ ῥητέον ἣν ἀντωμοσίαν καλοῦσιν : οἱ δὲ λόγοι ἀεὶ περὶ ὁμοδούλου πρὸς δεσπότην καθήμενον , ἐν χειρί τινα δίκην ἔχοντα , καὶ οἱ ἀγῶνες οὐδέποτε τὴν ἄλλως ἀλλ᾽ ἀεὶ τὴν περὶ αὐτοῦ , πολλάκις δὲ καὶ περὶ ψυχῆς [ 173α ] ὁ δρόμος : ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων τούτων ἔντονοι καὶ δριμεῖς γίγνονται , ἐπιστάμενοι τὸν δεσπότην λόγῳ τε θωπεῦσαι καὶ ἔργῳ ὑπελθεῖν , σμικροὶ δὲ καὶ οὐκ ὀρθοὶ τὰς ψυχάς . τὴν γὰρ αὔξην καὶ τὸ εὐθύ τε καὶ τὸ ἐλευθέριον ἡ ἐκ νέων δουλεία ἀφῄρηται , ἀναγκάζουσα πράττειν σκολιά , μεγάλους κινδύνους καὶ φόβους ἔτι ἁπαλαῖς ψυχαῖς ἐπιβάλλουσα , οὓς οὐ δυνάμενοι μετὰ τοῦ δικαίου καὶ ἀληθοῦς ὑποφέρειν , εὐθὺς ἐπὶ τὸ ψεῦδός τε καὶ τὸ ἀλλήλους ἀνταδικεῖν τρεπόμενοι [ 173β ] πολλὰ κάμπτονται καὶ συγκλῶνται , ὥσθ᾽ ὑγιὲς οὐδὲν ἔχοντες τῆς διανοίας εἰς ἄνδρας ἐκ μειρακίων τελευτῶσι , δεινοί τε καὶ σοφοὶ γεγονότες , ὡς οἴονται . καὶ οὗτοι μὲν δὴ τοιοῦτοι , ὦ Θεόδωρε : τοὺς δὲ τοῦ ἡμετέρου χοροῦ πότερον βούλει διελθόντες ἢ ἐάσαντες πάλιν ἐπὶ τὸν λόγον τρεπώμεθα , ἵνα μὴ καί , ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν , λίαν πολὺ τῇ ἐλευθερίᾳ καὶ μεταλήψει τῶν λόγων καταχρώμεθα ;
Θεόδωρος
μηδαμῶς , ὦ Σώκρατες , ἀλλὰ διελθόντες . πάνυ [ 173ξ ] γὰρ εὖ τοῦτο εἴρηκας , ὅτι οὐχ ἡμεῖς οἱ ἐν τῷ τοιῷδε χορεύοντες τῶν λόγων ὑπηρέται , ἀλλ᾽ οἱ λόγοι ἡμέτεροι ὥσπερ οἰκέται , καὶ ἕκαστος αὐτῶν περιμένει ἀποτελεσθῆναι ὅταν ἡμῖν δοκῇ : οὔτε γὰρ δικαστὴς οὔτε θεατὴς ὥσπερ ποιηταῖς ἐπιτιμήσων τε καὶ ἄρξων ἐπιστατεῖ παρ᾽ ἡμῖν .
Σωκράτης
λέγωμεν δή , ὡς ἔοικεν , ἐπεὶ σοί γε δοκεῖ , περὶ τῶν κορυφαίων : τί γὰρ ἄν τις τούς γε φαύλως διατρίβοντας ἐν φιλοσοφίᾳ λέγοι ; οὗτοι δέ που ἐκ νέων πρῶτον μὲν εἰς [ 173δ ] ἀγορὰν οὐκ ἴσασι τὴν ὁδόν , οὐδὲ ὅπου δικαστήριον ἢ βουλευτήριον ἤ τι κοινὸν ἄλλο τῆς πόλεως συνέδριον : νόμους δὲ καὶ ψηφίσματα λεγόμενα ἢ γεγραμμένα οὔτε ὁρῶσιν οὔτε ἀκούουσι : σπουδαὶ δὲ ἑταιριῶν ἐπ᾽ ἀρχὰς καὶ σύνοδοι καὶ δεῖπνα καὶ σὺν αὐλητρίσι κῶμοι , οὐδὲ ὄναρ πράττειν προσίσταται αὐτοῖς . εὖ δὲ ἢ κακῶς τις γέγονεν ἐν πόλει , ἤ τί τῳ κακόν ἐστιν ἐκ προγόνων γεγονὸς ἢ πρὸς ἀνδρῶν ἢ γυναικῶν , μᾶλλον αὐτὸν λέληθεν ἢ οἱ τῆς θαλάττης λεγόμενοι [ 173ε ] χόες . καὶ ταῦτα πάντ᾽ οὐδ᾽ ὅτι οὐκ οἶδεν , οἶδεν : οὐδὲ γὰρ αὐτῶν ἀπέχεται τοῦ εὐδοκιμεῖν χάριν , ἀλλὰ τῷ ὄντι τὸ σῶμα μόνον ἐν τῇ πόλει κεῖται αὐτοῦ καὶ ἐπιδημεῖ , ἡ δὲ διάνοια , ταῦτα πάντα ἡγησαμένη σμικρὰ καὶ οὐδέν , ἀτιμάσασα πανταχῇ πέτεται κατὰ Πίνδαρον ‘τᾶς τε γᾶς ὑπένερθε’ καὶ τὰ ἐπίπεδα γεωμετροῦσα , ‘οὐρανοῦ θ᾽ ὕπερ’ ἀστρονομοῦσα , [ 174α ] καὶ πᾶσαν πάντῃ φύσιν ἐρευνωμένη τῶν ὄντων ἑκάστου ὅλου , εἰς τῶν ἐγγὺς οὐδὲν αὑτὴν συγκαθιεῖσα .
[
172a
]
სოკრატე
რაც შეეხება სახელმწიფოსთან დაკავშირებულ საკითხებს , კარგსა და სამარცხვინოს , სამართლიანსა და უსამართლოს , წმინდასა და უწმინდურს , როგორც თითოეული ქალაქი ჩათვლის და დაადგენს კანონიერად , ისაა ჭეშმარიტი თითოეულისთვის და ამაში არავინაა უფრო ბრძენი არც კერძო პირი სხვა პირებზე მეტად და არც რომელიმე ქალაქი სხვა ქალაქებზე მეტად . ხოლო შესაფერს დაადგენს თუ არაშესაფერს ქალაქისთვის ვინმე , აქ [ პროტაგორასი ] კვლავ დაეთანხმება იმას , რომ ერთი მრჩეველი მეორისგან გამოირჩევა და ჭეშმარიტებასთან კავშირშიც ერთის შეხედულება მეორისგან [ გამორჩეულია ] და ალბათ ვერ გაბედავს იმის თქმას , [ 172b ] რომ რასაც ჩათვლის და შესაფერად დაადგენს ქალაქი , სწორედ ის იქნება მეტად შესაფერი . ხოლო რასაც ვამბობ , სამართლიანსა და უსამართლოსთან , წმინდასა და უწმინდურთან დაკავშირებით , იმის მტკიცებას მოისურვებდნენ , რომ მათ ბუნებით არ გააჩნიათ არსებობა , არამედ საზოგადო აზრიდან გამომდინარე ხდებიან ჭეშმარიტნი იმ დროს , როცა ასე ჩათვლიან და იქამდე , სანამ ასე თვლიან . და ყველა , ვინც პროტაგორასის მსჯელობაზე მსჯელობდა , რაღაცნაირად ამ ჭეშმარიტებამდე მიდიოდა . თეოდოროს , დიდ მსჯელობას უფრო მცირე მსჯელობამდე მივყავართ . [ 172c ]
თეოდოროსი
მაინც მოცალეობა არ გვაქვს , სოკრატე ?
სოკრატე
როგორც ჩანს . ჩემო კეთილშობილო , სხვა დროსაც ხშირად მიფიქრია და ახლაც [ ვფიქრობ ] , რომ უჩვეულო არაა , როცა ისინი ვინც ბევრ დროს ხარჯავენ ფილოსოფიაზე , როდესაც სასამართლოში მიდიან ორატორებად , სასაცილოები ჩანან .
თეოდოროსი
რას ამბობ ?
სოკრატე
ის ახალგაზრდები , ვინც სასამართლოში და ამგვარ [ ადგილებშია ] , იმათ რომ შევადაროთ , ვინც ფილოსოფიასა და მსგავს [ რაღაცეებზე ] ხარჯავს დროს , [ 172d ] პირველნი მონურად აღზრდილნი ჩანან , მეორენი კი - თავისუფლად .
თეოდოროსი
რანაირად ?
