Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
Ivane Javakhishvili Tbilisi State University
Theaetetus 152
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-29 12:32:02
- Modified on 2017-03-29 16:58:20
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
κινδυνεύεις μέντοι λόγον οὐ φαῦλον εἰρηκέναι περὶ [ 152α ] ἐπιστήμης , ἀλλ᾽ ὃν ἔλεγε καὶ Πρωταγόρας . τρόπον δέ τινα ἄλλον εἴρηκε τὰ αὐτὰ ταῦτα . φησὶ γάρ που ‘πάντων χρημάτων μέτρον’ ἄνθρωπον εἶναι , ‘τῶν μὲν ὄντων ὡς ἔστι , τῶν δὲ μὴ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν . ’ ἀνέγνωκας γάρ που ;
Θεαίτητος
ἀνέγνωκα καὶ πολλάκις .
Σωκράτης
οὐκοῦν οὕτω πως λέγει , ὡς οἷα μὲν ἕκαστα ἐμοὶ φαίνεται τοιαῦτα μὲν ἔστιν ἐμοί , οἷα δὲ σοί , τοιαῦτα δὲ αὖ σοί : ἄνθρωπος δὲ σύ τε κἀγώ ;
Θεαίτητος
λέγει γὰρ οὖν οὕτω . [ 152β ]
Σωκράτης
εἰκὸς μέντοι σοφὸν ἄνδρα μὴ ληρεῖν : ἐπακολουθήσωμεν οὖν αὐτῷ . ἆρ᾽ οὐκ ἐνίοτε πνέοντος ἀνέμου τοῦ αὐτοῦ ὁ μὲν ἡμῶν ῥιγῷ , ὁ δ᾽ οὔ ; καὶ ὁ μὲν ἠρέμα , ὁ δὲ σφόδρα ;
Θεαίτητος
καὶ μάλα .
Σωκράτης
πότερον οὖν τότε αὐτὸ ἐφ᾽ ἑαυτοῦ τὸ πνεῦμα ψυχρὸν ἢ οὐ ψυχρὸν φήσομεν ; ἢ πεισόμεθα τῷ Πρωταγόρᾳ ὅτι τῷ μὲν ῥιγῶντι ψυχρόν , τῷ δὲ μὴ οὔ ;
Θεαίτητος
ἔοικεν .
Σωκράτης
οὐκοῦν καὶ φαίνεται οὕτω ἑκατέρῳ ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
τὸ δέ γε ‘φαίνεται’ αἰσθάνεσθαί ἐστιν ;
Θεαίτητος
ἔστιν γάρ . [ 152ξ ]
Σωκράτης
φαντασία ἄρα καὶ αἴσθησις ταὐτὸν ἔν τε θερμοῖς καὶ πᾶσι τοῖς τοιούτοις . οἷα γὰρ αἰσθάνεται ἕκαστος , τοιαῦτα ἑκάστῳ καὶ κινδυνεύει εἶναι .
Θεαίτητος
ἔοικεν .
Σωκράτης
αἴσθησις ἄρα τοῦ ὄντος ἀεί ἐστιν καὶ ἀψευδὲς ὡς ἐπιστήμη οὖσα .
Θεαίτητος
φαίνεται .
Σωκράτης
ἆρ᾽ οὖν πρὸς Χαρίτων πάσσοφός τις ἦν ὁ Πρωταγόρας , καὶ τοῦτο ἡμῖν μὲν ᾐνίξατο τῷ πολλῷ συρφετῷ , τοῖς δὲ μαθηταῖς ἐν ἀπορρήτῳ τὴν ἀλήθειαν ἔλεγεν ; [ 152δ ]
Θεαίτητος
πῶς δή , ὦ Σώκρατες , τοῦτο λέγεις ;
Σωκράτης
ἐγὼ ἐρῶ καὶ μάλ᾽ οὐ φαῦλον λόγον , ὡς ἄρα ἓν μὲν αὐτὸ καθ᾽ αὑτὸ οὐδέν ἐστιν , οὐδ᾽ ἄν τι προσείποις ὀρθῶς οὐδ᾽ ὁποιονοῦν τι , ἀλλ᾽ ἐὰν ὡς μέγα προσαγορεύῃς , καὶ σμικρὸν φανεῖται , καὶ ἐὰν βαρύ , κοῦφον , σύμπαντά τε οὕτως , ὡς μηδενὸς ὄντος ἑνὸς μήτε τινὸς μήτε ὁποιουοῦν : ἐκ δὲ δὴ φορᾶς τε καὶ κινήσεως καὶ κράσεως πρὸς ἄλληλα γίγνεται πάντα ἃ δή φαμεν εἶναι , οὐκ ὀρθῶς προσαγορεύοντες : [ 152ε ] ἔστι μὲν γὰρ οὐδέποτ᾽ οὐδέν , ἀεὶ δὲ γίγνεται . καὶ περὶ τούτου πάντες ἑξῆς οἱ σοφοὶ πλὴν Παρμενίδου συμφερέσθων , Πρωταγόρας τε καὶ Ἡράκλειτος καὶ Ἐμπεδοκλῆς , καὶ τῶν ποιητῶν οἱ ἄκροι τῆς ποιήσεως ἑκατέρας , κωμῳδίας μὲν Ἐπίχαρμος , τραγῳδίας δὲ Ὅμηρος , ὃς εἰπών — \" Ὠκεανόν τε θεῶν γένεσιν καὶ μητέρα Τηθύν πάντα εἴρηκεν ἔκγονα ῥοῆς τε καὶ κινήσεως : ἢ οὐ δοκεῖ τοῦτο λέγειν ;
Θεαίτητος
ἔμοιγε .
κινδυνεύεις μέντοι λόγον οὐ φαῦλον εἰρηκέναι περὶ [ 152α ] ἐπιστήμης , ἀλλ᾽ ὃν ἔλεγε καὶ Πρωταγόρας . τρόπον δέ τινα ἄλλον εἴρηκε τὰ αὐτὰ ταῦτα . φησὶ γάρ που ‘πάντων χρημάτων μέτρον’ ἄνθρωπον εἶναι , ‘τῶν μὲν ὄντων ὡς ἔστι , τῶν δὲ μὴ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν . ’ ἀνέγνωκας γάρ που ;
Θεαίτητος
ἀνέγνωκα καὶ πολλάκις .
Σωκράτης
οὐκοῦν οὕτω πως λέγει , ὡς οἷα μὲν ἕκαστα ἐμοὶ φαίνεται τοιαῦτα μὲν ἔστιν ἐμοί , οἷα δὲ σοί , τοιαῦτα δὲ αὖ σοί : ἄνθρωπος δὲ σύ τε κἀγώ ;
Θεαίτητος
λέγει γὰρ οὖν οὕτω . [ 152β ]
Σωκράτης
εἰκὸς μέντοι σοφὸν ἄνδρα μὴ ληρεῖν : ἐπακολουθήσωμεν οὖν αὐτῷ . ἆρ᾽ οὐκ ἐνίοτε πνέοντος ἀνέμου τοῦ αὐτοῦ ὁ μὲν ἡμῶν ῥιγῷ , ὁ δ᾽ οὔ ; καὶ ὁ μὲν ἠρέμα , ὁ δὲ σφόδρα ;
Θεαίτητος
καὶ μάλα .
Σωκράτης
πότερον οὖν τότε αὐτὸ ἐφ᾽ ἑαυτοῦ τὸ πνεῦμα ψυχρὸν ἢ οὐ ψυχρὸν φήσομεν ; ἢ πεισόμεθα τῷ Πρωταγόρᾳ ὅτι τῷ μὲν ῥιγῶντι ψυχρόν , τῷ δὲ μὴ οὔ ;
Θεαίτητος
ἔοικεν .
Σωκράτης
οὐκοῦν καὶ φαίνεται οὕτω ἑκατέρῳ ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
τὸ δέ γε ‘φαίνεται’ αἰσθάνεσθαί ἐστιν ;
Θεαίτητος
ἔστιν γάρ . [ 152ξ ]
Σωκράτης
φαντασία ἄρα καὶ αἴσθησις ταὐτὸν ἔν τε θερμοῖς καὶ πᾶσι τοῖς τοιούτοις . οἷα γὰρ αἰσθάνεται ἕκαστος , τοιαῦτα ἑκάστῳ καὶ κινδυνεύει εἶναι .
Θεαίτητος
ἔοικεν .
Σωκράτης
αἴσθησις ἄρα τοῦ ὄντος ἀεί ἐστιν καὶ ἀψευδὲς ὡς ἐπιστήμη οὖσα .
Θεαίτητος
φαίνεται .
Σωκράτης
ἆρ᾽ οὖν πρὸς Χαρίτων πάσσοφός τις ἦν ὁ Πρωταγόρας , καὶ τοῦτο ἡμῖν μὲν ᾐνίξατο τῷ πολλῷ συρφετῷ , τοῖς δὲ μαθηταῖς ἐν ἀπορρήτῳ τὴν ἀλήθειαν ἔλεγεν ; [ 152δ ]
Θεαίτητος
πῶς δή , ὦ Σώκρατες , τοῦτο λέγεις ;
Σωκράτης
ἐγὼ ἐρῶ καὶ μάλ᾽ οὐ φαῦλον λόγον , ὡς ἄρα ἓν μὲν αὐτὸ καθ᾽ αὑτὸ οὐδέν ἐστιν , οὐδ᾽ ἄν τι προσείποις ὀρθῶς οὐδ᾽ ὁποιονοῦν τι , ἀλλ᾽ ἐὰν ὡς μέγα προσαγορεύῃς , καὶ σμικρὸν φανεῖται , καὶ ἐὰν βαρύ , κοῦφον , σύμπαντά τε οὕτως , ὡς μηδενὸς ὄντος ἑνὸς μήτε τινὸς μήτε ὁποιουοῦν : ἐκ δὲ δὴ φορᾶς τε καὶ κινήσεως καὶ κράσεως πρὸς ἄλληλα γίγνεται πάντα ἃ δή φαμεν εἶναι , οὐκ ὀρθῶς προσαγορεύοντες : [ 152ε ] ἔστι μὲν γὰρ οὐδέποτ᾽ οὐδέν , ἀεὶ δὲ γίγνεται . καὶ περὶ τούτου πάντες ἑξῆς οἱ σοφοὶ πλὴν Παρμενίδου συμφερέσθων , Πρωταγόρας τε καὶ Ἡράκλειτος καὶ Ἐμπεδοκλῆς , καὶ τῶν ποιητῶν οἱ ἄκροι τῆς ποιήσεως ἑκατέρας , κωμῳδίας μὲν Ἐπίχαρμος , τραγῳδίας δὲ Ὅμηρος , ὃς εἰπών — \" Ὠκεανόν τε θεῶν γένεσιν καὶ μητέρα Τηθύν πάντα εἴρηκεν ἔκγονα ῥοῆς τε καὶ κινήσεως : ἢ οὐ δοκεῖ τοῦτο λέγειν ;
Θεαίτητος
ἔμοιγε .
სოკრატე
ცოდნის არც ისე ცუდი განმარტება გიპოვია , [ 152a ] მაგრამ პროტაგორასიც ამას ამბობდა . მან რაღაც სხვა გზით თქვა ზუსტად ეს . სადღაც თქვა , რომ , , ყველა საგნის საზომი ადამიანია , არსებულების , რომ არსებობენ და არარსებულების , რომ არ არსებობენ . \" ეს ხომ წაგიკითხავს ?
თეეტეტოსი
ბევრჯერ წამიკითხავს .
სოკრატე
ამით რაღაცნაირად იმას არ ამბობს , რომ ჩემთვის ყველაფერი ისეთია , როგორიც ჩემთვის ჩანს , შენთვის კი ისეთი , როგორიც შენთვის [ ჩანს ] ? ამ დროს კი მე და შენ ადამიანები ვართ .
თეეტეტოსი
სწორედ ასე ამბობს . [ 152b ]
სოკრატე
როგორც ჩანს , ბრძენი ადამიანი სისულელეებს არ იტყვის , ამიტომ , მივყვეთ მას . განა ხანდახან ასეც არ ხდება , რომ ერთი და იგივე ქარი უბერავს , რომელიღაც ჩვენთაგანს სცივა , რომელიღაცას კი – არა ? და ერთს ცოტათი [ სცივა ] , სხვას კი – ძლიერ ?
თეეტეტოსი
ასეც [ ხდება ] .
სოკრატე
მაშინ ამ ქარზე რა უნდა ვთქვათ , ცივია თუ არა ? თუ პროტაგორასს დავუჯერებთ , [ უნდა ვთქვათ ] , რომ ვისაც სცივა , მისთვის ცივია და ვისაც არა – [ მისთვის ] არა ?
თეეტეტოსი
ჩანს [ ასეა ] .
სოკრატე
თითოეულისთვის ხომ ასე ჩანს ?
თეეტეტოსი
კი .
სოკრატე
, , ჩანს \" ხომ შეგრძნებაა ?