სოკრატე
ისე , რომ , როგორც შენ თქვი , მუდამ აქვთ მოცალეობა და მსჯელობებსაც მშვიდობისა და მოცალეობისას ქმნიან , როგორც ახლა ჩვენ უკვე მესამედ გადავდივართ მსჯელობიდან მსჯელობაზე , ისინიც ასე , თუ საკვლევ საკითხზე მეტად სხვა ეამებათ , არ ზრუნავენ იმაზე , გრძლად იმსჯელებენ , თუ მოკლედ , ოღონდ არსებულამდე მივიდნენ . პირველნი კი მუდამ მოუცლელობაში მსჯელობენ , [ 172e ] წყლის დინება აწვებათ , და იმის ნება არ აქვთ , რაზეც სურთ , იმაზე იმსჯელონ , რადგან საპირისპირო მხარე [ თავზე ] ადგათ და ავალდებულებთ ჩანაწერის მოკლედ წაკითხვასა და იმის გარდა არაფრის თქმას , რასაც აფიდევიტს უწოდებენ . ხოლო მათი მსჯელობები მუდამ მონების შესახებაა და მიემართება ბატონს , რომელიც ზის და ხელში რაღაც სასამართლო საქმე უჭირავს და კამათი სხვა რაღაცაზე კი არაა , არამედ მუდამ თავად [ კონკრეტულზე ] , ხოლო ხშირად დასაცავის სულზეც კი . [ 173a ] ყოველივე აქედან გამომდინარე , უფრო გაბედული და გამჭრიახები ხდებიან , იციან როგორი სიტყვით ეპირფერონ ბატონს და რა საქციელით აამონ მას და მცირე და არასწორი სული აქვთ . სიდიადე , პირდაპირობა და თავისუფლება ყრმობიდანვე წაართვა მონობამ და აიძულა თაღლითობის ჩადენა , დიდი მუქარებითა და დაშინებებით დასცა მათი სუსტი სულები . მათ , ვინც ვერ შეძლო ეს გადაეტანა სამართლიანობითა და ჭეშმარიტებით , პირდაპირ დაჰყვა ტყუილსა და ერთიმეორისთვის უსამართლობის ჩადენას , [ 173b ] მოიკაკვა და მოტყდა . ისინი ისე იქცნენ ბავშვებიდან კაცებად , რომ არ ჰქონიათ ჯანსაღი აზროვნება , მაგრამ ფიქრობენ , რომ ძლიერნი და ბრძენნი არიან . ასეთები არიან ისინი , თეოდოროს . ჩვენი ქოროს განხილვაც გინდა თუ თავი დავანებოთ და ჩვენ მსჯელობას დავუბრუნდეთ , რათა , როგორც ახლახან ვთქვით , თავისუფლებითა და მსჯელობების შეცვლით ბოროტად არ ვისარგებლოთ ?
თეოდოროსი
არანაირად , სოკრატე , განვიხილოთ . [ 173c ] ძალიან კარგად თქვი , რომ ჩევნი ქოროს წევრები კი არ ვემსახურებით მსჯელობებს , არამედ მსჯელობები გვემსახურება ჩვენ და თითოეული ელოდება დასასრულს მაშინ , როდესაც ჩვენ ჩავთვლით [ საჭიროდ ] . ჩვენ ხომ არც მოსამართლე , არც როგორც პოეტებს , მაყურებელი გვყავს , რომელიც გვაფასებს და გვხელმძღვანელობს .
სოკრატე
როგორც ჩანს , თუ შენც ასე თვლი , კორიფეებზე უნდა ვისაუბროთ , აბა უბრალოდ ფილოსოფიით დაკავებულებზე რა უნდა ვთქვათ ? მათ კი ყრმობიდან არ იციან არც აგორისკენ გზა , [ 173d ] არც ის [ იციან ] , სად არის სასამართლო , საბჭო ან ქალაქის სხვა თავშეყრის ადგილი . რაც შეეხება კანონებს და ზეპირ ან წერილობით დადგენილებებს , არც უნახავთ და არც სმენიათ [ მათ შესახებ ] . რაც შეეხება მმართველებთან მეგობრობის დამყარებას , შეკრებებს , ვახშმებსა და ფლეიტისტ გოგონებთან ერთად მსვლელობებს , სიზმრადაც კი არ უნახავთ ამის გაკეთება . კარგი თუ ცუდი წარმომავლობისაა ქალაქში ვინმე , ვის რა აქვს შთამომავლობით , ქალებისგან თუ კაცებისგან , ამის ცოდნა მათთვის ისევე დაფარულია , როგორც ზღვაში წყლის რაოდენობის . [ 173e ] მან ისიც კი არ იცის , რომ ეს არ იცის . რადგან ის პატივის გამო კი არ იკავებს ამეებისგან თავს , არამედ ისეა , რომ მხოლოდ მისი სხეული იმყოფება და სახლობს ქალაქში , ხოლო გონება , რომელმაც ეს ყველაფერი არ იცის , მჩატეა , გმობს მათ და ყველგან დაფრინავს , როგორც პინდაროსი [ ამბობს ] , , , მიწის ქვეშ ჩადის " , მის ფართობს ზომავს და , , ზეცის ზემოთ " ვარსკვლავებს სწავლობს , [ 174a ] და ყველგან ყველაფერს იკვლევს ისე , როგორც ის მთლიანობაში არსებობს და არ მიდის ახლოს არაფერთან .
სოკრატე
რაც შეეხება სახელმწიფოსთან დაკავშირებულ საკითხებს , კარგსა და სამარცხვინოს , სამართლიანსა და უსამართლოს , წმინდასა და უწმინდურს , როგორც თითოეული ქალაქი ჩათვლის და დაადგენს კანონიერად , ისაა ჭეშმარიტი თითოეულისთვის და ამაში არავინაა უფრო ბრძენი არც კერძო პირი სხვა პირებზე მეტად და არც რომელიმე ქალაქი სხვა ქალაქებზე მეტად . ხოლო შესაფერს დაადგენს თუ არაშესაფერს ქალაქისთვის ვინმე , აქ [ პროტაგორასი ] კვლავ დაეთანხმება იმას , რომ ერთი მრჩეველი მეორისგან გამოირჩევა და ჭეშმარიტებასთან კავშირშიც ერთის შეხედულება მეორისგან [ გამორჩეულია ] და ალბათ ვერ გაბედავს იმის თქმას , [ 172b ] რომ რასაც ჩათვლის და შესაფერად დაადგენს ქალაქი , სწორედ ის იქნება მეტად შესაფერი . ხოლო რასაც ვამბობ , სამართლიანსა და უსამართლოსთან , წმინდასა და უწმინდურთან დაკავშირებით , იმის მტკიცებას მოისურვებდნენ , რომ მათ ბუნებით არ გააჩნიათ არსებობა , არამედ საზოგადო აზრიდან გამომდინარე ხდებიან ჭეშმარიტნი იმ დროს , როცა ასე ჩათვლიან და იქამდე , სანამ ასე თვლიან . და ყველა , ვინც პროტაგორასის მსჯელობაზე მსჯელობდა , რაღაცნაირად ამ ჭეშმარიტებამდე მიდიოდა . თეოდოროს , დიდ მსჯელობას უფრო მცირე მსჯელობამდე მივყავართ . [ 172c ]
თეოდოროსი
მაინც მოცალეობა არ გვაქვს , სოკრატე ?
სოკრატე
როგორც ჩანს . ჩემო კეთილშობილო , სხვა დროსაც ხშირად მიფიქრია და ახლაც [ ვფიქრობ ] , რომ უჩვეულო არაა , როცა ისინი ვინც ბევრ დროს ხარჯავენ ფილოსოფიაზე , როდესაც სასამართლოში მიდიან ორატორებად , სასაცილოები ჩანან .
თეოდოროსი
რას ამბობ ?
სოკრატე
ის ახალგაზრდები , ვინც სასამართლოში და ამგვარ [ ადგილებშია ] , იმათ რომ შევადაროთ , ვინც ფილოსოფიასა და მსგავს [ რაღაცეებზე ] ხარჯავს დროს , [ 172d ] პირველნი მონურად აღზრდილნი ჩანან , მეორენი კი - თავისუფლად .
თეოდოროსი
რანაირად ?
სოკრატე
ისე , რომ , როგორც შენ თქვი , მუდამ აქვთ მოცალეობა და მსჯელობებსაც მშვიდობისა და მოცალეობისას ქმნიან , როგორც ახლა ჩვენ უკვე მესამედ გადავდივართ მსჯელობიდან მსჯელობაზე , ისინიც ასე , თუ საკვლევ საკითხზე მეტად სხვა ეამებათ , არ ზრუნავენ იმაზე , გრძლად იმსჯელებენ , თუ მოკლედ , ოღონდ არსებულამდე მივიდნენ . პირველნი კი მუდამ მოუცლელობაში მსჯელობენ , [ 172e ] წყლის დინება აწვებათ , და იმის ნება არ აქვთ , რაზეც სურთ , იმაზე იმსჯელონ , რადგან საპირისპირო მხარე [ თავზე ] ადგათ და ავალდებულებთ ჩანაწერის მოკლედ წაკითხვასა და იმის გარდა არაფრის თქმას , რასაც აფიდევიტს უწოდებენ . ხოლო მათი მსჯელობები მუდამ მონების შესახებაა და მიემართება ბატონს , რომელიც ზის და ხელში რაღაც სასამართლო საქმე უჭირავს და კამათი სხვა რაღაცაზე კი არაა , არამედ მუდამ თავად [ კონკრეტულზე ] , ხოლო ხშირად დასაცავის სულზეც კი . [ 173a ] ყოველივე აქედან გამომდინარე , უფრო გაბედული და გამჭრიახები ხდებიან , იციან როგორი სიტყვით ეპირფერონ ბატონს და რა საქციელით აამონ მას და მცირე და არასწორი სული აქვთ . სიდიადე , პირდაპირობა და თავისუფლება ყრმობიდანვე წაართვა მონობამ და აიძულა თაღლითობის ჩადენა , დიდი მუქარებითა და დაშინებებით დასცა მათი სუსტი სულები . მათ , ვინც ვერ შეძლო ეს გადაეტანა სამართლიანობითა და ჭეშმარიტებით , პირდაპირ დაჰყვა ტყუილსა და ერთიმეორისთვის უსამართლობის ჩადენას , [ 173b ] მოიკაკვა და მოტყდა . ისინი ისე იქცნენ ბავშვებიდან კაცებად , რომ არ ჰქონიათ ჯანსაღი აზროვნება , მაგრამ ფიქრობენ , რომ ძლიერნი და ბრძენნი არიან . ასეთები არიან ისინი , თეოდოროს . ჩვენი ქოროს განხილვაც გინდა თუ თავი დავანებოთ და ჩვენ მსჯელობას დავუბრუნდეთ , რათა , როგორც ახლახან ვთქვით , თავისუფლებითა და მსჯელობების შეცვლით ბოროტად არ ვისარგებლოთ ?