თეეტეტოსი
არის . [ 152c ]
სოკრატე
მაშ , მოჩვენება და შეგრძნება ერთი და იგივეა თბილსა და ყველაფერ ამგვართან დაკავშირებით . როგორც თითოეული [ ადამიანი ] შეიგრძნობს რაღაცეებს , იმგვარად ეჩვენება მას ისინი .
თეეტეტოსი
[ ასე ] ჩანს .
სოკრატე
შეგრძნება მუდამ არსებულს [ უკავშირდება ] და როგორც ცოდნა , ისიც არ არის მცდარი .
თეეტეტოსი
ჩანს [ ასეა ] .
სოკრატე
ქარისებს ვფიცავ , ძალიან ბრძენი იყო პროტაგორასი , ბუნდოვნად ისაუბრა და არეულობა შექმნა ჩვენთვის , [ თავის ] მოსწავლეებს კი საიდუმლოდ უთხრა ჭეშმარიტება . [ 152d ]
თეეტეტოსი
რატომ ამბობ ამას , სოკრატე ?
სოკრატე
გეტყვი ამასაც და სულაც არაა ცუდი განმარტება . არაფერია მუდამ ერთი და თავისი თავის იგივეობრივი და ვერაფერზე იტყვი სწორად , თუ როგორია ის , არამედ თუ იტყვი , რომ დიდია , ის მცირედაც გამოჩნდება , თუ [ იტყვი , რომ ] მძიმეა – მუბუქად , და ყველაფერთან დაკავშირებით ასე [ იქნება ] , რადგან ყველაფერი , რაც ჭეშმარიტად ერთია , არ არის რაღაც [ კონკრეტული ] და რაღაც თვისების [ მქონე ] , არამედ ბიძგის , მოძრაობის და სხვა რაღაცეებთან შერევის შედეგად წარმოიშობა ყველაფერი ის , რაზეც არასწორად ვამბობთ , რომ , , არის \" , რადგან ვთქვით , [ 152e ] რომ არასოდეს არაფერი არ , , არის \" , არამედ , , წარმოიშობა \" . და ამასთან დაკავშირებით პარმენიდესის გარდა ყველა ბრძენი სწორხაზოვნად თანხმდებოდა , პროტაგორასიც , ჰერაკლიტოსიც და ემპედოკლესიც , ასევე პოეზიის ორივე [ სახეობაში ] , პოეტებიდან ყველაზე ამაღლებულნი , კომედიიდან ეპიქარმოსი და ტრაგედიიდან – ჰომეროსი , რომელიც ამბობდა , რომ , , ღმერთების მშობელი ოკეანოსია , დედა კი - ტეთისი \" და , რომელმაც თქვა , რომ ყველაფერი დინებისა და მოძრაობის ნაყოფია . თუ შენ გგონია , რომ ასე არ უთქვამს ?
თეეტეტოსი
მეც [ ასე მგონია ] .
ცოდნის არც ისე ცუდი განმარტება გიპოვია , [ 152a ] მაგრამ პროტაგორასიც ამას ამბობდა . მან რაღაც სხვა გზით თქვა ზუსტად ეს . სადღაც თქვა , რომ , , ყველა საგნის საზომი ადამიანია , არსებულების , რომ არსებობენ და არარსებულების , რომ არ არსებობენ . \" ეს ხომ წაგიკითხავს ?
თეეტეტოსი
ბევრჯერ წამიკითხავს .
სოკრატე
ამით რაღაცნაირად იმას არ ამბობს , რომ ჩემთვის ყველაფერი ისეთია , როგორიც ჩემთვის ჩანს , შენთვის კი ისეთი , როგორიც შენთვის [ ჩანს ] ? ამ დროს კი მე და შენ ადამიანები ვართ .
თეეტეტოსი
სწორედ ასე ამბობს . [ 152b ]
სოკრატე
როგორც ჩანს , ბრძენი ადამიანი სისულელეებს არ იტყვის , ამიტომ , მივყვეთ მას . განა ხანდახან ასეც არ ხდება , რომ ერთი და იგივე ქარი უბერავს , რომელიღაც ჩვენთაგანს სცივა , რომელიღაცას კი – არა ? და ერთს ცოტათი [ სცივა ] , სხვას კი – ძლიერ ?
თეეტეტოსი
ასეც [ ხდება ] .
სოკრატე
მაშინ ამ ქარზე რა უნდა ვთქვათ , ცივია თუ არა ? თუ პროტაგორასს დავუჯერებთ , [ უნდა ვთქვათ ] , რომ ვისაც სცივა , მისთვის ცივია და ვისაც არა – [ მისთვის ] არა ?
თეეტეტოსი
ჩანს [ ასეა ] .
სოკრატე
თითოეულისთვის ხომ ასე ჩანს ?
თეეტეტოსი
კი .
სოკრატე
, , ჩანს \" ხომ შეგრძნებაა ?
თეეტეტოსი
არის . [ 152c ]
სოკრატე
მაშ , მოჩვენება და შეგრძნება ერთი და იგივეა თბილსა და ყველაფერ ამგვართან დაკავშირებით . როგორც თითოეული [ ადამიანი ] შეიგრძნობს რაღაცეებს , იმგვარად ეჩვენება მას ისინი .
თეეტეტოსი
[ ასე ] ჩანს .
სოკრატე
შეგრძნება მუდამ არსებულს [ უკავშირდება ] და როგორც ცოდნა , ისიც არ არის მცდარი .
თეეტეტოსი
ჩანს [ ასეა ] .
სოკრატე
ქარისებს ვფიცავ , ძალიან ბრძენი იყო პროტაგორასი , ბუნდოვნად ისაუბრა და არეულობა შექმნა ჩვენთვის , [ თავის ] მოსწავლეებს კი საიდუმლოდ უთხრა ჭეშმარიტება . [ 152d ]
თეეტეტოსი
რატომ ამბობ ამას , სოკრატე ?
სოკრატე
გეტყვი ამასაც და სულაც არაა ცუდი განმარტება . არაფერია მუდამ ერთი და თავისი თავის იგივეობრივი და ვერაფერზე იტყვი სწორად , თუ როგორია ის , არამედ თუ იტყვი , რომ დიდია , ის მცირედაც გამოჩნდება , თუ [ იტყვი , რომ ] მძიმეა – მუბუქად , და ყველაფერთან დაკავშირებით ასე [ იქნება ] , რადგან ყველაფერი , რაც ჭეშმარიტად ერთია , არ არის რაღაც [ კონკრეტული ] და რაღაც თვისების [ მქონე ] , არამედ ბიძგის , მოძრაობის და სხვა რაღაცეებთან შერევის შედეგად წარმოიშობა ყველაფერი ის , რაზეც არასწორად ვამბობთ , რომ , , არის \" , რადგან ვთქვით , [ 152e ] რომ არასოდეს არაფერი არ , , არის \" , არამედ , , წარმოიშობა \" . და ამასთან დაკავშირებით პარმენიდესის გარდა ყველა ბრძენი სწორხაზოვნად თანხმდებოდა , პროტაგორასიც , ჰერაკლიტოსიც და ემპედოკლესიც , ასევე პოეზიის ორივე [ სახეობაში ] , პოეტებიდან ყველაზე ამაღლებულნი , კომედიიდან ეპიქარმოსი და ტრაგედიიდან – ჰომეროსი , რომელიც ამბობდა , რომ , , ღმერთების მშობელი ოკეანოსია , დედა კი - ტეთისი \" და , რომელმაც თქვა , რომ ყველაფერი დინებისა და მოძრაობის ნაყოფია . თუ შენ გგონია , რომ ასე არ უთქვამს ?
თეეტეტოსი
მეც [ ასე მგონია ] .
Theaetetus 153
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-29 13:16:38
- Modified on 2017-03-30 10:13:12
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
[ 153α ]
Σωκράτης
τίς οὖν ἂν ἔτι πρός γε τοσοῦτον στρατόπεδον καὶ στρατηγὸν Ὅμηρον δύναιτο ἀμφισβητήσας μὴ οὐ καταγέλαστος γενέσθαι ;
Θεαίτητος
οὐ ῥᾴδιον , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
οὐ γάρ , ὦ Θεαίτητε . ἐπεὶ καὶ τάδε τῷ λόγῳ σημεῖα ἱκανά , ὅτι τὸ μὲν εἶναι δοκοῦν καὶ τὸ γίγνεσθαι κίνησις παρέχει , τὸ δὲ μὴ εἶναι καὶ ἀπόλλυσθαι ἡσυχία : τὸ γὰρ θερμόν τε καὶ πῦρ , ὃ δὴ καὶ τἆλλα γεννᾷ καὶ ἐπιτροπεύει , αὐτὸ γεννᾶται ἐκ φορᾶς καὶ τρίψεως : τούτω δὲ κινήσεις . ἢ οὐχ αὗται γενέσεις πυρός ; [ 153β ]
Θεαίτητος
αὗται μὲν οὖν .
Σωκράτης
καὶ μὴν τό γε τῶν ζῴων γένος ἐκ τῶν αὐτῶν τούτων φύεται .
Θεαίτητος
πῶς δ᾽ οὔ ;
Σωκράτης
τί δέ ; ἡ τῶν σωμάτων ἕξις οὐχ ὑπὸ ἡσυχίας μὲν καὶ ἀργίας διόλλυται , ὑπὸ γυμνασίων δὲ καὶ κινήσεως ἐπὶ πολὺ σῴζεται ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
ἡ δ᾽ ἐν τῇ ψυχῇ ἕξις οὐχ ὑπὸ μαθήσεως μὲν καὶ μελέτης , κινήσεων ὄντων , κτᾶταί τε μαθήματα καὶ σῴζεται καὶ γίγνεται βελτίων , ὑπὸ δ᾽ ἡσυχίας , ἀμελετησίας τε καὶ [ 153ξ ] ἀμαθίας οὔσης , οὔτε τι μανθάνει ἅ τε ἂν μάθῃ ἐπιλανθάνεται ;
Θεαίτητος
καὶ μάλα .
Σωκράτης
τὸ μὲν ἄρα ἀγαθὸν κίνησις κατά τε ψυχὴν καὶ κατὰ σῶμα , τὸ δὲ τοὐναντίον ;
Θεαίτητος
ἔοικεν .
Σωκράτης
ἔτι οὖν σοι λέγω νηνεμίας τε καὶ γαλήνας καὶ ὅσα τοιαῦτα , ὅτι αἱ μὲν ἡσυχίαι σήπουσι καὶ ἀπολλύασι , τὰ δ᾽ ἕτερα σῴζει ; καὶ ἐπὶ τούτοις τὸν κολοφῶνα , ἀναγκάζω προσβιβάζω τὴν χρυσῆν σειρὰν ὡς οὐδὲν ἄλλο ἢ τὸν ἥλιον [ 153δ ] Ὅμηρος λέγει , καὶ δηλοῖ ὅτι ἕως μὲν ἂν ἡ περιφορὰ ᾖ κινουμένη καὶ ὁ ἥλιος , πάντα ἔστι καὶ σῴζεται τὰ ἐν θεοῖς τε καὶ ἀνθρώποις , εἰ δὲ σταίη τοῦτο ὥσπερ δεθέν , πάντα χρήματ᾽ ἂν διαφθαρείη καὶ γένοιτ᾽ ἂν τὸ λεγόμενον ἄνω κάτω πάντα ;
Θεαίτητος
ἀλλ᾽ ἔμοιγε δοκεῖ , ὦ Σώκρατες , ταῦτα δηλοῦν ἅπερ λέγεις .
Σωκράτης
ὑπόλαβε τοίνυν , ὦ ἄριστε , οὑτωσί : κατὰ τὰ ὄμματα πρῶτον , ὃ δὴ καλεῖς χρῶμα λευκόν , μὴ εἶναι αὐτὸ ἕτερόν τι ἔξω τῶν σῶν ὀμμάτων μηδ᾽ ἐν τοῖς ὄμμασι μηδέ [ 153ε ] τιν᾽ αὐτῷ χώραν ἀποτάξῃς : ἤδη γὰρ ἂν εἴη τε δήπου ἐν τάξει καὶ μένον καὶ οὐκ ἂν ἐν γενέσει γίγνοιτο .
Θεαίτητος
ἀλλὰ πῶς ;
Σωκράτης
τίς οὖν ἂν ἔτι πρός γε τοσοῦτον στρατόπεδον καὶ στρατηγὸν Ὅμηρον δύναιτο ἀμφισβητήσας μὴ οὐ καταγέλαστος γενέσθαι ;
Θεαίτητος
οὐ ῥᾴδιον , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
οὐ γάρ , ὦ Θεαίτητε . ἐπεὶ καὶ τάδε τῷ λόγῳ σημεῖα ἱκανά , ὅτι τὸ μὲν εἶναι δοκοῦν καὶ τὸ γίγνεσθαι κίνησις παρέχει , τὸ δὲ μὴ εἶναι καὶ ἀπόλλυσθαι ἡσυχία : τὸ γὰρ θερμόν τε καὶ πῦρ , ὃ δὴ καὶ τἆλλα γεννᾷ καὶ ἐπιτροπεύει , αὐτὸ γεννᾶται ἐκ φορᾶς καὶ τρίψεως : τούτω δὲ κινήσεις . ἢ οὐχ αὗται γενέσεις πυρός ; [ 153β ]
Θεαίτητος
αὗται μὲν οὖν .