თეოდოროსი
არანაირად , სოკრატე , განვიხილოთ . [ 173c ] ძალიან კარგად თქვი , რომ ჩევნი ქოროს წევრები კი არ ვემსახურებით მსჯელობებს , არამედ მსჯელობები გვემსახურება ჩვენ და თითოეული ელოდება დასასრულს მაშინ , როდესაც ჩვენ ჩავთვლით [ საჭიროდ ] . ჩვენ ხომ არც მოსამართლე , არც როგორც პოეტებს , მაყურებელი გვყავს , რომელიც გვაფასებს და გვხელმძღვანელობს .
სოკრატე
როგორც ჩანს , თუ შენც ასე თვლი , კორიფეებზე უნდა ვისაუბროთ , აბა უბრალოდ ფილოსოფიით დაკავებულებზე რა უნდა ვთქვათ ? მათ კი ყრმობიდან არ იციან არც აგორისკენ გზა , [ 173d ] არც ის [ იციან ] , სად არის სასამართლო , საბჭო ან ქალაქის სხვა თავშეყრის ადგილი . რაც შეეხება კანონებს და ზეპირ ან წერილობით დადგენილებებს , არც უნახავთ და არც სმენიათ [ მათ შესახებ ] . რაც შეეხება მმართველებთან მეგობრობის დამყარებას , შეკრებებს , ვახშმებსა და ფლეიტისტ გოგონებთან ერთად მსვლელობებს , სიზმრადაც კი არ უნახავთ ამის გაკეთება . კარგი თუ ცუდი წარმომავლობისაა ქალაქში ვინმე , ვის რა აქვს შთამომავლობით , ქალებისგან თუ კაცებისგან , ამის ცოდნა მათთვის ისევე დაფარულია , როგორც ზღვაში წყლის რაოდენობის . [ 173e ] მან ისიც კი არ იცის , რომ ეს არ იცის . რადგან ის პატივის გამო კი არ იკავებს ამეებისგან თავს , არამედ ისეა , რომ მხოლოდ მისი სხეული იმყოფება და სახლობს ქალაქში , ხოლო გონება , რომელმაც ეს ყველაფერი არ იცის , მჩატეა , გმობს მათ და ყველგან დაფრინავს , როგორც პინდაროსი [ ამბობს ] , , , მიწის ქვეშ ჩადის " , მის ფართობს ზომავს და , , ზეცის ზემოთ " ვარსკვლავებს სწავლობს , [ 174a ] და ყველგან ყველაფერს იკვლევს ისე , როგორც ის მთლიანობაში არსებობს და არ მიდის ახლოს არაფერთან .
Theaetetus 174-175
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-04-04 19:15:21
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Θεόδωρος
πῶς τοῦτο λέγεις , ὦ Σώκρατες ;
Σωκράτης
ὥσπερ καὶ Θαλῆν ἀστρονομοῦντα , ὦ Θεόδωρε , καὶ ἄνω βλέποντα , πεσόντα εἰς φρέαρ , Θρᾷττά τις ἐμμελὴς καὶ χαρίεσσα θεραπαινὶς ἀποσκῶψαι λέγεται ὡς τὰ μὲν ἐν οὐρανῷ προθυμοῖτο εἰδέναι , τὰ δ᾽ ἔμπροσθεν αὐτοῦ καὶ παρὰ πόδας λανθάνοι αὐτόν . ταὐτὸν δὲ ἀρκεῖ σκῶμμα ἐπὶ πάντας [ 174β ] ὅσοι ἐν φιλοσοφίᾳ διάγουσι . τῷ γὰρ ὄντι τὸν τοιοῦτον ὁ μὲν πλησίον καὶ ὁ γείτων λέληθεν , οὐ μόνον ὅτι πράττει , ἀλλ᾽ ὀλίγου καὶ εἰ ἄνθρωπός ἐστιν ἤ τι ἄλλο θρέμμα : τί δέ ποτ᾽ ἐστὶν ἄνθρωπος καὶ τί τῇ τοιαύτῃ φύσει προσήκει διάφορον τῶν ἄλλων ποιεῖν ἢ πάσχειν , ζητεῖ τε καὶ πράγματ᾽ ἔχει διερευνώμενος . μανθάνεις γάρ που , ὦ Θεόδωρε : ἢ οὔ ;
Θεόδωρος
ἔγωγε : καὶ ἀληθῆ λέγεις .
Σωκράτης
τοιγάρτοι , ὦ φίλε , ἰδίᾳ τε συγγιγνόμενος ὁ τοιοῦτος [ 174ξ ] ἑκάστῳ καὶ δημοσίᾳ , ὅπερ ἀρχόμενος ἔλεγον , ὅταν ἐν δικαστηρίῳ ἤ που ἄλλοθι ἀναγκασθῇ περὶ τῶν παρὰ πόδας καὶ τῶν ἐν ὀφθαλμοῖς διαλέγεσθαι , γέλωτα παρέχει οὐ μόνον Θρᾴτταις ἀλλὰ καὶ τῷ ἄλλῳ ὄχλῳ , εἰς φρέατά τε καὶ πᾶσαν ἀπορίαν ἐμπίπτων ὑπὸ ἀπειρίας , καὶ ἡ ἀσχημοσύνη δεινή , δόξαν ἀβελτερίας παρεχομένη : ἔν τε γὰρ ταῖς λοιδορίαις ἴδιον ἔχει οὐδὲν οὐδένα λοιδορεῖν , ἅτ᾽ οὐκ εἰδὼς κακὸν οὐδὲν οὐδενὸς ἐκ τοῦ μὴ μεμελετηκέναι : ἀπορῶν [ 174δ ] οὖν γελοῖος φαίνεται . ἔν τε τοῖς ἐπαίνοις καὶ ταῖς τῶν ἄλλων μεγαλαυχίαις οὐ προσποιήτως ἀλλὰ τῷ ὄντι γελῶν ἔνδηλος γιγνόμενος ληρώδης δοκεῖ εἶναι . τύραννόν τε γὰρ ἢ βασιλέα ἐγκωμιαζόμενον , ἕνα τῶν νομέων , οἷον συβώτην ἢ ποιμένα ἤ τινα βουκόλον , ἡγεῖται ἀκούειν εὐδαιμονιζόμενον πολὺ βδάλλοντα : δυσκολώτερον δὲ ἐκείνων ζῷον καὶ ἐπιβουλότερον ποιμαίνειν τε καὶ βδάλλειν νομίζει αὐτούς , ἄγροικον δὲ καὶ ἀπαίδευτον ὑπὸ ἀσχολίας οὐδὲν ἧττον τῶν [ 174ε ] νομέων τὸν τοιοῦτον ἀναγκαῖον γίγνεσθαι , σηκὸν ἐν ὄρει τὸ τεῖχος περιβεβλημένον . γῆς δὲ ὅταν μυρία πλέθρα ἢ ἔτι πλείω ἀκούσῃ ὥς τις ἄρα κεκτημένος θαυμαστὰ πλήθει κέκτηται , πάνσμικρα δοκεῖ ἀκούειν εἰς ἅπασαν εἰωθὼς τὴν γῆν βλέπειν . τὰ δὲ δὴ γένη ὑμνούντων , ὡς γενναῖός τις ἑπτὰ πάππους πλουσίους ἔχων ἀποφῆναι , παντάπασιν ἀμβλὺ καὶ ἐπὶ σμικρὸν ὁρώντων ἡγεῖται τὸν ἔπαινον , ὑπὸ [ 175α ] ἀπαιδευσίας οὐ δυναμένων εἰς τὸ πᾶν ἀεὶ βλέπειν οὐδὲ λογίζεσθαι ὅτι πάππων καὶ προγόνων μυριάδες ἑκάστῳ γεγόνασιν ἀναρίθμητοι , ἐν αἷς πλούσιοι καὶ πτωχοὶ καὶ βασιλῆς καὶ δοῦλοι βάρβαροί τε καὶ Ἕλληνες πολλάκις μυρίοι γεγόνασιν ὁτῳοῦν : ἀλλ᾽ ἐπὶ πέντε καὶ εἴκοσι καταλόγῳ προγόνων σεμνυνομένων καὶ ἀναφερόντων εἰς Ἡρακλέα τὸν Ἀμφιτρύωνος ἄτοπα αὐτῷ καταφαίνεται τῆς σμικρολογίας , ὅτι [ 175β ] δὲ ὁ ἀπ᾽ Ἀμφιτρύωνος εἰς τὸ ἄνω πεντεκαιεικοστὸς τοιοῦτος ἦν οἵα συνέβαινεν αὐτῷ τύχη , καὶ ὁ πεντηκοστὸς ἀπ᾽ αὐτοῦ , γελᾷ οὐ δυναμένων λογίζεσθαί τε καὶ χαυνότητα ἀνοήτου ψυχῆς ἀπαλλάττειν . ἐν ἅπασι δὴ τούτοις ὁ τοιοῦτος ὑπὸ τῶν πολλῶν καταγελᾶται , τὰ μὲν ὑπερηφάνως ἔχων , ὡς δοκεῖ , τὰ δ᾽ ἐν ποσὶν ἀγνοῶν τε καὶ ἐν ἑκάστοις ἀπορῶν .