Σωκράτης
καὶ μὴν τό γε τῶν ζῴων γένος ἐκ τῶν αὐτῶν τούτων φύεται .
Θεαίτητος
πῶς δ᾽ οὔ ;
Σωκράτης
τί δέ ; ἡ τῶν σωμάτων ἕξις οὐχ ὑπὸ ἡσυχίας μὲν καὶ ἀργίας διόλλυται , ὑπὸ γυμνασίων δὲ καὶ κινήσεως ἐπὶ πολὺ σῴζεται ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
ἡ δ᾽ ἐν τῇ ψυχῇ ἕξις οὐχ ὑπὸ μαθήσεως μὲν καὶ μελέτης , κινήσεων ὄντων , κτᾶταί τε μαθήματα καὶ σῴζεται καὶ γίγνεται βελτίων , ὑπὸ δ᾽ ἡσυχίας , ἀμελετησίας τε καὶ [ 153ξ ] ἀμαθίας οὔσης , οὔτε τι μανθάνει ἅ τε ἂν μάθῃ ἐπιλανθάνεται ;
Θεαίτητος
καὶ μάλα .
Σωκράτης
τὸ μὲν ἄρα ἀγαθὸν κίνησις κατά τε ψυχὴν καὶ κατὰ σῶμα , τὸ δὲ τοὐναντίον ;
Θεαίτητος
ἔοικεν .
Σωκράτης
ἔτι οὖν σοι λέγω νηνεμίας τε καὶ γαλήνας καὶ ὅσα τοιαῦτα , ὅτι αἱ μὲν ἡσυχίαι σήπουσι καὶ ἀπολλύασι , τὰ δ᾽ ἕτερα σῴζει ; καὶ ἐπὶ τούτοις τὸν κολοφῶνα , ἀναγκάζω προσβιβάζω τὴν χρυσῆν σειρὰν ὡς οὐδὲν ἄλλο ἢ τὸν ἥλιον [ 153δ ] Ὅμηρος λέγει , καὶ δηλοῖ ὅτι ἕως μὲν ἂν ἡ περιφορὰ ᾖ κινουμένη καὶ ὁ ἥλιος , πάντα ἔστι καὶ σῴζεται τὰ ἐν θεοῖς τε καὶ ἀνθρώποις , εἰ δὲ σταίη τοῦτο ὥσπερ δεθέν , πάντα χρήματ᾽ ἂν διαφθαρείη καὶ γένοιτ᾽ ἂν τὸ λεγόμενον ἄνω κάτω πάντα ;
Θεαίτητος
ἀλλ᾽ ἔμοιγε δοκεῖ , ὦ Σώκρατες , ταῦτα δηλοῦν ἅπερ λέγεις .
Σωκράτης
ὑπόλαβε τοίνυν , ὦ ἄριστε , οὑτωσί : κατὰ τὰ ὄμματα πρῶτον , ὃ δὴ καλεῖς χρῶμα λευκόν , μὴ εἶναι αὐτὸ ἕτερόν τι ἔξω τῶν σῶν ὀμμάτων μηδ᾽ ἐν τοῖς ὄμμασι μηδέ [ 153ε ] τιν᾽ αὐτῷ χώραν ἀποτάξῃς : ἤδη γὰρ ἂν εἴη τε δήπου ἐν τάξει καὶ μένον καὶ οὐκ ἂν ἐν γενέσει γίγνοιτο .
Θεαίτητος
ἀλλὰ πῶς ;
[
153a
]
სოკრატე
განა შეიძლება დასაცინი არ გახდეს ის , ვინც შეეწინააღმდეგება ამგვარ ლაშქარს ჰომეროსის სარდლობით ?
თეეტეტოსი
ადვილი არაა , სოკრატე .
სოკრატე
[ მართლაც ] არაა , თეეტეტოს , და ამ განმარტებისთვის ნიშნებიც საკმარისადაა , რადგან თვლიან , რომ იმაში , რაც არსებობს ან წარმოიშობა , მოძრაობა მონაწილეობს , მაშინ როცა სიმშვიდე არარსებულად [ აქცევს ] და ანადგურებს . სითბო და ცეცხლი ყველა სხვა [ რაღაცას ] შობს და იცავს , თავად კი ბიძგისა და ხახუნისგან წარმოიშობა , ეს ორი კი მოძრაობაა . თუ ისინი არაა ცეცხლის წარმოშობის მიზეზები ? [ 153b ]
თეეტეტოსი
[ ნამდვილად ] ისინია .
სოკრატე
და ცხოველთა გვარიც სწორედ მათგან წარმოიშობა .
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა .
სოკრატე
მაშ რა ? განა სიმშვიდითა და უსაქმურობით სხეულის მდგომარეობა არ ნადგურდება , მაშინ როცა ვარჯიშითა და მოძრაობით უფრო მეტად გადარჩება ?
თეეტეტოსი
დიახ .
სოკრატე
და რაც შეეხება სულის მდგომარეობას , განა სწავლითა და ვარჯიშით , რაც ასევე მოძრაობაა , როდესაც ცოდნას იღებს , არ გადარჩება და უკეთესი არ ხდება ? ხოლო სიმშვიდით , რაც ვარჯიშსა და სწავლას მოკლებულია , [ 153c ] აღარც რაიმეს სწავლობს და რაც ისწავლა , იმასაც ივიწყებს ?
თეეტეტოსი
ზუსტად ასეა .
სოკრატე
მაშ სულისთვისაც და სხეულისთვისაც მოძრაობაა სიკეთე , ხოლო [ სიმშვიდე ] – მისი საპირისპირო ?
თეეტეტოსი
როგორც ჩანს .
სოკრატე
კიდევ გითხრა უქარობაზე , ზღვის სიწყნარესა და ამგვარ რაღაცეებზე , რომ სიმშვიდე კარგავს და ანადგურებს , ხოლო მისი საპირისპირო – გადაარჩენს ? და ამ ყველაფრის დასასრულებლად საჭიროა ოქროს ჯაჭვიც დავამატო , რაც , როგორც ჰომეროსი ამბობს , სხვა არაფერია , თუ არა მზე [ 153d ] და ხსნის , რომ სანამ არსებობს წრებრუნვა და მზის მოძრაობა , ღმერთებისთვისაც და ადამიანებისთვისაც ყველაფერი არსებობს და გადარჩება , ხოლო თუ ის გაჩერდება , თითქოს შეიკრაო , ყველა საგანი განადგურდება და ყველაფერი , როგორც იტყვიან , თავდაყირა დადგება .
თეეტეტოსი
მეც ასე მგონია , სოკრატე , რომ იმას გვიხსნის , რასაც შენ ამბობ .
სოკრატე
ამასაც დაუკვირდი , საუკეთესოვ , თავდაპირველად თვალებთან დაკავშირებით , იმ ფერს , რომელსაც თეთრს უწოდებ , თავად არაფერი განსხვავებული არაა არც შენი თვალების გარეშე , არც თვალებში , [ 153e ] ვერც ადგილს დაუწესებ მას , რადგან ასე ის წესრიგში იქნებოდა , გაჩერდებოდა და არ წარმოქმნიდა ქმნადობას .
თეეტეტოსი
როგორ ?
სოკრატე
განა შეიძლება დასაცინი არ გახდეს ის , ვინც შეეწინააღმდეგება ამგვარ ლაშქარს ჰომეროსის სარდლობით ?
თეეტეტოსი
ადვილი არაა , სოკრატე .
სოკრატე
[ მართლაც ] არაა , თეეტეტოს , და ამ განმარტებისთვის ნიშნებიც საკმარისადაა , რადგან თვლიან , რომ იმაში , რაც არსებობს ან წარმოიშობა , მოძრაობა მონაწილეობს , მაშინ როცა სიმშვიდე არარსებულად [ აქცევს ] და ანადგურებს . სითბო და ცეცხლი ყველა სხვა [ რაღაცას ] შობს და იცავს , თავად კი ბიძგისა და ხახუნისგან წარმოიშობა , ეს ორი კი მოძრაობაა . თუ ისინი არაა ცეცხლის წარმოშობის მიზეზები ? [ 153b ]
თეეტეტოსი
[ ნამდვილად ] ისინია .
სოკრატე
და ცხოველთა გვარიც სწორედ მათგან წარმოიშობა .
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა .
სოკრატე
მაშ რა ? განა სიმშვიდითა და უსაქმურობით სხეულის მდგომარეობა არ ნადგურდება , მაშინ როცა ვარჯიშითა და მოძრაობით უფრო მეტად გადარჩება ?
თეეტეტოსი
დიახ .
სოკრატე
და რაც შეეხება სულის მდგომარეობას , განა სწავლითა და ვარჯიშით , რაც ასევე მოძრაობაა , როდესაც ცოდნას იღებს , არ გადარჩება და უკეთესი არ ხდება ? ხოლო სიმშვიდით , რაც ვარჯიშსა და სწავლას მოკლებულია , [ 153c ] აღარც რაიმეს სწავლობს და რაც ისწავლა , იმასაც ივიწყებს ?
თეეტეტოსი
ზუსტად ასეა .
სოკრატე
მაშ სულისთვისაც და სხეულისთვისაც მოძრაობაა სიკეთე , ხოლო [ სიმშვიდე ] – მისი საპირისპირო ?
თეეტეტოსი
როგორც ჩანს .
სოკრატე
კიდევ გითხრა უქარობაზე , ზღვის სიწყნარესა და ამგვარ რაღაცეებზე , რომ სიმშვიდე კარგავს და ანადგურებს , ხოლო მისი საპირისპირო – გადაარჩენს ? და ამ ყველაფრის დასასრულებლად საჭიროა ოქროს ჯაჭვიც დავამატო , რაც , როგორც ჰომეროსი ამბობს , სხვა არაფერია , თუ არა მზე [ 153d ] და ხსნის , რომ სანამ არსებობს წრებრუნვა და მზის მოძრაობა , ღმერთებისთვისაც და ადამიანებისთვისაც ყველაფერი არსებობს და გადარჩება , ხოლო თუ ის გაჩერდება , თითქოს შეიკრაო , ყველა საგანი განადგურდება და ყველაფერი , როგორც იტყვიან , თავდაყირა დადგება .
თეეტეტოსი
მეც ასე მგონია , სოკრატე , რომ იმას გვიხსნის , რასაც შენ ამბობ .
სოკრატე
ამასაც დაუკვირდი , საუკეთესოვ , თავდაპირველად თვალებთან დაკავშირებით , იმ ფერს , რომელსაც თეთრს უწოდებ , თავად არაფერი განსხვავებული არაა არც შენი თვალების გარეშე , არც თვალებში , [ 153e ] ვერც ადგილს დაუწესებ მას , რადგან ასე ის წესრიგში იქნებოდა , გაჩერდებოდა და არ წარმოქმნიდა ქმნადობას .
თეეტეტოსი
როგორ ?
Theaetetus 154
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-30 11:28:31
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
ἑπώμεθα τῷ ἄρτι λόγῳ , μηδὲν αὐτὸ καθ᾽ αὑτὸ ἓν ὂν τιθέντες : καὶ ἡμῖν οὕτω μέλαν τε καὶ λευκὸν καὶ ὁτιοῦν ἄλλο χρῶμα ἐκ τῆς προσβολῆς τῶν ὀμμάτων πρὸς τὴν προσήκουσαν φορὰν φανεῖται γεγενημένον , καὶ ὃ δὴ ἕκαστον [ 154α ] εἶναί φαμεν χρῶμα οὔτε τὸ προσβάλλον οὔτε τὸ προσβαλλόμενον ἔσται , ἀλλὰ μεταξύ τι ἑκάστῳ ἴδιον γεγονός : ἢ σὺ διισχυρίσαιο ἂν ὡς οἷον σοὶ φαίνεται ἕκαστον χρῶμα , τοιοῦτον καὶ κυνὶ καὶ ὁτῳοῦν ζῴῳ ;
Θεαίτητος
μὰ Δί᾽ οὐκ ἔγωγε .