Θεόδωρος
παντάπασι τὰ γιγνόμενα λέγεις , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
ὅταν δέ γέ τινα αὐτός , ὦ φίλε , ἑλκύσῃ ἄνω , καὶ [ 175ξ ] ἐθελήσῃ τις αὐτῷ ἐκβῆναι ἐκ τοῦ ‘τί ἐγὼ σὲ ἀδικῶ ἢ σὺ ἐμέ’ ; εἰς σκέψιν αὐτῆς δικαιοσύνης τε καὶ ἀδικίας , τί τε ἑκάτερον αὐτοῖν καὶ τί τῶν πάντων ἢ ἀλλήλων διαφέρετον , ἢ ἐκ τοῦ ‘εἰ βασιλεὺς εὐδαίμων , ’ ‘κεκτημένος τ᾽ αὖ χρυσίον , ’ βασιλείας πέρι καὶ ἀνθρωπίνης ὅλως εὐδαιμονίας καὶ ἀθλιότητος ἐπὶ σκέψιν , ποίω τέ τινε ἐστὸν καὶ τίνα τρόπον ἀνθρώπου φύσει προσήκει τὸ μὲν κτήσασθαι αὐτοῖν , τὸ δὲ ἀποφυγεῖν—περὶ τούτων ἁπάντων ὅταν αὖ δέῃ λόγον [ 175δ ] διδόναι τὸν σμικρὸν ἐκεῖνον τὴν ψυχὴν καὶ δριμὺν καὶ δικανικόν , πάλιν αὖ τὰ ἀντίστροφα ἀποδίδωσιν : εἰλιγγιῶν τε ἀπὸ ὑψηλοῦ κρεμασθεὶς καὶ βλέπων μετέωρος ἄνωθεν ὑπὸ ἀηθείας ἀδημονῶν τε καὶ ἀπορῶν καὶ βατταρίζων γέλωτα Θρᾴτταις μὲν οὐ παρέχει οὐδ᾽ ἄλλῳ ἀπαιδεύτῳ οὐδενί , οὐ γὰρ αἰσθάνονται , τοῖς δ᾽ ἐναντίως ἢ ὡς ἀνδραπόδοις τραφεῖσι πᾶσιν . οὗτος δὴ ἑκατέρου τρόπος , ὦ Θεόδωρε , ὁ [ 175ε ] μὲν τῷ ὄντι ἐν ἐλευθερίᾳ τε καὶ σχολῇ τεθραμμένου , ὃν δὴ φιλόσοφον καλεῖς , ᾧ ἀνεμέσητον εὐήθει δοκεῖν καὶ οὐδενὶ εἶναι ὅταν εἰς δουλικὰ ἐμπέσῃ διακονήματα , οἷον στρωματόδεσμον μὴ ἐπισταμένου συσκευάσασθαι μηδὲ ὄψον ἡδῦναι ἢ θῶπας λόγους : ὁ δ᾽ αὖ τὰ μὲν τοιαῦτα πάντα δυναμένου τορῶς τε καὶ ὀξέως διακονεῖν , ἀναβάλλεσθαι δὲ οὐκ ἐπισταμένου ἐπιδέξια ἐλευθερίως οὐδέ γ᾽ ἁρμονίαν λόγων [ 176α ] λαβόντος ὀρθῶς ὑμνῆσαι θεῶν τε καὶ ἀνδρῶν εὐδαιμόνων βίον ἀληθῆ .
πῶς τοῦτο λέγεις , ὦ Σώκρατες ;
Σωκράτης
ὥσπερ καὶ Θαλῆν ἀστρονομοῦντα , ὦ Θεόδωρε , καὶ ἄνω βλέποντα , πεσόντα εἰς φρέαρ , Θρᾷττά τις ἐμμελὴς καὶ χαρίεσσα θεραπαινὶς ἀποσκῶψαι λέγεται ὡς τὰ μὲν ἐν οὐρανῷ προθυμοῖτο εἰδέναι , τὰ δ᾽ ἔμπροσθεν αὐτοῦ καὶ παρὰ πόδας λανθάνοι αὐτόν . ταὐτὸν δὲ ἀρκεῖ σκῶμμα ἐπὶ πάντας [ 174β ] ὅσοι ἐν φιλοσοφίᾳ διάγουσι . τῷ γὰρ ὄντι τὸν τοιοῦτον ὁ μὲν πλησίον καὶ ὁ γείτων λέληθεν , οὐ μόνον ὅτι πράττει , ἀλλ᾽ ὀλίγου καὶ εἰ ἄνθρωπός ἐστιν ἤ τι ἄλλο θρέμμα : τί δέ ποτ᾽ ἐστὶν ἄνθρωπος καὶ τί τῇ τοιαύτῃ φύσει προσήκει διάφορον τῶν ἄλλων ποιεῖν ἢ πάσχειν , ζητεῖ τε καὶ πράγματ᾽ ἔχει διερευνώμενος . μανθάνεις γάρ που , ὦ Θεόδωρε : ἢ οὔ ;
Θεόδωρος
ἔγωγε : καὶ ἀληθῆ λέγεις .
Σωκράτης
τοιγάρτοι , ὦ φίλε , ἰδίᾳ τε συγγιγνόμενος ὁ τοιοῦτος [ 174ξ ] ἑκάστῳ καὶ δημοσίᾳ , ὅπερ ἀρχόμενος ἔλεγον , ὅταν ἐν δικαστηρίῳ ἤ που ἄλλοθι ἀναγκασθῇ περὶ τῶν παρὰ πόδας καὶ τῶν ἐν ὀφθαλμοῖς διαλέγεσθαι , γέλωτα παρέχει οὐ μόνον Θρᾴτταις ἀλλὰ καὶ τῷ ἄλλῳ ὄχλῳ , εἰς φρέατά τε καὶ πᾶσαν ἀπορίαν ἐμπίπτων ὑπὸ ἀπειρίας , καὶ ἡ ἀσχημοσύνη δεινή , δόξαν ἀβελτερίας παρεχομένη : ἔν τε γὰρ ταῖς λοιδορίαις ἴδιον ἔχει οὐδὲν οὐδένα λοιδορεῖν , ἅτ᾽ οὐκ εἰδὼς κακὸν οὐδὲν οὐδενὸς ἐκ τοῦ μὴ μεμελετηκέναι : ἀπορῶν [ 174δ ] οὖν γελοῖος φαίνεται . ἔν τε τοῖς ἐπαίνοις καὶ ταῖς τῶν ἄλλων μεγαλαυχίαις οὐ προσποιήτως ἀλλὰ τῷ ὄντι γελῶν ἔνδηλος γιγνόμενος ληρώδης δοκεῖ εἶναι . τύραννόν τε γὰρ ἢ βασιλέα ἐγκωμιαζόμενον , ἕνα τῶν νομέων , οἷον συβώτην ἢ ποιμένα ἤ τινα βουκόλον , ἡγεῖται ἀκούειν εὐδαιμονιζόμενον πολὺ βδάλλοντα : δυσκολώτερον δὲ ἐκείνων ζῷον καὶ ἐπιβουλότερον ποιμαίνειν τε καὶ βδάλλειν νομίζει αὐτούς , ἄγροικον δὲ καὶ ἀπαίδευτον ὑπὸ ἀσχολίας οὐδὲν ἧττον τῶν [ 174ε ] νομέων τὸν τοιοῦτον ἀναγκαῖον γίγνεσθαι , σηκὸν ἐν ὄρει τὸ τεῖχος περιβεβλημένον . γῆς δὲ ὅταν μυρία πλέθρα ἢ ἔτι πλείω ἀκούσῃ ὥς τις ἄρα κεκτημένος θαυμαστὰ πλήθει κέκτηται , πάνσμικρα δοκεῖ ἀκούειν εἰς ἅπασαν εἰωθὼς τὴν γῆν βλέπειν . τὰ δὲ δὴ γένη ὑμνούντων , ὡς γενναῖός τις ἑπτὰ πάππους πλουσίους ἔχων ἀποφῆναι , παντάπασιν ἀμβλὺ καὶ ἐπὶ σμικρὸν ὁρώντων ἡγεῖται τὸν ἔπαινον , ὑπὸ [ 175α ] ἀπαιδευσίας οὐ δυναμένων εἰς τὸ πᾶν ἀεὶ βλέπειν οὐδὲ λογίζεσθαι ὅτι πάππων καὶ προγόνων μυριάδες ἑκάστῳ γεγόνασιν ἀναρίθμητοι , ἐν αἷς πλούσιοι καὶ πτωχοὶ καὶ βασιλῆς καὶ δοῦλοι βάρβαροί τε καὶ Ἕλληνες πολλάκις μυρίοι γεγόνασιν ὁτῳοῦν : ἀλλ᾽ ἐπὶ πέντε καὶ εἴκοσι καταλόγῳ προγόνων σεμνυνομένων καὶ ἀναφερόντων εἰς Ἡρακλέα τὸν Ἀμφιτρύωνος ἄτοπα αὐτῷ καταφαίνεται τῆς σμικρολογίας , ὅτι [ 175β ] δὲ ὁ ἀπ᾽ Ἀμφιτρύωνος εἰς τὸ ἄνω πεντεκαιεικοστὸς τοιοῦτος ἦν οἵα συνέβαινεν αὐτῷ τύχη , καὶ ὁ πεντηκοστὸς ἀπ᾽ αὐτοῦ , γελᾷ οὐ δυναμένων λογίζεσθαί τε καὶ χαυνότητα ἀνοήτου ψυχῆς ἀπαλλάττειν . ἐν ἅπασι δὴ τούτοις ὁ τοιοῦτος ὑπὸ τῶν πολλῶν καταγελᾶται , τὰ μὲν ὑπερηφάνως ἔχων , ὡς δοκεῖ , τὰ δ᾽ ἐν ποσὶν ἀγνοῶν τε καὶ ἐν ἑκάστοις ἀπορῶν .