Σωκράτης
τί δέ ; ἄλλῳ ἀνθρώπῳ ἆρ᾽ ὅμοιον καὶ σοὶ φαίνεται ὁτιοῦν ; ἔχεις τοῦτο ἰσχυρῶς , ἢ πολὺ μᾶλλον ὅτι οὐδὲ σοὶ αὐτῷ ταὐτὸν διὰ τὸ μηδέποτε ὁμοίως αὐτὸν σεαυτῷ ἔχειν ;
Θεαίτητος
τοῦτο μᾶλλόν μοι δοκεῖ ἢ ἐκεῖνο . [ 154β ]
Σωκράτης
οὐκοῦν εἰ μὲν ᾧ παραμετρούμεθα ἢ οὗ ἐφαπτόμεθα μέγα ἢ λευκὸν ἢ θερμὸν ἦν , οὐκ ἄν ποτε ἄλλῳ προσπεσὸν ἄλλο ἂν ἐγεγόνει , αὐτό γε μηδὲν μεταβάλλον : εἰ δὲ αὖ τὸ παραμετρούμενον ἢ ἐφαπτόμενον ἕκαστον ἦν τούτων , οὐκ ἂν αὖ ἄλλου προσελθόντος ἤ τι παθόντος αὐτὸ μηδὲν παθὸν ἄλλο ἂν ἐγένετο . ἐπεὶ νῦν γε , ὦ φίλε , θαυμαστά τε καὶ γελοῖα εὐχερῶς πως ἀναγκαζόμεθα λέγειν , ὡς φαίη ἂν Πρωταγόρας τε καὶ πᾶς ὁ τὰ αὐτὰ ἐκείνῳ ἐπιχειρῶν λέγειν .
Θεαίτητος
πῶς δὴ καὶ ποῖα λέγεις ; [ 154ξ ]
Σωκράτης
σμικρὸν λαβὲ παράδειγμα , καὶ πάντα εἴσῃ ἃ βούλομαι . ἀστραγάλους γάρ που ἕξ , ἂν μὲν τέτταρας αὐτοῖς προσενέγκῃς , πλείους φαμὲν εἶναι τῶν τεττάρων καὶ ἡμιολίους , ἐὰν δὲ δώδεκα , ἐλάττους καὶ ἡμίσεις , καὶ οὐδὲ ἀνεκτὸν ἄλλως λέγειν : ἢ σὺ ἀνέξῃ ;
Θεαίτητος
οὐκ ἔγωγε .
Σωκράτης
τί οὖν ; ἄν σε Πρωταγόρας ἔρηται ἤ τις ἄλλος : ‘ὦ Θεαίτητε , ἔσθ᾽ ὅπως τι μεῖζον ἢ πλέον γίγνεται ἄλλως ἢ αὐξηθέν ; ’ τί ἀποκρινῇ ;
Θεαίτητος
ἐὰν μέν , ὦ Σώκρατες , τὸ δοκοῦν πρὸς τὴν νῦν [ 154δ ] ἐρώτησιν ἀποκρίνωμαι , ὅτι οὐκ ἔστιν : ἐὰν δὲ πρὸς τὴν προτέραν , φυλάττων μὴ ἐναντία εἴπω , ὅτι ἔστιν .
Σωκράτης
εὖ γε νὴ τὴν Ἥραν , ὦ φίλε , καὶ θείως . ἀτάρ , ὡς ἔοικεν , ἐὰν ἀποκρίνῃ ὅτι ἔστιν , Εὐριπίδειόν τι συμβήσεται : ἡ μὲν γὰρ γλῶττα ἀνέλεγκτος ἡμῖν ἔσται , ἡ δὲ φρὴν οὐκ ἀνέλεγκτος .
Θεαίτητος
ἀληθῆ .
Σωκράτης
οὐκοῦν εἰ μὲν δεινοὶ καὶ σοφοὶ ἐγώ τε καὶ σὺ ἦμεν , πάντα τὰ τῶν φρενῶν ἐξητακότες , ἤδη ἂν τὸ λοιπὸν [ 154ε ] ἐκ περιουσίας ἀλλήλων ἀποπειρώμενοι , συνελθόντες σοφιστικῶς εἰς μάχην τοιαύτην , ἀλλήλων τοὺς λόγους τοῖς λόγοις ἐκρούομεν : νῦν δὲ ἅτε ἰδιῶται πρῶτον βουλησόμεθα θεάσασθαι αὐτὰ πρὸς αὑτὰ τί ποτ᾽ ἐστὶν ἃ διανοούμεθα , πότερον ἡμῖν ἀλλήλοις συμφωνεῖ ἢ οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν .
Θεαίτητος
πάνυ μὲν οὖν ἔγωγε τοῦτ᾽ ἂν βουλοίμην .
ἑπώμεθα τῷ ἄρτι λόγῳ , μηδὲν αὐτὸ καθ᾽ αὑτὸ ἓν ὂν τιθέντες : καὶ ἡμῖν οὕτω μέλαν τε καὶ λευκὸν καὶ ὁτιοῦν ἄλλο χρῶμα ἐκ τῆς προσβολῆς τῶν ὀμμάτων πρὸς τὴν προσήκουσαν φορὰν φανεῖται γεγενημένον , καὶ ὃ δὴ ἕκαστον [ 154α ] εἶναί φαμεν χρῶμα οὔτε τὸ προσβάλλον οὔτε τὸ προσβαλλόμενον ἔσται , ἀλλὰ μεταξύ τι ἑκάστῳ ἴδιον γεγονός : ἢ σὺ διισχυρίσαιο ἂν ὡς οἷον σοὶ φαίνεται ἕκαστον χρῶμα , τοιοῦτον καὶ κυνὶ καὶ ὁτῳοῦν ζῴῳ ;
Θεαίτητος
μὰ Δί᾽ οὐκ ἔγωγε .
Σωκράτης
τί δέ ; ἄλλῳ ἀνθρώπῳ ἆρ᾽ ὅμοιον καὶ σοὶ φαίνεται ὁτιοῦν ; ἔχεις τοῦτο ἰσχυρῶς , ἢ πολὺ μᾶλλον ὅτι οὐδὲ σοὶ αὐτῷ ταὐτὸν διὰ τὸ μηδέποτε ὁμοίως αὐτὸν σεαυτῷ ἔχειν ;
Θεαίτητος
τοῦτο μᾶλλόν μοι δοκεῖ ἢ ἐκεῖνο . [ 154β ]
Σωκράτης
οὐκοῦν εἰ μὲν ᾧ παραμετρούμεθα ἢ οὗ ἐφαπτόμεθα μέγα ἢ λευκὸν ἢ θερμὸν ἦν , οὐκ ἄν ποτε ἄλλῳ προσπεσὸν ἄλλο ἂν ἐγεγόνει , αὐτό γε μηδὲν μεταβάλλον : εἰ δὲ αὖ τὸ παραμετρούμενον ἢ ἐφαπτόμενον ἕκαστον ἦν τούτων , οὐκ ἂν αὖ ἄλλου προσελθόντος ἤ τι παθόντος αὐτὸ μηδὲν παθὸν ἄλλο ἂν ἐγένετο . ἐπεὶ νῦν γε , ὦ φίλε , θαυμαστά τε καὶ γελοῖα εὐχερῶς πως ἀναγκαζόμεθα λέγειν , ὡς φαίη ἂν Πρωταγόρας τε καὶ πᾶς ὁ τὰ αὐτὰ ἐκείνῳ ἐπιχειρῶν λέγειν .
Θεαίτητος
πῶς δὴ καὶ ποῖα λέγεις ; [ 154ξ ]
Σωκράτης
σμικρὸν λαβὲ παράδειγμα , καὶ πάντα εἴσῃ ἃ βούλομαι . ἀστραγάλους γάρ που ἕξ , ἂν μὲν τέτταρας αὐτοῖς προσενέγκῃς , πλείους φαμὲν εἶναι τῶν τεττάρων καὶ ἡμιολίους , ἐὰν δὲ δώδεκα , ἐλάττους καὶ ἡμίσεις , καὶ οὐδὲ ἀνεκτὸν ἄλλως λέγειν : ἢ σὺ ἀνέξῃ ;
Θεαίτητος
οὐκ ἔγωγε .
Σωκράτης
τί οὖν ; ἄν σε Πρωταγόρας ἔρηται ἤ τις ἄλλος : ‘ὦ Θεαίτητε , ἔσθ᾽ ὅπως τι μεῖζον ἢ πλέον γίγνεται ἄλλως ἢ αὐξηθέν ; ’ τί ἀποκρινῇ ;
Θεαίτητος
ἐὰν μέν , ὦ Σώκρατες , τὸ δοκοῦν πρὸς τὴν νῦν [ 154δ ] ἐρώτησιν ἀποκρίνωμαι , ὅτι οὐκ ἔστιν : ἐὰν δὲ πρὸς τὴν προτέραν , φυλάττων μὴ ἐναντία εἴπω , ὅτι ἔστιν .
Σωκράτης
εὖ γε νὴ τὴν Ἥραν , ὦ φίλε , καὶ θείως . ἀτάρ , ὡς ἔοικεν , ἐὰν ἀποκρίνῃ ὅτι ἔστιν , Εὐριπίδειόν τι συμβήσεται : ἡ μὲν γὰρ γλῶττα ἀνέλεγκτος ἡμῖν ἔσται , ἡ δὲ φρὴν οὐκ ἀνέλεγκτος .
Θεαίτητος
ἀληθῆ .
Σωκράτης
οὐκοῦν εἰ μὲν δεινοὶ καὶ σοφοὶ ἐγώ τε καὶ σὺ ἦμεν , πάντα τὰ τῶν φρενῶν ἐξητακότες , ἤδη ἂν τὸ λοιπὸν [ 154ε ] ἐκ περιουσίας ἀλλήλων ἀποπειρώμενοι , συνελθόντες σοφιστικῶς εἰς μάχην τοιαύτην , ἀλλήλων τοὺς λόγους τοῖς λόγοις ἐκρούομεν : νῦν δὲ ἅτε ἰδιῶται πρῶτον βουλησόμεθα θεάσασθαι αὐτὰ πρὸς αὑτὰ τί ποτ᾽ ἐστὶν ἃ διανοούμεθα , πότερον ἡμῖν ἀλλήλοις συμφωνεῖ ἢ οὐδ᾽ ὁπωστιοῦν .
Θεαίτητος
πάνυ μὲν οὖν ἔγωγε τοῦτ᾽ ἂν βουλοίμην .
სოკრატე
მივყვეთ ახლანდელ მსჯელობას , როცა დავადგინეთ , რომ მუდამ თავისი თავის იგივეობრივი არაფერი არსებობს , ჩვენთვის ხომ , როგორც ჩანს , შავიც , თეთრიც და ნებისმიერი სხვა ფერიც , მოახლოებულ მოძრაობაზე მზერის მიმართვისას წარმოიშობა , ხოლო თითოეული ის კი , რასაც [ 154a ] ფერს ვუწოდებთ , არც ისაა , რასაც მივმართავთ და არც ის – რისკენაც მიმართულია [ მზერა ] , არამედ რაღაც თავისთავადია , რომელიც ამ ორს შორის წარმოიშობა . თუ შენ დაიჟინებ , რომ , როგორც შენთვის ჩანს თითოეული ფერი , ზუსტად ისევე ჩანს ძაღლისთვის და ნებისმიერი ცხოველისთვის ?
თეეტეტოსი
არა , ზევსს ვფიცავ .
სოკრატე
მაშ რა ? სხვა ადამიანისთვის ნებისმიერი რამ ისეთივე ჩანს , როგორც შენთვის ? დარწმუნებული ხარ ამაში თუ უფრო მეტად იმაში , რომ შენთვისაც კი არაა ერთი და იგივე რამ ერთნაირი , რადგან შენც არასოდეს ხარ ერთი და იგივე ?
თეეტეტოსი
ეს უფრო [ მართალი ] მგონია , ვიდრე პირველი . [ 154b ]
სოკრატე
შემდეგ რომ გაგვეზომა რაღაც ან შევხებოდით მას , რაც დიდი ან თეთრი ან თბილი იქნებოდა , სხვასთან რომ მოხვედრილიყო სხვა ხომ არ გახდებოდა , თუ თავად არ შეიცვლებოდა ? და პირიქით , თუ [ ვინმე ] გაზომავდა და შეეხებოდა და ამგვარი იქნებოდა , სხვასთან რომ გადავიდოდა , თუ თავად არ განიცდიდა რამეს , სხვაგვარი ხომ არ გახდებოდა ? ახლა , მეგობარო , იძულებული ვართ ძალიან ადვილად საკვირველი და სასაცილო რაღაცეები ვთქვათ , როგორც იტყოდა პროტაგორასი და ყველა ის , ვინც ხელი მიჰყო მის მსჯელობას .
თეეტეტოსი
ამას როგორ ამბობ და რას [ გულისხმობ ] ? [ 154c ]
სოკრატე
პატარა მაგალითი აიღე და ყველაფერს მიხვდები , რაც მსურს . [ გვაქვს ] ექვსი სათმაშო ძვალი , თუ მათ კიდევ ოთხს დავუმატებთ , ხომ ვიტყვით , რომ ოთხზე ერთნახევრით მეტია , ხოლო თუ თორმეტს [ დავუმატებთ ] , მაშინ ნახევარჯერ ნაკლები იქნება , ხოლო სხვა რამის თქმა დაუშვებელი იქნება . თუ შენ [ სხვა რამის თქმასაც ] დაუშვებ ?
თეეტეტოსი
არც მე [ დავუშვებ ] .
სოკრატე
მაშ რა ? თუ პროტაგორასი ან სხვა ვინმე გეტყვის : , , თეეტეტოს , შეიძლება რამე გახდეს უფრო დიდი ან უფრო მეტი , ისე რომ არ გაიზარდოს ? " რას უპასუხებ ?
თეეტეტოსი
სოკრატე , თუ ისე უნდა ვუპაუხო შეკითხვას , როგორც ახლა ვფიქრობ , [ 154d ] მაშინ [ ვიტყოდი ] , რომ , , არ შეიძლება " , ხოლო თუ წინა [ შეკითხვის ] შესაბამისად [ უნდა ვუპასუხო ] , ვიზრუნებდი საწინააღმდეგო რამ არ მეთქვა და [ ვუპასუხებდი ] , რომ , , შეიძლება " .
სოკრატე
მეგობარო , ჰერას ვფიცავ , მშვენივრად და ღვთაებრივად [ თქვი ] . თუ უპასუხებდი , რომ , , შეიძლება " , მაშინ , როგორც ჩანს , რაღაც ევრიპიდესეული გამოვიდოდა : ჩვენი ენა შეუცდომელი იქნება , გონება კი – არა .
თეეტეტოსი
ჭეშმარიტად .
სოკრატე
მე და შენ სახელოვანი ბრძენნი რომ ვყოფილიყავით და ყველაფერი გონებასთან დაკავშირებული განხილული რომ გვქონოდა , ზედმეტად დარჩენილი [ დროის განმავლობაში ] [ 154e ] ერთმანეთს გამოვცდიდით და სოფისტურად იმგვარ ბრძოლას გავაჩაღებდით , რომ მსჯელობებს სხვა მსჯელობებს დავუპირისპირებდით . ახლა კი , რადგან ჩვეულებრივი ადამიანები ვართ , პირველად უნდა მოვინდომოთ , ვნახოთ , რას ვფიქრობთ თავად , ვეთანხმებით ერთმანეთს თუ არა ?
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა , მეც ამას ვისურვებდი .
მივყვეთ ახლანდელ მსჯელობას , როცა დავადგინეთ , რომ მუდამ თავისი თავის იგივეობრივი არაფერი არსებობს , ჩვენთვის ხომ , როგორც ჩანს , შავიც , თეთრიც და ნებისმიერი სხვა ფერიც , მოახლოებულ მოძრაობაზე მზერის მიმართვისას წარმოიშობა , ხოლო თითოეული ის კი , რასაც [ 154a ] ფერს ვუწოდებთ , არც ისაა , რასაც მივმართავთ და არც ის – რისკენაც მიმართულია [ მზერა ] , არამედ რაღაც თავისთავადია , რომელიც ამ ორს შორის წარმოიშობა . თუ შენ დაიჟინებ , რომ , როგორც შენთვის ჩანს თითოეული ფერი , ზუსტად ისევე ჩანს ძაღლისთვის და ნებისმიერი ცხოველისთვის ?
თეეტეტოსი
არა , ზევსს ვფიცავ .
სოკრატე
მაშ რა ? სხვა ადამიანისთვის ნებისმიერი რამ ისეთივე ჩანს , როგორც შენთვის ? დარწმუნებული ხარ ამაში თუ უფრო მეტად იმაში , რომ შენთვისაც კი არაა ერთი და იგივე რამ ერთნაირი , რადგან შენც არასოდეს ხარ ერთი და იგივე ?
თეეტეტოსი
ეს უფრო [ მართალი ] მგონია , ვიდრე პირველი . [ 154b ]
სოკრატე
შემდეგ რომ გაგვეზომა რაღაც ან შევხებოდით მას , რაც დიდი ან თეთრი ან თბილი იქნებოდა , სხვასთან რომ მოხვედრილიყო სხვა ხომ არ გახდებოდა , თუ თავად არ შეიცვლებოდა ? და პირიქით , თუ [ ვინმე ] გაზომავდა და შეეხებოდა და ამგვარი იქნებოდა , სხვასთან რომ გადავიდოდა , თუ თავად არ განიცდიდა რამეს , სხვაგვარი ხომ არ გახდებოდა ? ახლა , მეგობარო , იძულებული ვართ ძალიან ადვილად საკვირველი და სასაცილო რაღაცეები ვთქვათ , როგორც იტყოდა პროტაგორასი და ყველა ის , ვინც ხელი მიჰყო მის მსჯელობას .
თეეტეტოსი
ამას როგორ ამბობ და რას [ გულისხმობ ] ? [ 154c ]
სოკრატე
პატარა მაგალითი აიღე და ყველაფერს მიხვდები , რაც მსურს . [ გვაქვს ] ექვსი სათმაშო ძვალი , თუ მათ კიდევ ოთხს დავუმატებთ , ხომ ვიტყვით , რომ ოთხზე ერთნახევრით მეტია , ხოლო თუ თორმეტს [ დავუმატებთ ] , მაშინ ნახევარჯერ ნაკლები იქნება , ხოლო სხვა რამის თქმა დაუშვებელი იქნება . თუ შენ [ სხვა რამის თქმასაც ] დაუშვებ ?
თეეტეტოსი
არც მე [ დავუშვებ ] .
სოკრატე
მაშ რა ? თუ პროტაგორასი ან სხვა ვინმე გეტყვის : , , თეეტეტოს , შეიძლება რამე გახდეს უფრო დიდი ან უფრო მეტი , ისე რომ არ გაიზარდოს ? " რას უპასუხებ ?
თეეტეტოსი
სოკრატე , თუ ისე უნდა ვუპაუხო შეკითხვას , როგორც ახლა ვფიქრობ , [ 154d ] მაშინ [ ვიტყოდი ] , რომ , , არ შეიძლება " , ხოლო თუ წინა [ შეკითხვის ] შესაბამისად [ უნდა ვუპასუხო ] , ვიზრუნებდი საწინააღმდეგო რამ არ მეთქვა და [ ვუპასუხებდი ] , რომ , , შეიძლება " .
სოკრატე
მეგობარო , ჰერას ვფიცავ , მშვენივრად და ღვთაებრივად [ თქვი ] . თუ უპასუხებდი , რომ , , შეიძლება " , მაშინ , როგორც ჩანს , რაღაც ევრიპიდესეული გამოვიდოდა : ჩვენი ენა შეუცდომელი იქნება , გონება კი – არა .
თეეტეტოსი
ჭეშმარიტად .
სოკრატე
მე და შენ სახელოვანი ბრძენნი რომ ვყოფილიყავით და ყველაფერი გონებასთან დაკავშირებული განხილული რომ გვქონოდა , ზედმეტად დარჩენილი [ დროის განმავლობაში ] [ 154e ] ერთმანეთს გამოვცდიდით და სოფისტურად იმგვარ ბრძოლას გავაჩაღებდით , რომ მსჯელობებს სხვა მსჯელობებს დავუპირისპირებდით . ახლა კი , რადგან ჩვეულებრივი ადამიანები ვართ , პირველად უნდა მოვინდომოთ , ვნახოთ , რას ვფიქრობთ თავად , ვეთანხმებით ერთმანეთს თუ არა ?
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა , მეც ამას ვისურვებდი .
Theaetetus 155
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-30 12:55:08
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
καὶ μὴν ἐγώ . ὅτε δ᾽ οὕτως ἔχει , ἄλλο τι ἢ ἠρέμα , ὡς πάνυ πολλὴν σχολὴν ἄγοντες , πάλιν ἐπανασκεψόμεθα , [ 155α ] οὐ δυσκολαίνοντες ἀλλὰ τῷ ὄντι ἡμᾶς αὐτοὺς ἐξετάζοντες , ἅττα ποτ᾽ ἐστὶ ταῦτα τὰ φάσματα ἐν ἡμῖν ; ὧν πρῶτον ἐπισκοποῦντες φήσομεν , ὡς ἐγὼ οἶμαι , μηδέποτε μηδὲν ἂν μεῖζον μηδὲ ἔλαττον γενέσθαι μήτε ὄγκῳ μήτε ἀριθμῷ , ἕως ἴσον εἴη αὐτὸ ἑαυτῷ . οὐχ οὕτως ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
δεύτερον δέ γε , ᾧ μήτε προστιθοῖτο μήτε ἀφαιροῖτο , τοῦτο μήτε αὐξάνεσθαί ποτε μήτε φθίνειν , ἀεὶ δὲ ἴσον εἶναι .
Θεαίτητος
κομιδῇ μὲν οὖν . [ 155β ]
Σωκράτης
ἆρ᾽ οὖν οὐ καὶ τρίτον , ὃ μὴ πρότερον ἦν , ὕστερον ἀλλὰ τοῦτο εἶναι ἄνευ τοῦ γενέσθαι καὶ γίγνεσθαι ἀδύνατον ;
Θεαίτητος
δοκεῖ γε δή .
Σωκράτης
ταῦτα δή , οἴομαι , ὁμολογήματα τρία μάχεται αὐτὰ αὑτοῖς ἐν τῇ ἡμετέρᾳ ψυχῇ , ὅταν τὰ περὶ τῶν ἀστραγάλων λέγωμεν , ἢ ὅταν φῶμεν ἐμὲ τηλικόνδε ὄντα , μήτε αὐξηθέντα μήτε τοὐναντίον παθόντα , ἐν ἐνιαυτῷ σοῦ τοῦ νέου νῦν μὲν μείζω εἶναι , ὕστερον δὲ ἐλάττω , μηδὲν τοῦ ἐμοῦ ὄγκου [ 155ξ ] ἀφαιρεθέντος ἀλλὰ σοῦ αὐξηθέντος . εἰμὶ γὰρ δὴ ὕστερον ὃ πρότερον οὐκ ἦ , οὐ γενόμενος : ἄνευ γὰρ τοῦ γίγνεσθαι γενέσθαι ἀδύνατον , μηδὲν δὲ ἀπολλὺς τοῦ ὄγκου οὐκ ἄν ποτε ἐγιγνόμην ἐλάττων . καὶ ἄλλα δὴ μυρία ἐπὶ μυρίοις οὕτως ἔχει , εἴπερ καὶ ταῦτα παραδεξόμεθα . ἕπῃ γάρ που , ὦ Θεαίτητε : δοκεῖς γοῦν μοι οὐκ ἄπειρος τῶν τοιούτων εἶναι .
Θεαίτητος
καὶ νὴ τοὺς θεούς γε , ὦ Σώκρατες , ὑπερφυῶς ὡς θαυμάζω τί ποτ᾽ ἐστὶ ταῦτα , καὶ ἐνίοτε ὡς ἀληθῶς βλέπων εἰς αὐτὰ σκοτοδινιῶ . [ 155δ ]
Σωκράτης
Θεόδωρος γάρ , ὦ φίλε , φαίνεται οὐ κακῶς τοπάζειν περὶ τῆς φύσεώς σου . μάλα γὰρ φιλοσόφου τοῦτο τὸ πάθος , τὸ θαυμάζειν : οὐ γὰρ ἄλλη ἀρχὴ φιλοσοφίας ἢ αὕτη , καὶ ἔοικεν ὁ τὴν Ἶριν Θαύμαντος ἔκγονον φήσας οὐ κακῶς γενεαλογεῖν . ἀλλὰ πότερον μανθάνεις ἤδη δι᾽ ὃ ταῦτα τοιαῦτ᾽ ἐστὶν ἐξ ὧν τὸν Πρωταγόραν φαμὲν λέγειν , ἢ οὔπω ;
Θεαίτητος
οὔπω μοι δοκῶ .
Σωκράτης
χάριν οὖν μοι εἴσῃ ἐάν σοι ἀνδρός , μᾶλλον δὲ ἀνδρῶν ὀνομαστῶν τῆς διανοίας τὴν ἀλήθειαν ἀποκεκρυμμένην [ 155ε ] συνεξερευνήσωμαι αὐτῶν ;
Θεαίτητος
πῶς γὰρ οὐκ εἴσομαι , καὶ πάνυ γε πολλήν ;
Σωκράτης
ἄθρει δὴ περισκοπῶν μή τις τῶν ἀμυήτων ἐπακούῃ . εἰσὶν δὲ οὗτοι οἱ οὐδὲν ἄλλο οἰόμενοι εἶναι ἢ οὗ ἂν δύνωνται ἀπρὶξ τοῖν χεροῖν λαβέσθαι , πράξεις δὲ καὶ γενέσεις καὶ πᾶν τὸ ἀόρατον οὐκ ἀποδεχόμενοι ὡς ἐν οὐσίας μέρει .
Θεαίτητος
καὶ μὲν δή , ὦ Σώκρατες , σκληρούς γε λέγεις καὶ [ 156α ] ἀντιτύπους ἀνθρώπους .