Θεόδωρος
παντάπασι τὰ γιγνόμενα λέγεις , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
ὅταν δέ γέ τινα αὐτός , ὦ φίλε , ἑλκύσῃ ἄνω , καὶ [ 175ξ ] ἐθελήσῃ τις αὐτῷ ἐκβῆναι ἐκ τοῦ ‘τί ἐγὼ σὲ ἀδικῶ ἢ σὺ ἐμέ’ ; εἰς σκέψιν αὐτῆς δικαιοσύνης τε καὶ ἀδικίας , τί τε ἑκάτερον αὐτοῖν καὶ τί τῶν πάντων ἢ ἀλλήλων διαφέρετον , ἢ ἐκ τοῦ ‘εἰ βασιλεὺς εὐδαίμων , ’ ‘κεκτημένος τ᾽ αὖ χρυσίον , ’ βασιλείας πέρι καὶ ἀνθρωπίνης ὅλως εὐδαιμονίας καὶ ἀθλιότητος ἐπὶ σκέψιν , ποίω τέ τινε ἐστὸν καὶ τίνα τρόπον ἀνθρώπου φύσει προσήκει τὸ μὲν κτήσασθαι αὐτοῖν , τὸ δὲ ἀποφυγεῖν—περὶ τούτων ἁπάντων ὅταν αὖ δέῃ λόγον [ 175δ ] διδόναι τὸν σμικρὸν ἐκεῖνον τὴν ψυχὴν καὶ δριμὺν καὶ δικανικόν , πάλιν αὖ τὰ ἀντίστροφα ἀποδίδωσιν : εἰλιγγιῶν τε ἀπὸ ὑψηλοῦ κρεμασθεὶς καὶ βλέπων μετέωρος ἄνωθεν ὑπὸ ἀηθείας ἀδημονῶν τε καὶ ἀπορῶν καὶ βατταρίζων γέλωτα Θρᾴτταις μὲν οὐ παρέχει οὐδ᾽ ἄλλῳ ἀπαιδεύτῳ οὐδενί , οὐ γὰρ αἰσθάνονται , τοῖς δ᾽ ἐναντίως ἢ ὡς ἀνδραπόδοις τραφεῖσι πᾶσιν . οὗτος δὴ ἑκατέρου τρόπος , ὦ Θεόδωρε , ὁ [ 175ε ] μὲν τῷ ὄντι ἐν ἐλευθερίᾳ τε καὶ σχολῇ τεθραμμένου , ὃν δὴ φιλόσοφον καλεῖς , ᾧ ἀνεμέσητον εὐήθει δοκεῖν καὶ οὐδενὶ εἶναι ὅταν εἰς δουλικὰ ἐμπέσῃ διακονήματα , οἷον στρωματόδεσμον μὴ ἐπισταμένου συσκευάσασθαι μηδὲ ὄψον ἡδῦναι ἢ θῶπας λόγους : ὁ δ᾽ αὖ τὰ μὲν τοιαῦτα πάντα δυναμένου τορῶς τε καὶ ὀξέως διακονεῖν , ἀναβάλλεσθαι δὲ οὐκ ἐπισταμένου ἐπιδέξια ἐλευθερίως οὐδέ γ᾽ ἁρμονίαν λόγων [ 176α ] λαβόντος ὀρθῶς ὑμνῆσαι θεῶν τε καὶ ἀνδρῶν εὐδαιμόνων βίον ἀληθῆ .
თეოდოროსი
რას ამბობ , სოკრატე ?
სოკრატე
როგორც თალესი , რომელიც ვარსკვლავებს სწავლობდა , თეოდოროს , და ზევით იყურებოდა , ორმოში ჩავარდა . ერთმა ენამოსწრებულმა და მომხიბვლელმა თრაკიელმა ქალმა დაცინვით უთხრა , რომ სურდა გაეგო , რა ხდება ცაში მაშინ , როცა მის წინ ფეხებთან ვერ ამჩნევდა [ რა იყო ] . ეს დაცინვა ყველას შეჰფერს , [ 174b ] ვინც თავს ფილოსოფიას უძღვნის . ის ვინც ასეა , ვერ ამჩნევს საკუთარ მეზობელს , არა მარტო იმას , თუ რას აკეთებს ის , არამედ იმასაც , ადამიანია ის , თუ სხვა ქმნილება . ხოლო , რა არის ადამიანი და ბუნებით რისი კეთება და განცდა შეეფერება მას სხვებისგან განსხვავებით , ამას იკვლევს და ნამდვილად ეძებს . თეოდოროს , ხვდები თუ ვერა ?
თეოდოროსი
კი და სწორად ამბობ .
სოკრატე
ამიტომ , მეგობარო , როდესაც ასეთი [ ადამიანი ] ვინმეს ხვდება [ 174c ] ცალკე ან სახალხოდ და საუბარს იწყებს , როგორც სასამართლოში ან სხვაგან , სადაც იძულებულია იმაზე ისაუბროს , რაც მის ფეხებთანაა და მის თვალწინ , სასაცილო ხდება არა მარტო თრაკიელი ქალისთვის , არამედ მთელი ბრბოსთვის , ორმოებსა და ყველანაირ სირთულეებში ვარდება გამოუცდელობის გამო , მისი მოუქნელობა საშინელია და სულელად წარმოაჩენს მას . როდესაც ლანძღვაში აღმოჩნდება , ვერავის ვერაფრით გალანძღავს , რადგან არავისზე არაფერი ცუდი არ იცის , ამაზე არ უზრუნია და სირთულეში მყოფი [ 174d ] სასაცილო ჩანს . ხოლო როდესაც სხვები ტრაბახობენ , ის კი არ თამაშობს , არამედ ნამდვილად იცინის და ამგვარად სულელი ჩანს . როდესაც ტირანის ან მეფის სადიდებელი ესმის , ჰგონია , რომ იმ მწყემსის განდიდებაა , რომელიც ღორებს , ცხვრებს ან ხარებს მწყემსავს და რომელმაც ბევრი რძე მიიღო , თუმცა ფიქრობს , რომ ადამიანების მწყემსვა და მოწველა უფრო რთული და ვერაგია , ვიდრე ამ ცხოველების და არანაკლებ ველური და უცოდინარია ის [ მწყემსი ] სხვა მწყემსებზე , [ 174e ] რომელიც მოუცლელობის გამო იძულებული ხდება კედლებში ჩაიკეტოს , როგორც ის [ მწყემსი ] , ვინც მთის ბაკებშია . როდესაც ის იგებს , რომ ვინმემ მიწის ათასობით ფართი ან უფრო საკვირველი სიმდიდრე მოიპოვა , უმცირესად მიიჩნევს ამას , რადგან მიჩვეულია დედამიწის მთლიანობაში ხედვას . როდესაც რომელიმე გვარს განადიდებენ , რომ ის კეთილშობილია , რადგან შვიდი მდიდარი წინაპარი ჰყავდა , ყოვლად უსუსურ და მცირე ქებად მიაჩნია ეს , [ 175a ] რადგან უცოდინრობის გამო არ შეუძლიათ მთელის დანახვა და ვერც იმას ხვდებიან , რომ თითოეულს ათასობით უთვალავი ბაბუა და წინაპარი ჰყავს , რომელთა შორისაც ზოგი მდიდარი იყო , ზოგი ღარიბი , ზოგი მეფე და ზოგი მონა , ზოგი ბარბაროსი და ზოგიც ბერძენი . ხოლო , როდესაც ვინმე ოცდახუთი წინაპრის სიით ამაყობს და ჰერაკლეს , ამფიტრიონის ძეს , მიაკუთვნებს თავს , მდაბიო მსჯელობიდან გამომდინარე უაზრობად ეჩვენება , [ 175b ] რადგან ამფიტრიონის ოცდამეხუთე წინაპარიც ისეთივე იყო , როგორც წილად ხვდა მას და ორმოცდამეათეც , ამგვარად დასცინის მათ , ვისაც არ შეუძლია დაფიქრება და უაზრო სულის გამო პატივმოყვარეობისგან თავის დაცვა . უმრავლესობა ყველაფერში დასცინებს ასეთს , რადგან ჰგონია , რომ [ სხვებზე ] აღმატებულია , მაშინ როდესაც მარტივი რაღაცეები არ იცის და თითოეულ მათგანთან დაკავშრებით სირთულეში ვარდება .
თეოდოროსი
ყოველთვის ასე ხდება , როგორც ამბობ , სოკრატე .
სოკრატე
ხოლო როცა ის ვინმეს ზევით აათრევს და [ 175c ] მოისურვებს გადავიდეს [ შეკითხვიდან ] - , , რა დაგიშავე ან შენ რა დამიშავე ? " - იმის განხილვაზე , თუ თავად სამართლიანობა და უსამართლობა რა არის , რითი განსხვავდება ისინი სხვა რაღაცეებისგან და ერთმანეთისგან ; ხოლო [ შეკითხვიდან ] - , , ბედნიერია თუ არა მეფე , რომელმაც სიმდიდრე მოიპოვა ? " – მთლიანობაში სამეფო და ადამიანური ბედნიერებისა და უბედურების განხილვაზე [ გადავა ] , თუ როგორია თითოეული მათგანი და რა გზით შეუძლია ადამიანის ბუნებას მოიპოვოს ერთი და გაექცეს მეორეს ; - როდესაც ამ ყველაფერზე მსჯელობა მოუწევს მას , [ 175d ] ვისაც მცირე , მახვილი და თაღლითი სული აქვს , კვლავ საპირისპიროდ დგებიან . როდესაც თავბრუდამხვევ სიმაღლეზე გამოკიდებული და ზემოდან ქვევით მაყურებელი იმის გამო , რომ ამას მიჩვეული არაა , უბედურებას განიცდის , სირთულეში ვარდება და ბორძიკით ლაპარაკობს , ეს არც თრაკიელისთვისაა სასაცილო და არც ვინმე სხვა უზრდელისთვის , რადგან ისინი ვერ შეიგრძნობენ , არამედ მათთვის , ვინც მონურად გაზრდილების საპირისპიროდაა გაზრდილი . ასეთია თითოეულის ხასიათი , თეოდოროს , [ 175e ] იმისი , რომელიც ჭეშმარიტ თავისუფლებასა და მოცალეობაში გაიზარდა , რომელსაც ფილოსოფოსს უწოდებ , და რომელიც გაკიცხვის გარეშე სულელად და არაფრის მცოდნედ ჩანს , როდესაც მონურ საქმიანობებში ჩავარდება , არ იცის , როგორ დაკეცოს გადასაფარებლები , როგორ დაატკბოს მომზადებისას საჭმელი ან როგორ წარმოთქვას ყალბი სიტყვა . ხოლო მან , ვისაც ამ ყველაფრის გაკეთება სწრაფად და ზუსტად შეუძლია , არ იცის ლაბადის თავისუფლად მოსხმა , არ შეუძლია მსჯელობის ჰარმონიის წვდომა [ 176a ] და ღმერთებისა და ბედნიერი ადამიანების ჭეშმარიტი ცხოვრების სწორად განდიდება .
რას ამბობ , სოკრატე ?
სოკრატე
როგორც თალესი , რომელიც ვარსკვლავებს სწავლობდა , თეოდოროს , და ზევით იყურებოდა , ორმოში ჩავარდა . ერთმა ენამოსწრებულმა და მომხიბვლელმა თრაკიელმა ქალმა დაცინვით უთხრა , რომ სურდა გაეგო , რა ხდება ცაში მაშინ , როცა მის წინ ფეხებთან ვერ ამჩნევდა [ რა იყო ] . ეს დაცინვა ყველას შეჰფერს , [ 174b ] ვინც თავს ფილოსოფიას უძღვნის . ის ვინც ასეა , ვერ ამჩნევს საკუთარ მეზობელს , არა მარტო იმას , თუ რას აკეთებს ის , არამედ იმასაც , ადამიანია ის , თუ სხვა ქმნილება . ხოლო , რა არის ადამიანი და ბუნებით რისი კეთება და განცდა შეეფერება მას სხვებისგან განსხვავებით , ამას იკვლევს და ნამდვილად ეძებს . თეოდოროს , ხვდები თუ ვერა ?
თეოდოროსი
კი და სწორად ამბობ .
სოკრატე
ამიტომ , მეგობარო , როდესაც ასეთი [ ადამიანი ] ვინმეს ხვდება [ 174c ] ცალკე ან სახალხოდ და საუბარს იწყებს , როგორც სასამართლოში ან სხვაგან , სადაც იძულებულია იმაზე ისაუბროს , რაც მის ფეხებთანაა და მის თვალწინ , სასაცილო ხდება არა მარტო თრაკიელი ქალისთვის , არამედ მთელი ბრბოსთვის , ორმოებსა და ყველანაირ სირთულეებში ვარდება გამოუცდელობის გამო , მისი მოუქნელობა საშინელია და სულელად წარმოაჩენს მას . როდესაც ლანძღვაში აღმოჩნდება , ვერავის ვერაფრით გალანძღავს , რადგან არავისზე არაფერი ცუდი არ იცის , ამაზე არ უზრუნია და სირთულეში მყოფი [ 174d ] სასაცილო ჩანს . ხოლო როდესაც სხვები ტრაბახობენ , ის კი არ თამაშობს , არამედ ნამდვილად იცინის და ამგვარად სულელი ჩანს . როდესაც ტირანის ან მეფის სადიდებელი ესმის , ჰგონია , რომ იმ მწყემსის განდიდებაა , რომელიც ღორებს , ცხვრებს ან ხარებს მწყემსავს და რომელმაც ბევრი რძე მიიღო , თუმცა ფიქრობს , რომ ადამიანების მწყემსვა და მოწველა უფრო რთული და ვერაგია , ვიდრე ამ ცხოველების და არანაკლებ ველური და უცოდინარია ის [ მწყემსი ] სხვა მწყემსებზე , [ 174e ] რომელიც მოუცლელობის გამო იძულებული ხდება კედლებში ჩაიკეტოს , როგორც ის [ მწყემსი ] , ვინც მთის ბაკებშია . როდესაც ის იგებს , რომ ვინმემ მიწის ათასობით ფართი ან უფრო საკვირველი სიმდიდრე მოიპოვა , უმცირესად მიიჩნევს ამას , რადგან მიჩვეულია დედამიწის მთლიანობაში ხედვას . როდესაც რომელიმე გვარს განადიდებენ , რომ ის კეთილშობილია , რადგან შვიდი მდიდარი წინაპარი ჰყავდა , ყოვლად უსუსურ და მცირე ქებად მიაჩნია ეს , [ 175a ] რადგან უცოდინრობის გამო არ შეუძლიათ მთელის დანახვა და ვერც იმას ხვდებიან , რომ თითოეულს ათასობით უთვალავი ბაბუა და წინაპარი ჰყავს , რომელთა შორისაც ზოგი მდიდარი იყო , ზოგი ღარიბი , ზოგი მეფე და ზოგი მონა , ზოგი ბარბაროსი და ზოგიც ბერძენი . ხოლო , როდესაც ვინმე ოცდახუთი წინაპრის სიით ამაყობს და ჰერაკლეს , ამფიტრიონის ძეს , მიაკუთვნებს თავს , მდაბიო მსჯელობიდან გამომდინარე უაზრობად ეჩვენება , [ 175b ] რადგან ამფიტრიონის ოცდამეხუთე წინაპარიც ისეთივე იყო , როგორც წილად ხვდა მას და ორმოცდამეათეც , ამგვარად დასცინის მათ , ვისაც არ შეუძლია დაფიქრება და უაზრო სულის გამო პატივმოყვარეობისგან თავის დაცვა . უმრავლესობა ყველაფერში დასცინებს ასეთს , რადგან ჰგონია , რომ [ სხვებზე ] აღმატებულია , მაშინ როდესაც მარტივი რაღაცეები არ იცის და თითოეულ მათგანთან დაკავშრებით სირთულეში ვარდება .
თეოდოროსი
ყოველთვის ასე ხდება , როგორც ამბობ , სოკრატე .
სოკრატე
ხოლო როცა ის ვინმეს ზევით აათრევს და [ 175c ] მოისურვებს გადავიდეს [ შეკითხვიდან ] - , , რა დაგიშავე ან შენ რა დამიშავე ? " - იმის განხილვაზე , თუ თავად სამართლიანობა და უსამართლობა რა არის , რითი განსხვავდება ისინი სხვა რაღაცეებისგან და ერთმანეთისგან ; ხოლო [ შეკითხვიდან ] - , , ბედნიერია თუ არა მეფე , რომელმაც სიმდიდრე მოიპოვა ? " – მთლიანობაში სამეფო და ადამიანური ბედნიერებისა და უბედურების განხილვაზე [ გადავა ] , თუ როგორია თითოეული მათგანი და რა გზით შეუძლია ადამიანის ბუნებას მოიპოვოს ერთი და გაექცეს მეორეს ; - როდესაც ამ ყველაფერზე მსჯელობა მოუწევს მას , [ 175d ] ვისაც მცირე , მახვილი და თაღლითი სული აქვს , კვლავ საპირისპიროდ დგებიან . როდესაც თავბრუდამხვევ სიმაღლეზე გამოკიდებული და ზემოდან ქვევით მაყურებელი იმის გამო , რომ ამას მიჩვეული არაა , უბედურებას განიცდის , სირთულეში ვარდება და ბორძიკით ლაპარაკობს , ეს არც თრაკიელისთვისაა სასაცილო და არც ვინმე სხვა უზრდელისთვის , რადგან ისინი ვერ შეიგრძნობენ , არამედ მათთვის , ვინც მონურად გაზრდილების საპირისპიროდაა გაზრდილი . ასეთია თითოეულის ხასიათი , თეოდოროს , [ 175e ] იმისი , რომელიც ჭეშმარიტ თავისუფლებასა და მოცალეობაში გაიზარდა , რომელსაც ფილოსოფოსს უწოდებ , და რომელიც გაკიცხვის გარეშე სულელად და არაფრის მცოდნედ ჩანს , როდესაც მონურ საქმიანობებში ჩავარდება , არ იცის , როგორ დაკეცოს გადასაფარებლები , როგორ დაატკბოს მომზადებისას საჭმელი ან როგორ წარმოთქვას ყალბი სიტყვა . ხოლო მან , ვისაც ამ ყველაფრის გაკეთება სწრაფად და ზუსტად შეუძლია , არ იცის ლაბადის თავისუფლად მოსხმა , არ შეუძლია მსჯელობის ჰარმონიის წვდომა [ 176a ] და ღმერთებისა და ბედნიერი ადამიანების ჭეშმარიტი ცხოვრების სწორად განდიდება .
Theaetetus 176
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-04-04 23:13:36
- Modified on 2017-04-05 19:17:15
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Θεόδωρος
εἰ πάντας , ὦ Σώκρατες , πείθοις ἃ λέγεις ὥσπερ ἐμέ , πλείων ἂν εἰρήνη καὶ κακὰ ἐλάττω κατ᾽ ἀνθρώπους εἴη .