καὶ μὴν ἐγώ . ὅτε δ᾽ οὕτως ἔχει , ἄλλο τι ἢ ἠρέμα , ὡς πάνυ πολλὴν σχολὴν ἄγοντες , πάλιν ἐπανασκεψόμεθα , [ 155α ] οὐ δυσκολαίνοντες ἀλλὰ τῷ ὄντι ἡμᾶς αὐτοὺς ἐξετάζοντες , ἅττα ποτ᾽ ἐστὶ ταῦτα τὰ φάσματα ἐν ἡμῖν ; ὧν πρῶτον ἐπισκοποῦντες φήσομεν , ὡς ἐγὼ οἶμαι , μηδέποτε μηδὲν ἂν μεῖζον μηδὲ ἔλαττον γενέσθαι μήτε ὄγκῳ μήτε ἀριθμῷ , ἕως ἴσον εἴη αὐτὸ ἑαυτῷ . οὐχ οὕτως ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
δεύτερον δέ γε , ᾧ μήτε προστιθοῖτο μήτε ἀφαιροῖτο , τοῦτο μήτε αὐξάνεσθαί ποτε μήτε φθίνειν , ἀεὶ δὲ ἴσον εἶναι .
Θεαίτητος
κομιδῇ μὲν οὖν . [ 155β ]
Σωκράτης
ἆρ᾽ οὖν οὐ καὶ τρίτον , ὃ μὴ πρότερον ἦν , ὕστερον ἀλλὰ τοῦτο εἶναι ἄνευ τοῦ γενέσθαι καὶ γίγνεσθαι ἀδύνατον ;
Θεαίτητος
δοκεῖ γε δή .
Σωκράτης
ταῦτα δή , οἴομαι , ὁμολογήματα τρία μάχεται αὐτὰ αὑτοῖς ἐν τῇ ἡμετέρᾳ ψυχῇ , ὅταν τὰ περὶ τῶν ἀστραγάλων λέγωμεν , ἢ ὅταν φῶμεν ἐμὲ τηλικόνδε ὄντα , μήτε αὐξηθέντα μήτε τοὐναντίον παθόντα , ἐν ἐνιαυτῷ σοῦ τοῦ νέου νῦν μὲν μείζω εἶναι , ὕστερον δὲ ἐλάττω , μηδὲν τοῦ ἐμοῦ ὄγκου [ 155ξ ] ἀφαιρεθέντος ἀλλὰ σοῦ αὐξηθέντος . εἰμὶ γὰρ δὴ ὕστερον ὃ πρότερον οὐκ ἦ , οὐ γενόμενος : ἄνευ γὰρ τοῦ γίγνεσθαι γενέσθαι ἀδύνατον , μηδὲν δὲ ἀπολλὺς τοῦ ὄγκου οὐκ ἄν ποτε ἐγιγνόμην ἐλάττων . καὶ ἄλλα δὴ μυρία ἐπὶ μυρίοις οὕτως ἔχει , εἴπερ καὶ ταῦτα παραδεξόμεθα . ἕπῃ γάρ που , ὦ Θεαίτητε : δοκεῖς γοῦν μοι οὐκ ἄπειρος τῶν τοιούτων εἶναι .
Θεαίτητος
καὶ νὴ τοὺς θεούς γε , ὦ Σώκρατες , ὑπερφυῶς ὡς θαυμάζω τί ποτ᾽ ἐστὶ ταῦτα , καὶ ἐνίοτε ὡς ἀληθῶς βλέπων εἰς αὐτὰ σκοτοδινιῶ . [ 155δ ]
Σωκράτης
Θεόδωρος γάρ , ὦ φίλε , φαίνεται οὐ κακῶς τοπάζειν περὶ τῆς φύσεώς σου . μάλα γὰρ φιλοσόφου τοῦτο τὸ πάθος , τὸ θαυμάζειν : οὐ γὰρ ἄλλη ἀρχὴ φιλοσοφίας ἢ αὕτη , καὶ ἔοικεν ὁ τὴν Ἶριν Θαύμαντος ἔκγονον φήσας οὐ κακῶς γενεαλογεῖν . ἀλλὰ πότερον μανθάνεις ἤδη δι᾽ ὃ ταῦτα τοιαῦτ᾽ ἐστὶν ἐξ ὧν τὸν Πρωταγόραν φαμὲν λέγειν , ἢ οὔπω ;
Θεαίτητος
οὔπω μοι δοκῶ .
Σωκράτης
χάριν οὖν μοι εἴσῃ ἐάν σοι ἀνδρός , μᾶλλον δὲ ἀνδρῶν ὀνομαστῶν τῆς διανοίας τὴν ἀλήθειαν ἀποκεκρυμμένην [ 155ε ] συνεξερευνήσωμαι αὐτῶν ;
Θεαίτητος
πῶς γὰρ οὐκ εἴσομαι , καὶ πάνυ γε πολλήν ;
Σωκράτης
ἄθρει δὴ περισκοπῶν μή τις τῶν ἀμυήτων ἐπακούῃ . εἰσὶν δὲ οὗτοι οἱ οὐδὲν ἄλλο οἰόμενοι εἶναι ἢ οὗ ἂν δύνωνται ἀπρὶξ τοῖν χεροῖν λαβέσθαι , πράξεις δὲ καὶ γενέσεις καὶ πᾶν τὸ ἀόρατον οὐκ ἀποδεχόμενοι ὡς ἐν οὐσίας μέρει .
Θεαίτητος
καὶ μὲν δή , ὦ Σώκρατες , σκληρούς γε λέγεις καὶ [ 156α ] ἀντιτύπους ἀνθρώπους .
სოკრატე
მეც . მაშ , რაკი ასეა და თან ძალიან ბევრი თავისუფალი დრო გვაქვს , მშვიდად და ყოველგვარი ჭირვეულობის გარეშე , [ 155a ] კვლავ ხომ არ გამოვცადოთ ჩვენი თავი და განვიხილოთ როგორია ჩვენში არსებული ეს მოჩვენებები ? როცა დავაკვირდებით , პირველი , რასაც მგონია , რომ ვიტყოდი ისაა , რომ არასოდეს არაფერი არ შეიძლება გახდეს უფრო დიდი ან უფრო პატარა არც მოცულობით და არც რაოდენობით , სანამ ის თავის თავის ტოლია . ასე არაა ?
თეეტეტოსი
ასეა .
სოკრატე
მეორე : რასაც არაფერს დაუმატებ და არაფერს გამოაკლებ , ის ვერც გაიზრდება და ვერც შემცირდება , არამედ მუდამ [ თავის თავის ] ტოლი იქნება .
თეეტეტოსი
ცხადია . [ 155b ]
სოკრატე
მაშ , განა მესამე ის არაა , რომ რაც უწინ არ არსებობდა , შეუძლებელია შემდგომ იყოს ისე , თუ არ წარმოიშვა და გახდა ?
თეეტეტოსი
ასე ჩანს .
სოკრატე
მე ვფიქრობ , რომ ეს სამი შეთანხმება ერთმანეთს ებრძვის ჩვენ სულში , როდესაც სათამაშო ძვლებზე ვლაპარაკობთ , ან როდესაც ვამბობთ , რომ მე ჩემ ასაკში , როცა აღარც ვიზრდები და არც საპირისპირო რამ მემართება , რომელიღაც წელს შენზე , ანუ ახალგაზრდაზე უფრო დიდი ვიყავი , შემდგომ კი პატარა გავხდი , ჩემს სხეულს ხომ არაფერი მოკლებია , [ 155c ] არამედ შენ გაიზარდე . მოგვიანებით უკვე ის ვარ , რაც ადრე არ ვიყავი და არც გავმხდარვარ , რადგან შეუძლებელია [ რაიმე ] გახდე გახდომის გარეშე და ვერასოდეს გავხდებოდი უფრო პატარა , თუ ჩემი ზომიდან არაფერს დავკარგავდი . ასეთი [ შემთხვევა ] სხვაც ათასობით არსებობს , თუკი ამგვარებს დავუშვებთ . ხომ მომყვები , თეეტეტოს ? რადგან მგონია , რომ ასეთ საკითხებში გამოუცდელი არ უნდა იყო .
თეეტეტოსი
ვფიცავ ღმერთებს , სოკრატე , ძალიან მაკვირვებს ის , თუ რას წარმოადგენს ეს ყველაფერი და ხანდახან , როცა მათ ვუყურებ , ჭეშმარიტი თავბრუსხვევა [ მეწყება ] . [ 155d ]
სოკრატე
მეგობარო , როგორც ჩანს , თეოდოროსმა ცუდად არ გამოიცნო შენი ბუნების შესახებ ; რადგან სწორედ ფილოსოფოსისთვისაა [ დამახასიათებელი ] ეს განცდა – გაკვირვება . ამის მეტი სხვა საწყისი ფილოსოფიას არ აქვს და როგორც ჩანს , მან , ვინც თქვა , რომ ირისი თაუმასის შთამომავალია , სულაც არ [ შემოგვთავაზა ] ცუდი გენეალოგია . მაშ , უკვე ხვდები , ესენი რა კავშირშია იმასთან , რასაც პროტაგორასის ნათქვამად მივიჩნევთ , თუ ჯერ ვერა ?
თეეტეტოსი
მგონი , ჯერ ვერა .
სოკრატე
მადლობელი იქნები , თუკი შენთან ერთად გამოვიკვლევ იმ ჭეშმარიტებას , რომელიც ამ ადამიანის , [ 155e ] უფრო სწორად ამ ცნობილი ადამიანების , აზროვნებაშია დაფარული ?
თეეტეტოსი
როგორ არ ვიქნები , დიდად [ მადლობელი ვიქნები ] .
სოკრატე
დაათვალიერე გარშემო და კარგად დააკვირდი , გაუცნობიერებელთაგან ვინმე არ გვისმენდეს . ისეთები არიან , რომ სხვა არაფერს თვლიან არსებულად , გარდა იმისა , რასაც ხელით მყარად შეუძლიათ მოეჭიდონ , ხოლო მოქმედებასა და ქმნადობას , ისევე როგორც ყველაფერ უხილავს , არსებობაში ადგილს არ მიაკუთვნებენ .
თეეტეტოსი
სოკრატე , როგორც ჩანს , ჯიუტ და უდრეკ [ 156a ] ადამიანებზე ლაპარაკობ .
მეც . მაშ , რაკი ასეა და თან ძალიან ბევრი თავისუფალი დრო გვაქვს , მშვიდად და ყოველგვარი ჭირვეულობის გარეშე , [ 155a ] კვლავ ხომ არ გამოვცადოთ ჩვენი თავი და განვიხილოთ როგორია ჩვენში არსებული ეს მოჩვენებები ? როცა დავაკვირდებით , პირველი , რასაც მგონია , რომ ვიტყოდი ისაა , რომ არასოდეს არაფერი არ შეიძლება გახდეს უფრო დიდი ან უფრო პატარა არც მოცულობით და არც რაოდენობით , სანამ ის თავის თავის ტოლია . ასე არაა ?
თეეტეტოსი
ასეა .
სოკრატე
მეორე : რასაც არაფერს დაუმატებ და არაფერს გამოაკლებ , ის ვერც გაიზრდება და ვერც შემცირდება , არამედ მუდამ [ თავის თავის ] ტოლი იქნება .
თეეტეტოსი
ცხადია . [ 155b ]
სოკრატე
მაშ , განა მესამე ის არაა , რომ რაც უწინ არ არსებობდა , შეუძლებელია შემდგომ იყოს ისე , თუ არ წარმოიშვა და გახდა ?
თეეტეტოსი
ასე ჩანს .
სოკრატე
მე ვფიქრობ , რომ ეს სამი შეთანხმება ერთმანეთს ებრძვის ჩვენ სულში , როდესაც სათამაშო ძვლებზე ვლაპარაკობთ , ან როდესაც ვამბობთ , რომ მე ჩემ ასაკში , როცა აღარც ვიზრდები და არც საპირისპირო რამ მემართება , რომელიღაც წელს შენზე , ანუ ახალგაზრდაზე უფრო დიდი ვიყავი , შემდგომ კი პატარა გავხდი , ჩემს სხეულს ხომ არაფერი მოკლებია , [ 155c ] არამედ შენ გაიზარდე . მოგვიანებით უკვე ის ვარ , რაც ადრე არ ვიყავი და არც გავმხდარვარ , რადგან შეუძლებელია [ რაიმე ] გახდე გახდომის გარეშე და ვერასოდეს გავხდებოდი უფრო პატარა , თუ ჩემი ზომიდან არაფერს დავკარგავდი . ასეთი [ შემთხვევა ] სხვაც ათასობით არსებობს , თუკი ამგვარებს დავუშვებთ . ხომ მომყვები , თეეტეტოს ? რადგან მგონია , რომ ასეთ საკითხებში გამოუცდელი არ უნდა იყო .