Σωκράτης
ἀλλ᾽ οὔτ᾽ ἀπολέσθαι τὰ κακὰ δυνατόν , ὦ Θεόδωρε— ὑπεναντίον γάρ τι τῷ ἀγαθῷ ἀεὶ εἶναι ἀνάγκη—οὔτ᾽ ἐν θεοῖς αὐτὰ ἱδρῦσθαι , τὴν δὲ θνητὴν φύσιν καὶ τόνδε τὸν τόπον περιπολεῖ ἐξ ἀνάγκης . διὸ καὶ πειρᾶσθαι χρὴ ἐνθένδε [ 176β ] ἐκεῖσε φεύγειν ὅτι τάχιστα . φυγὴ δὲ ὁμοίωσις θεῷ κατὰ τὸ δυνατόν : ὁμοίωσις δὲ δίκαιον καὶ ὅσιον μετὰ φρονήσεως γενέσθαι . ἀλλὰ γάρ , ὦ ἄριστε , οὐ πάνυ τι ῥᾴδιον πεῖσαι ὡς ἄρα οὐχ ὧν ἕνεκα οἱ πολλοί φασι δεῖν πονηρίαν μὲν φεύγειν , ἀρετὴν δὲ διώκειν , τούτων χάριν τὸ μὲν ἐπιτηδευτέον , τὸ δ᾽ οὔ , ἵνα δὴ μὴ κακὸς καὶ ἵνα ἀγαθὸς δοκῇ εἶναι : ταῦτα μὲν γάρ ἐστιν ὁ λεγόμενος γραῶν ὕθλος , ὡς ἐμοὶ φαίνεται : τὸ δὲ ἀληθὲς ὧδε λέγωμεν . θεὸς οὐδαμῇ [ 176ξ ] οὐδαμῶς ἄδικος , ἀλλ᾽ ὡς οἷόν τε δικαιότατος , καὶ οὐκ ἔστιν αὐτῷ ὁμοιότερον οὐδὲν ἢ ὃς ἂν ἡμῶν αὖ γένηται ὅτι δικαιότατος . περὶ τοῦτο καὶ ἡ ὡς ἀληθῶς δεινότης ἀνδρὸς καὶ οὐδενία τε καὶ ἀνανδρία . ἡ μὲν γὰρ τούτου γνῶσις σοφία καὶ ἀρετὴ ἀληθινή , ἡ δὲ ἄγνοια ἀμαθία καὶ κακία ἐναργής : αἱ δ᾽ ἄλλαι δεινότητές τε δοκοῦσαι καὶ σοφίαι ἐν μὲν πολιτικαῖς δυναστείαις γιγνόμεναι φορτικαί , ἐν δὲ τέχναις [ 176δ ] βάναυσοι . τῷ οὖν ἀδικοῦντι καὶ ἀνόσια λέγοντι ἢ πράττοντι μακρῷ ἄριστ᾽ ἔχει τὸ μὴ συγχωρεῖν δεινῷ ὑπὸ πανουργίας εἶναι : ἀγάλλονται γὰρ τῷ ὀνείδει καὶ οἴονται ἀκούειν ὅτι οὐ λῆροί εἰσι , γῆς ἄλλως ἄχθη , ἀλλ᾽ ἄνδρες οἵους δεῖ ἐν πόλει τοὺς σωθησομένους . λεκτέον οὖν τἀληθές , ὅτι τοσούτῳ μᾶλλόν εἰσιν οἷοι οὐκ οἴονται , ὅτι οὐχὶ οἴονται : ἀγνοοῦσι γὰρ ζημίαν ἀδικίας , ὃ δεῖ ἥκιστα ἀγνοεῖν . οὐ γάρ ἐστιν ἣν δοκοῦσιν , πληγαί τε καὶ θάνατοι , ὧν ἐνίοτε πάσχουσιν [ 176ε ] οὐδὲν ἀδικοῦντες , ἀλλὰ ἣν ἀδύνατον ἐκφυγεῖν .
Θεόδωρος
τίνα δὴ λέγεις ;
Σωκράτης
παραδειγμάτων , ὦ φίλε , ἐν τῷ ὄντι ἑστώτων , τοῦ μὲν θείου εὐδαιμονεστάτου , τοῦ δὲ ἀθέου ἀθλιωτάτου , οὐχ ὁρῶντες ὅτι οὕτως ἔχει , ὑπὸ ἠλιθιότητός τε καὶ τῆς ἐσχάτης [ 177α ] ἀνοίας λανθάνουσι τῷ μὲν ὁμοιούμενοι διὰ τὰς ἀδίκους πράξεις , τῷ δὲ ἀνομοιούμενοι . οὗ δὴ τίνουσι δίκην ζῶντες τὸν εἰκότα βίον ᾧ ὁμοιοῦνται : ἐὰν δ᾽ εἴπωμεν ὅτι , ἂν μὴ ἀπαλλαγῶσι τῆς δεινότητος , καὶ τελευτήσαντας αὐτοὺς ἐκεῖνος μὲν ὁ τῶν κακῶν καθαρὸς τόπος οὐ δέξεται , ἐνθάδε δὲ τὴν αὑτοῖς ὁμοιότητα τῆς διαγωγῆς ἀεὶ ἕξουσι , κακοὶ κακοῖς συνόντες , ταῦτα δὴ καὶ παντάπασιν ὡς δεινοὶ καὶ πανοῦργοι ἀνοήτων τινῶν ἀκούσονται .
εἰ πάντας , ὦ Σώκρατες , πείθοις ἃ λέγεις ὥσπερ ἐμέ , πλείων ἂν εἰρήνη καὶ κακὰ ἐλάττω κατ᾽ ἀνθρώπους εἴη .
Σωκράτης
ἀλλ᾽ οὔτ᾽ ἀπολέσθαι τὰ κακὰ δυνατόν , ὦ Θεόδωρε— ὑπεναντίον γάρ τι τῷ ἀγαθῷ ἀεὶ εἶναι ἀνάγκη—οὔτ᾽ ἐν θεοῖς αὐτὰ ἱδρῦσθαι , τὴν δὲ θνητὴν φύσιν καὶ τόνδε τὸν τόπον περιπολεῖ ἐξ ἀνάγκης . διὸ καὶ πειρᾶσθαι χρὴ ἐνθένδε [ 176β ] ἐκεῖσε φεύγειν ὅτι τάχιστα . φυγὴ δὲ ὁμοίωσις θεῷ κατὰ τὸ δυνατόν : ὁμοίωσις δὲ δίκαιον καὶ ὅσιον μετὰ φρονήσεως γενέσθαι . ἀλλὰ γάρ , ὦ ἄριστε , οὐ πάνυ τι ῥᾴδιον πεῖσαι ὡς ἄρα οὐχ ὧν ἕνεκα οἱ πολλοί φασι δεῖν πονηρίαν μὲν φεύγειν , ἀρετὴν δὲ διώκειν , τούτων χάριν τὸ μὲν ἐπιτηδευτέον , τὸ δ᾽ οὔ , ἵνα δὴ μὴ κακὸς καὶ ἵνα ἀγαθὸς δοκῇ εἶναι : ταῦτα μὲν γάρ ἐστιν ὁ λεγόμενος γραῶν ὕθλος , ὡς ἐμοὶ φαίνεται : τὸ δὲ ἀληθὲς ὧδε λέγωμεν . θεὸς οὐδαμῇ [ 176ξ ] οὐδαμῶς ἄδικος , ἀλλ᾽ ὡς οἷόν τε δικαιότατος , καὶ οὐκ ἔστιν αὐτῷ ὁμοιότερον οὐδὲν ἢ ὃς ἂν ἡμῶν αὖ γένηται ὅτι δικαιότατος . περὶ τοῦτο καὶ ἡ ὡς ἀληθῶς δεινότης ἀνδρὸς καὶ οὐδενία τε καὶ ἀνανδρία . ἡ μὲν γὰρ τούτου γνῶσις σοφία καὶ ἀρετὴ ἀληθινή , ἡ δὲ ἄγνοια ἀμαθία καὶ κακία ἐναργής : αἱ δ᾽ ἄλλαι δεινότητές τε δοκοῦσαι καὶ σοφίαι ἐν μὲν πολιτικαῖς δυναστείαις γιγνόμεναι φορτικαί , ἐν δὲ τέχναις [ 176δ ] βάναυσοι . τῷ οὖν ἀδικοῦντι καὶ ἀνόσια λέγοντι ἢ πράττοντι μακρῷ ἄριστ᾽ ἔχει τὸ μὴ συγχωρεῖν δεινῷ ὑπὸ πανουργίας εἶναι : ἀγάλλονται γὰρ τῷ ὀνείδει καὶ οἴονται ἀκούειν ὅτι οὐ λῆροί εἰσι , γῆς ἄλλως ἄχθη , ἀλλ᾽ ἄνδρες οἵους δεῖ ἐν πόλει τοὺς σωθησομένους . λεκτέον οὖν τἀληθές , ὅτι τοσούτῳ μᾶλλόν εἰσιν οἷοι οὐκ οἴονται , ὅτι οὐχὶ οἴονται : ἀγνοοῦσι γὰρ ζημίαν ἀδικίας , ὃ δεῖ ἥκιστα ἀγνοεῖν . οὐ γάρ ἐστιν ἣν δοκοῦσιν , πληγαί τε καὶ θάνατοι , ὧν ἐνίοτε πάσχουσιν [ 176ε ] οὐδὲν ἀδικοῦντες , ἀλλὰ ἣν ἀδύνατον ἐκφυγεῖν .
Θεόδωρος
τίνα δὴ λέγεις ;
Σωκράτης
παραδειγμάτων , ὦ φίλε , ἐν τῷ ὄντι ἑστώτων , τοῦ μὲν θείου εὐδαιμονεστάτου , τοῦ δὲ ἀθέου ἀθλιωτάτου , οὐχ ὁρῶντες ὅτι οὕτως ἔχει , ὑπὸ ἠλιθιότητός τε καὶ τῆς ἐσχάτης [ 177α ] ἀνοίας λανθάνουσι τῷ μὲν ὁμοιούμενοι διὰ τὰς ἀδίκους πράξεις , τῷ δὲ ἀνομοιούμενοι . οὗ δὴ τίνουσι δίκην ζῶντες τὸν εἰκότα βίον ᾧ ὁμοιοῦνται : ἐὰν δ᾽ εἴπωμεν ὅτι , ἂν μὴ ἀπαλλαγῶσι τῆς δεινότητος , καὶ τελευτήσαντας αὐτοὺς ἐκεῖνος μὲν ὁ τῶν κακῶν καθαρὸς τόπος οὐ δέξεται , ἐνθάδε δὲ τὴν αὑτοῖς ὁμοιότητα τῆς διαγωγῆς ἀεὶ ἕξουσι , κακοὶ κακοῖς συνόντες , ταῦτα δὴ καὶ παντάπασιν ὡς δεινοὶ καὶ πανοῦργοι ἀνοήτων τινῶν ἀκούσονται .