თეეტეტოსი
ვფიცავ ღმერთებს , სოკრატე , ძალიან მაკვირვებს ის , თუ რას წარმოადგენს ეს ყველაფერი და ხანდახან , როცა მათ ვუყურებ , ჭეშმარიტი თავბრუსხვევა [ მეწყება ] . [ 155d ]
სოკრატე
მეგობარო , როგორც ჩანს , თეოდოროსმა ცუდად არ გამოიცნო შენი ბუნების შესახებ ; რადგან სწორედ ფილოსოფოსისთვისაა [ დამახასიათებელი ] ეს განცდა – გაკვირვება . ამის მეტი სხვა საწყისი ფილოსოფიას არ აქვს და როგორც ჩანს , მან , ვინც თქვა , რომ ირისი თაუმასის შთამომავალია , სულაც არ [ შემოგვთავაზა ] ცუდი გენეალოგია . მაშ , უკვე ხვდები , ესენი რა კავშირშია იმასთან , რასაც პროტაგორასის ნათქვამად მივიჩნევთ , თუ ჯერ ვერა ?
თეეტეტოსი
მგონი , ჯერ ვერა .
სოკრატე
მადლობელი იქნები , თუკი შენთან ერთად გამოვიკვლევ იმ ჭეშმარიტებას , რომელიც ამ ადამიანის , [ 155e ] უფრო სწორად ამ ცნობილი ადამიანების , აზროვნებაშია დაფარული ?
თეეტეტოსი
როგორ არ ვიქნები , დიდად [ მადლობელი ვიქნები ] .
სოკრატე
დაათვალიერე გარშემო და კარგად დააკვირდი , გაუცნობიერებელთაგან ვინმე არ გვისმენდეს . ისეთები არიან , რომ სხვა არაფერს თვლიან არსებულად , გარდა იმისა , რასაც ხელით მყარად შეუძლიათ მოეჭიდონ , ხოლო მოქმედებასა და ქმნადობას , ისევე როგორც ყველაფერ უხილავს , არსებობაში ადგილს არ მიაკუთვნებენ .
თეეტეტოსი
სოკრატე , როგორც ჩანს , ჯიუტ და უდრეკ [ 156a ] ადამიანებზე ლაპარაკობ .
Theaetetus 156-157
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-30 15:22:27
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
εἰσὶν γάρ , ὦ παῖ , μάλ᾽ εὖ ἄμουσοι : ἇλλοι δὲ πολὺ κομψότεροι , ὧν μέλλω σοι τὰ μυστήρια λέγειν . ἀρχὴ δέ , ἐξ ἧς καὶ ἃ νυνδὴ ἐλέγομεν πάντα ἤρτηται , ἥδε αὐτῶν , ὡς τὸ πᾶν κίνησις ἦν καὶ ἄλλο παρὰ τοῦτο οὐδέν , τῆς δὲ κινήσεως δύο εἴδη , πλήθει μὲν ἄπειρον ἑκάτερον , δύναμιν δὲ τὸ μὲν ποιεῖν ἔχον , τὸ δὲ πάσχειν . ἐκ δὲ τῆς τούτων ὁμιλίας τε καὶ τρίψεως πρὸς ἄλληλα γίγνεται ἔκγονα πλήθει μὲν [ 156β ] ἄπειρα , δίδυμα δέ , τὸ μὲν αἰσθητόν , τὸ δὲ αἴσθησις , ἀεὶ συνεκπίπτουσα καὶ γεννωμένη μετὰ τοῦ αἰσθητοῦ . αἱ μὲν οὖν αἰσθήσεις τὰ τοιάδε ἡμῖν ἔχουσιν ὀνόματα , ὄψεις τε καὶ ἀκοαὶ καὶ ὀσφρήσεις καὶ ψύξεις τε καὶ καύσεις καὶ ἡδοναί γε δὴ καὶ λῦπαι καὶ ἐπιθυμίαι καὶ φόβοι κεκλημέναι καὶ ἄλλαι , ἀπέραντοι μὲν αἱ ἀνώνυμοι , παμπληθεῖς δὲ αἱ ὠνομασμέναι : τὸ δ᾽ αὖ αἰσθητὸν γένος τούτων ἑκάσταις ὁμόγονον , [ 156ξ ] ὄψεσι μὲν χρώματα παντοδαπαῖς παντοδαπά , ἀκοαῖς δὲ ὡσαύτως φωναί , καὶ ταῖς ἄλλαις αἰσθήσεσι τὰ ἄλλα αἰσθητὰ συγγενῆ γιγνόμενα . τί δὴ οὖν ἡμῖν βούλεται οὗτος ὁ μῦθος , ὦ Θεαίτητε , πρὸς τὰ πρότερα ; ἆρα ἐννοεῖς ;
Θεαίτητος
οὐ πάνυ , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
ἀλλ᾽ ἄθρει ἐάν πως ἀποτελεσθῇ . βούλεται γὰρ δὴ λέγειν ὡς ταῦτα πάντα μὲν ὥσπερ λέγομεν κινεῖται , τάχος δὲ καὶ βραδυτὴς ἔνι τῇ κινήσει αὐτῶν . ὅσον μὲν οὖν βραδύ , ἐν τῷ αὐτῷ καὶ πρὸς τὰ πλησιάζοντα τὴν [ 156δ ] κίνησιν ἴσχει καὶ οὕτω δὴ γεννᾷ , τὰ δὲ γεννώμενα οὕτω δὴ θάττω ἐστίν . φέρεται γὰρ καὶ ἐν φορᾷ αὐτῶν ἡ κίνησις πέφυκεν . ἐπειδὰν οὖν ὄμμα καὶ ἄλλο τι τῶν τούτῳ συμμέτρων πλησιάσαν γεννήσῃ τὴν λευκότητά τε καὶ αἴσθησιν αὐτῇ σύμφυτον , ἃ οὐκ ἄν ποτε ἐγένετο ἑκατέρου ἐκείνων πρὸς ἄλλο ἐλθόντος , τότε δὴ μεταξὺ φερομένων τῆς μὲν [ 156ε ] ὄψεως πρὸς τῶν ὀφθαλμῶν , τῆς δὲ λευκότητος πρὸς τοῦ συναποτίκτοντος τὸ χρῶμα , ὁ μὲν ὀφθαλμὸς ἄρα ὄψεως ἔμπλεως ἐγένετο καὶ ὁρᾷ δὴ τότε καὶ ἐγένετο οὔ τι ὄψις ἀλλ᾽ ὀφθαλμὸς ὁρῶν , τὸ δὲ συγγεννῆσαν τὸ χρῶμα λευκότητος περιεπλήσθη καὶ ἐγένετο οὐ λευκότης αὖ ἀλλὰ λευκόν , εἴτε ξύλον εἴτε λίθος εἴτε ὁτῳοῦν συνέβη χρῆμα χρωσθῆναι τῷ τοιούτῳ χρώματι . καὶ τἆλλα δὴ οὕτω , σκληρὸν καὶ θερμὸν καὶ πάντα , τὸν αὐτὸν τρόπον ὑποληπτέον , αὐτὸ μὲν καθ᾽ [ 157α ] αὑτὸ μηδὲν εἶναι , ὃ δὴ καὶ τότε ἐλέγομεν , ἐν δὲ τῇ πρὸς ἄλληλα ὁμιλίᾳ πάντα γίγνεσθαι καὶ παντοῖα ἀπὸ τῆς κινήσεως , ἐπεὶ καὶ τὸ ποιοῦν εἶναί τι καὶ τὸ πάσχον αὐτῶν ἐπὶ ἑνὸς νοῆσαι , ὥς φασιν , οὐκ εἶναι παγίως . οὔτε γὰρ ποιοῦν ἐστί τι πρὶν ἂν τῷ πάσχοντι συνέλθῃ , οὔτε πάσχον πρὶν ἂν τῷ ποιοῦντι : τό τέ τινι συνελθὸν καὶ ποιοῦν ἄλλῳ αὖ προσπεσὸν πάσχον ἀνεφάνη . ὥστε ἐξ ἁπάντων τούτων , ὅπερ ἐξ ἀρχῆς ἐλέγομεν , οὐδὲν εἶναι ἓν αὐτὸ καθ᾽ αὑτό , ἀλλά [ 157β ] τινι ἀεὶ γίγνεσθαι , τὸ δ᾽ εἶναι πανταχόθεν ἐξαιρετέον , οὐχ ὅτι ἡμεῖς πολλὰ καὶ ἄρτι ἠναγκάσμεθα ὑπὸ συνηθείας καὶ ἀνεπιστημοσύνης χρῆσθαι αὐτῷ . τὸ δ᾽ οὐ δεῖ , ὡς ὁ τῶν σοφῶν λόγος , οὔτε τι συγχωρεῖν οὔτε του οὔτ᾽ ἐμοῦ οὔτε τόδε οὔτ᾽ ἐκεῖνο οὔτε ἄλλο οὐδὲν ὄνομα ὅτι ἂν ἱστῇ , ἀλλὰ κατὰ φύσιν φθέγγεσθαι γιγνόμενα καὶ ποιούμενα καὶ ἀπολλύμενα καὶ ἀλλοιούμενα : ὡς ἐάν τί τις στήσῃ τῷ λόγῳ , εὐέλεγκτος ὁ τοῦτο ποιῶν . δεῖ δὲ καὶ κατὰ μέρος οὕτω λέγειν καὶ περὶ πολλῶν ἁθροισθέντων , ᾧ δὴ ἁθροίσματι [ 157ξ ] ἄνθρωπόν τε τίθενται καὶ λίθον καὶ ἕκαστον ζῷόν τε καὶ εἶδος . ταῦτα δή , ὦ Θεαίτητε , ἆρ᾽ ἡδέα δοκεῖ σοι εἶναι , καὶ γεύοιο ἂν αὐτῶν ὡς ἀρεσκόντων ;
Θεαίτητος
οὐκ οἶδα ἔγωγε , ὦ Σώκρατες : καὶ γὰρ οὐδὲ περὶ σοῦ δύναμαι κατανοῆσαι πότερα δοκοῦντά σοι λέγεις αὐτὰ ἢ ἐμοῦ ἀποπειρᾷ .
Σωκράτης
οὐ μνημονεύεις , ὦ φίλε , ὅτι ἐγὼ μὲν οὔτ᾽ οἶδα οὔτε ποιοῦμαι τῶν τοιούτων οὐδὲν ἐμόν , ἀλλ᾽ εἰμὶ αὐτῶν ἄγονος , σὲ δὲ μαιεύομαι καὶ τούτου ἕνεκα ἐπᾴδω τε καὶ παρατίθημι [ 157δ ] ἑκάστων τῶν σοφῶν ἀπογεύσασθαι , ἕως ἂν εἰς φῶς τὸ σὸν δόγμα συνεξαγάγω : ἐξαχθέντος δὲ τότ᾽ ἤδη σκέψομαι εἴτ᾽ ἀνεμιαῖον εἴτε γόνιμον ἀναφανήσεται . ἀλλὰ θαρρῶν καὶ καρτερῶν εὖ καὶ ἀνδρείως ἀποκρίνου ἃ ἂν φαίνηταί σοι περὶ ὧν ἂν ἐρωτῶ .
Θεαίτητος
ἐρώτα δή .
Σωκράτης
λέγε τοίνυν πάλιν εἴ σοι ἀρέσκει τὸ μή τι εἶναι ἀλλὰ γίγνεσθαι ἀεὶ ἀγαθὸν καὶ καλὸν καὶ πάντα ἃ ἄρτι διῇμεν .