თეოდოროსი
სოკრატე , ყველამ რომ დაგიჯეროს , რასაც ამბობ , როგორც მე , მეტი მშვიდობა და ნაკლები ბოროტება იქნებოდა ადამიანებში .
სოკრატე
მაგრამ ბოროტების განადგურება შეუძლებელია , თეოდოროს , რადგან აუცილებელია ყოველთვის არსებობდეს სიკეთის საპირისპირო რამ . ღმერთებში ვერ დასახლდა , ხოლო მოკვდავ ბუნებასა და ამ ადგილს აუცილებლობის გამო ეწვევა ხოლმე . ამიტომ , საჭიროა ეცადო , რაც შეიძლება სწრაფად გაიქცე აქედან იქ . [ 176b ] გაქცევა კი შეძლებისამებრ ღმერთთან მიმსგავსებაა , ეს უკანასკნელი კი [ ნიშნავს ] სამართლიანად , წმინდად და გონიერად ქცევას . მაგრამ , ჩემო კარგო , სულ არაა ადვილი უმრავლესობის იმაში დარწმუნება , რომ იმის გამო კი არ უნდა გაექცე მანკიერებას და მიჰყვე სიქველეს , რატომაც ისინი ამბობენ , ერთზე უნდა იზრუნო , მეორეზე კი – არა , და არა იმიტომ , რომ კარგი გამოჩნდე და არა ცუდი . ეს ხომ , როგორც ამბობენ , მოხუცი ქალების ლაქლაქია . მე კი მგონია , რომ ჭეშმარიტება ასე უნდა ვთქვათ : [ 176c ] ღმერთი არასდროს არანაირად არაა უსამართლო , არამედ ყველაზე უფრო სამართლიანი , რაც კი შეიძლება , და არცერთ ჩვენგანს არ შეუძლია მისი მსგავსი გახდეს ან გახდეს ყველაზე უფრო სამართლიანი , რაც კი შეიძლება . აქ ჩანს რა შეუძლია ჭეშმარიტად ადამიანს და ასევე მისი არარაობა და არაკაცობა . მისი ცოდნა ხომ სიბრძნე და ჭეშმარიტი სიქველეა , ხოლო არცოდნა – უმეცრება და აშკარა მანკიერება . ხოლო სხვა მოჩვენებითი შესაძლებლობები და სიბრძნენი ტვირთად იქცევა სახელმწიფოსთან დაკავშირებულ საქმეებში და გარყვნილებად – ხელოვნებებში . [ 176d ] საუკეთესო იქნება , თუკი მათ , ვინც უსამართლოა და არ არის პატიოსანი საუბარსა და საქმეში , არ მივცემთ ნებას ძლიერნი იყვნენ თაღლითობის გამო , რადგან ისინი განდიდებულნი არიან ამ ბრალდებით და ფიქრობენ , რომ მიწაზე შემორჩენილ ნაგავს კი არ წარმოადგენენ , არამედ წმინდა ადამიანებს , რომლებიც ქალაქში უნდა იყვნენ დაცულნი . სიმართლე რომ ითქვას , მათ არ იციან , რომ ისეთები არიან , როგორიც არ ჰგონიათ , რომ არიან . მათ არ იციან არასამართლიანობის გამო სასჯელი , ამის ცოდნა კი ყველაზე საჭიროა . ეს არაა , როგორც ფიქრობენ , ჭრილობები და სიკვდილი , რასაც ზოგიერთი მათგანიც განიცდის , [ 176e ] ვისაც უსამართლობა არ ჩაუდენია , არამედ ეს ისაა , რასაც შეუძლებელია გაექცე .
თეოდოროსი
რომელ [ სასჯელს ] ამბობ ?
სოკრატე
არსებობაში ორი ნიმუშია , მეგობარო , ერთი ღვთაებრივი , რომელიც ყველაზე უფრო ნეტარია , და მეორე – უღვთო , რომელიც ყველაზე მეტად ისჯება , მაგრამ ისინი ვერ ხედავენ , რომ ასეა , [ საკუთარი ] უგუნურებისა და აზროვნების სივიწროვის გამო [ 177a ] ავიწყდებათ , რომ არასამართლიანი ქმედებების გამო ერთს ემსგავსებიან , მეორისგან კი განსხვავდებიან . ამის გამო მათი სასჯელია ისეთი ცხოვრებით ცხოვრება , რასაც ემსგავსებიან . ხოლო როცა ვეტყვით , რომ თუ არ დააღწევენ თავს ამ სიძლიერეს , გარდაცვალების შემდეგაც არ მიიღებს მათ ბოროტებისგან დაცლილი ადგილი და აქ როგორც იქცევიან , მუდამ იმის მსგავს ადგილას იქნებიან , ანუ ბოროტები ბოროტებთან მოხვდებიან , მაშინ ძლიერნი და ყველაფრის მცოდნენი ისე მოგვისმენენ , როგორც უგუნურებს .
სოკრატე , ყველამ რომ დაგიჯეროს , რასაც ამბობ , როგორც მე , მეტი მშვიდობა და ნაკლები ბოროტება იქნებოდა ადამიანებში .
სოკრატე
მაგრამ ბოროტების განადგურება შეუძლებელია , თეოდოროს , რადგან აუცილებელია ყოველთვის არსებობდეს სიკეთის საპირისპირო რამ . ღმერთებში ვერ დასახლდა , ხოლო მოკვდავ ბუნებასა და ამ ადგილს აუცილებლობის გამო ეწვევა ხოლმე . ამიტომ , საჭიროა ეცადო , რაც შეიძლება სწრაფად გაიქცე აქედან იქ . [ 176b ] გაქცევა კი შეძლებისამებრ ღმერთთან მიმსგავსებაა , ეს უკანასკნელი კი [ ნიშნავს ] სამართლიანად , წმინდად და გონიერად ქცევას . მაგრამ , ჩემო კარგო , სულ არაა ადვილი უმრავლესობის იმაში დარწმუნება , რომ იმის გამო კი არ უნდა გაექცე მანკიერებას და მიჰყვე სიქველეს , რატომაც ისინი ამბობენ , ერთზე უნდა იზრუნო , მეორეზე კი – არა , და არა იმიტომ , რომ კარგი გამოჩნდე და არა ცუდი . ეს ხომ , როგორც ამბობენ , მოხუცი ქალების ლაქლაქია . მე კი მგონია , რომ ჭეშმარიტება ასე უნდა ვთქვათ : [ 176c ] ღმერთი არასდროს არანაირად არაა უსამართლო , არამედ ყველაზე უფრო სამართლიანი , რაც კი შეიძლება , და არცერთ ჩვენგანს არ შეუძლია მისი მსგავსი გახდეს ან გახდეს ყველაზე უფრო სამართლიანი , რაც კი შეიძლება . აქ ჩანს რა შეუძლია ჭეშმარიტად ადამიანს და ასევე მისი არარაობა და არაკაცობა . მისი ცოდნა ხომ სიბრძნე და ჭეშმარიტი სიქველეა , ხოლო არცოდნა – უმეცრება და აშკარა მანკიერება . ხოლო სხვა მოჩვენებითი შესაძლებლობები და სიბრძნენი ტვირთად იქცევა სახელმწიფოსთან დაკავშირებულ საქმეებში და გარყვნილებად – ხელოვნებებში . [ 176d ] საუკეთესო იქნება , თუკი მათ , ვინც უსამართლოა და არ არის პატიოსანი საუბარსა და საქმეში , არ მივცემთ ნებას ძლიერნი იყვნენ თაღლითობის გამო , რადგან ისინი განდიდებულნი არიან ამ ბრალდებით და ფიქრობენ , რომ მიწაზე შემორჩენილ ნაგავს კი არ წარმოადგენენ , არამედ წმინდა ადამიანებს , რომლებიც ქალაქში უნდა იყვნენ დაცულნი . სიმართლე რომ ითქვას , მათ არ იციან , რომ ისეთები არიან , როგორიც არ ჰგონიათ , რომ არიან . მათ არ იციან არასამართლიანობის გამო სასჯელი , ამის ცოდნა კი ყველაზე საჭიროა . ეს არაა , როგორც ფიქრობენ , ჭრილობები და სიკვდილი , რასაც ზოგიერთი მათგანიც განიცდის , [ 176e ] ვისაც უსამართლობა არ ჩაუდენია , არამედ ეს ისაა , რასაც შეუძლებელია გაექცე .
თეოდოროსი
რომელ [ სასჯელს ] ამბობ ?
სოკრატე
არსებობაში ორი ნიმუშია , მეგობარო , ერთი ღვთაებრივი , რომელიც ყველაზე უფრო ნეტარია , და მეორე – უღვთო , რომელიც ყველაზე მეტად ისჯება , მაგრამ ისინი ვერ ხედავენ , რომ ასეა , [ საკუთარი ] უგუნურებისა და აზროვნების სივიწროვის გამო [ 177a ] ავიწყდებათ , რომ არასამართლიანი ქმედებების გამო ერთს ემსგავსებიან , მეორისგან კი განსხვავდებიან . ამის გამო მათი სასჯელია ისეთი ცხოვრებით ცხოვრება , რასაც ემსგავსებიან . ხოლო როცა ვეტყვით , რომ თუ არ დააღწევენ თავს ამ სიძლიერეს , გარდაცვალების შემდეგაც არ მიიღებს მათ ბოროტებისგან დაცლილი ადგილი და აქ როგორც იქცევიან , მუდამ იმის მსგავს ადგილას იქნებიან , ანუ ბოროტები ბოროტებთან მოხვდებიან , მაშინ ძლიერნი და ყველაფრის მცოდნენი ისე მოგვისმენენ , როგორც უგუნურებს .