Θεαίτητος
ἀλλ᾽ ἔμοιγε , ἐπειδὴ σοῦ ἀκούω οὕτω διεξιόντος , θαυμασίως φαίνεται ὡς ἔχειν λόγον καὶ ὑποληπτέον ᾗπερ διελήλυθας . [ 157ε ]
εἰσὶν γάρ , ὦ παῖ , μάλ᾽ εὖ ἄμουσοι : ἇλλοι δὲ πολὺ κομψότεροι , ὧν μέλλω σοι τὰ μυστήρια λέγειν . ἀρχὴ δέ , ἐξ ἧς καὶ ἃ νυνδὴ ἐλέγομεν πάντα ἤρτηται , ἥδε αὐτῶν , ὡς τὸ πᾶν κίνησις ἦν καὶ ἄλλο παρὰ τοῦτο οὐδέν , τῆς δὲ κινήσεως δύο εἴδη , πλήθει μὲν ἄπειρον ἑκάτερον , δύναμιν δὲ τὸ μὲν ποιεῖν ἔχον , τὸ δὲ πάσχειν . ἐκ δὲ τῆς τούτων ὁμιλίας τε καὶ τρίψεως πρὸς ἄλληλα γίγνεται ἔκγονα πλήθει μὲν [ 156β ] ἄπειρα , δίδυμα δέ , τὸ μὲν αἰσθητόν , τὸ δὲ αἴσθησις , ἀεὶ συνεκπίπτουσα καὶ γεννωμένη μετὰ τοῦ αἰσθητοῦ . αἱ μὲν οὖν αἰσθήσεις τὰ τοιάδε ἡμῖν ἔχουσιν ὀνόματα , ὄψεις τε καὶ ἀκοαὶ καὶ ὀσφρήσεις καὶ ψύξεις τε καὶ καύσεις καὶ ἡδοναί γε δὴ καὶ λῦπαι καὶ ἐπιθυμίαι καὶ φόβοι κεκλημέναι καὶ ἄλλαι , ἀπέραντοι μὲν αἱ ἀνώνυμοι , παμπληθεῖς δὲ αἱ ὠνομασμέναι : τὸ δ᾽ αὖ αἰσθητὸν γένος τούτων ἑκάσταις ὁμόγονον , [ 156ξ ] ὄψεσι μὲν χρώματα παντοδαπαῖς παντοδαπά , ἀκοαῖς δὲ ὡσαύτως φωναί , καὶ ταῖς ἄλλαις αἰσθήσεσι τὰ ἄλλα αἰσθητὰ συγγενῆ γιγνόμενα . τί δὴ οὖν ἡμῖν βούλεται οὗτος ὁ μῦθος , ὦ Θεαίτητε , πρὸς τὰ πρότερα ; ἆρα ἐννοεῖς ;
Θεαίτητος
οὐ πάνυ , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
ἀλλ᾽ ἄθρει ἐάν πως ἀποτελεσθῇ . βούλεται γὰρ δὴ λέγειν ὡς ταῦτα πάντα μὲν ὥσπερ λέγομεν κινεῖται , τάχος δὲ καὶ βραδυτὴς ἔνι τῇ κινήσει αὐτῶν . ὅσον μὲν οὖν βραδύ , ἐν τῷ αὐτῷ καὶ πρὸς τὰ πλησιάζοντα τὴν [ 156δ ] κίνησιν ἴσχει καὶ οὕτω δὴ γεννᾷ , τὰ δὲ γεννώμενα οὕτω δὴ θάττω ἐστίν . φέρεται γὰρ καὶ ἐν φορᾷ αὐτῶν ἡ κίνησις πέφυκεν . ἐπειδὰν οὖν ὄμμα καὶ ἄλλο τι τῶν τούτῳ συμμέτρων πλησιάσαν γεννήσῃ τὴν λευκότητά τε καὶ αἴσθησιν αὐτῇ σύμφυτον , ἃ οὐκ ἄν ποτε ἐγένετο ἑκατέρου ἐκείνων πρὸς ἄλλο ἐλθόντος , τότε δὴ μεταξὺ φερομένων τῆς μὲν [ 156ε ] ὄψεως πρὸς τῶν ὀφθαλμῶν , τῆς δὲ λευκότητος πρὸς τοῦ συναποτίκτοντος τὸ χρῶμα , ὁ μὲν ὀφθαλμὸς ἄρα ὄψεως ἔμπλεως ἐγένετο καὶ ὁρᾷ δὴ τότε καὶ ἐγένετο οὔ τι ὄψις ἀλλ᾽ ὀφθαλμὸς ὁρῶν , τὸ δὲ συγγεννῆσαν τὸ χρῶμα λευκότητος περιεπλήσθη καὶ ἐγένετο οὐ λευκότης αὖ ἀλλὰ λευκόν , εἴτε ξύλον εἴτε λίθος εἴτε ὁτῳοῦν συνέβη χρῆμα χρωσθῆναι τῷ τοιούτῳ χρώματι . καὶ τἆλλα δὴ οὕτω , σκληρὸν καὶ θερμὸν καὶ πάντα , τὸν αὐτὸν τρόπον ὑποληπτέον , αὐτὸ μὲν καθ᾽ [ 157α ] αὑτὸ μηδὲν εἶναι , ὃ δὴ καὶ τότε ἐλέγομεν , ἐν δὲ τῇ πρὸς ἄλληλα ὁμιλίᾳ πάντα γίγνεσθαι καὶ παντοῖα ἀπὸ τῆς κινήσεως , ἐπεὶ καὶ τὸ ποιοῦν εἶναί τι καὶ τὸ πάσχον αὐτῶν ἐπὶ ἑνὸς νοῆσαι , ὥς φασιν , οὐκ εἶναι παγίως . οὔτε γὰρ ποιοῦν ἐστί τι πρὶν ἂν τῷ πάσχοντι συνέλθῃ , οὔτε πάσχον πρὶν ἂν τῷ ποιοῦντι : τό τέ τινι συνελθὸν καὶ ποιοῦν ἄλλῳ αὖ προσπεσὸν πάσχον ἀνεφάνη . ὥστε ἐξ ἁπάντων τούτων , ὅπερ ἐξ ἀρχῆς ἐλέγομεν , οὐδὲν εἶναι ἓν αὐτὸ καθ᾽ αὑτό , ἀλλά [ 157β ] τινι ἀεὶ γίγνεσθαι , τὸ δ᾽ εἶναι πανταχόθεν ἐξαιρετέον , οὐχ ὅτι ἡμεῖς πολλὰ καὶ ἄρτι ἠναγκάσμεθα ὑπὸ συνηθείας καὶ ἀνεπιστημοσύνης χρῆσθαι αὐτῷ . τὸ δ᾽ οὐ δεῖ , ὡς ὁ τῶν σοφῶν λόγος , οὔτε τι συγχωρεῖν οὔτε του οὔτ᾽ ἐμοῦ οὔτε τόδε οὔτ᾽ ἐκεῖνο οὔτε ἄλλο οὐδὲν ὄνομα ὅτι ἂν ἱστῇ , ἀλλὰ κατὰ φύσιν φθέγγεσθαι γιγνόμενα καὶ ποιούμενα καὶ ἀπολλύμενα καὶ ἀλλοιούμενα : ὡς ἐάν τί τις στήσῃ τῷ λόγῳ , εὐέλεγκτος ὁ τοῦτο ποιῶν . δεῖ δὲ καὶ κατὰ μέρος οὕτω λέγειν καὶ περὶ πολλῶν ἁθροισθέντων , ᾧ δὴ ἁθροίσματι [ 157ξ ] ἄνθρωπόν τε τίθενται καὶ λίθον καὶ ἕκαστον ζῷόν τε καὶ εἶδος . ταῦτα δή , ὦ Θεαίτητε , ἆρ᾽ ἡδέα δοκεῖ σοι εἶναι , καὶ γεύοιο ἂν αὐτῶν ὡς ἀρεσκόντων ;
Θεαίτητος
οὐκ οἶδα ἔγωγε , ὦ Σώκρατες : καὶ γὰρ οὐδὲ περὶ σοῦ δύναμαι κατανοῆσαι πότερα δοκοῦντά σοι λέγεις αὐτὰ ἢ ἐμοῦ ἀποπειρᾷ .
Σωκράτης
οὐ μνημονεύεις , ὦ φίλε , ὅτι ἐγὼ μὲν οὔτ᾽ οἶδα οὔτε ποιοῦμαι τῶν τοιούτων οὐδὲν ἐμόν , ἀλλ᾽ εἰμὶ αὐτῶν ἄγονος , σὲ δὲ μαιεύομαι καὶ τούτου ἕνεκα ἐπᾴδω τε καὶ παρατίθημι [ 157δ ] ἑκάστων τῶν σοφῶν ἀπογεύσασθαι , ἕως ἂν εἰς φῶς τὸ σὸν δόγμα συνεξαγάγω : ἐξαχθέντος δὲ τότ᾽ ἤδη σκέψομαι εἴτ᾽ ἀνεμιαῖον εἴτε γόνιμον ἀναφανήσεται . ἀλλὰ θαρρῶν καὶ καρτερῶν εὖ καὶ ἀνδρείως ἀποκρίνου ἃ ἂν φαίνηταί σοι περὶ ὧν ἂν ἐρωτῶ .
Θεαίτητος
ἐρώτα δή .
Σωκράτης
λέγε τοίνυν πάλιν εἴ σοι ἀρέσκει τὸ μή τι εἶναι ἀλλὰ γίγνεσθαι ἀεὶ ἀγαθὸν καὶ καλὸν καὶ πάντα ἃ ἄρτι διῇμεν .
Θεαίτητος
ἀλλ᾽ ἔμοιγε , ἐπειδὴ σοῦ ἀκούω οὕτω διεξιόντος , θαυμασίως φαίνεται ὡς ἔχειν λόγον καὶ ὑποληπτέον ᾗπερ διελήλυθας . [ 157ε ]
სოკრატე
არიან კიდეც , მეგობარო , ძალიან გაუნათლებლები . სხვები კი ძალიან დახვეწილები არიან , რომელთა საიდუმლოებების შესახებაც ახლა ვაპირებ შენთან ლაპარაკს . საწყისი , რომელზეც დამოკიდებულია ის ყველაფერი , რაზეც ახლახან ვისაუბრეთ , მდგომარეობს იმაში , რომ ყველაფერი მოძრაობაა და მის გარეშე არაფერია . არსებობს მოძრაობის ორი სახე , თითოეული უსასრულო რაოდენობით , ერთს აქვს მოქმედების ძალა , მეორეს კი განცდის . მათი დაკავშირებითა და ურთიერთზემოქმედებით წარმოიშობა უამრავი შთამომავალი [ 156b ] ტყუპად , ერთი მათგანი არის შეგრძნებადი , ხოლო მეორე შეგრძნება , რომელიც ყოველთვის შეგრძნებადთან ერთად წარმოიქმნება და არსებობს . ამ შეგრძნებებს ჩვენთვის ისეთი სახელები აქვს , როგორიცაა მხედველობა , სმენა , ყნოსვა , სიცივისა და სიცხის შეგრძნება , ასევე ისინი , რასაც უწოდებენ სიამოვნებებს , მწუხარებებს , სურვილებს , შიშებს . ძალიან მრავალრიცხოვანია ისინი , რომლებსაც სახელი ჰქვია და ურიცხვია უსახელო . შეგრძნებადი გვარი ამ შეგრძნებების მონათესავეა . [ 156c ] ყოველგვარი მხედველობის მონათესავეა ყოველგვარი ფერი , ხმების – სმენა , ხოლო სხვა შეგრძნებების – სხვა შეგრძნებადი [ საგნები ] , რომლებიც მასთან ერთად გაჩნდა . რა უნდა ამ მსჯელობას ჩვენგან , თეეტეტოს , წინა [ საუბართან ] დაკავშირებით , ხვდები ?
თეეტეტოსი
საერთოდ ვერა , სოკრატე
სოკრატე
კარგად შეხედე , იქნებ როგორმე დასრულდეს . იმის თქმა უნდა , რომ , როგორც ვამბობთ , ეს ყველაფერი მოძრაობს და ამ მოძრაობაში არსებობს სისწრაფე და სინელე . რომელიც ნელა მოძრაობს , მოძრაობს ან თავის თავში ან მახლობელი [ საგნების ] მიმართულებით , [ 156d ] ამგვარადვე წარმოშობს და ეს წარმოშობილიც ასეთივე [ ნელია ] . ხოლო , რომელიც სწრაფად მოძრაობს , გადაადგილდება სხვა მიმართულებით და ასეთსავე [ საგანს ] წარმოშობს , რადგან გადაადგილებაშია ბუნებით მისი მოძრაობა . როდესაც თვალი და რაღაც სხვა მისი შესაბამისი ერთმანეთს უახლოვდებიან , წარმოიშობა სითეთრე და მისი თანშობილი შეგრძნება , რომელიც ვერასოდეს წარმოიქმნებოდა , თუკი რომელიმე მათგანი სხვა [ რამეს ] დაუკავშირდებოდა . [ 156e ] მაშინ მათგან მხედველობა თვალებისკენ , ხოლო სითეთრე ამ წარმოშობის თანამონაწილე ფერისკენ გადაადგილდებოდა . თვალი მხედველობით ივსება , ხედვას იწყებს და არა მარტო მხედველობა ხდება , არამედ იმავდროულად მხედველი თვალი , წარმოშობის თანამონაწილე ფერი კი სითეთრით ივსება და არა მხოლოდ სითეთრე ხდება , არამედ თეთრი [ რამ ] , როგორიცაა ხე , ქვა , ან ნებისმიერი სხვა საგანი , რომელიც ამ ფერად შეიღება . და სხვა ყველაფერთან დაკავშირებითაც , როგორიცაა მყარი , თბილი და ასე შემდეგ , ასევე უნდა ჩაითვალოს , [ 157a ] რომ თავისთავად არაფერი არსებობს , როგორც მაშინ ვთქვით , არამედ ყველაფერი ერთმანეთთან ურთიერთობით და ერთმანეთისკენ მოძრაობით წარმოიშობა . ხოლო იმის მკაფიოდ განსაზღვრა , თუ რომელი მოქმედებს და რომელი განიცდის , შეუძლებელია , რადგან იქამდე არ არსებობს მოქმედი , სანამ არ მიუახლოვდება იმას , რაც განიცდის და არც ეს უკანასკნელი არსებობს იქამდე , სანამ მასზე არ მოქმედებენ . ხოლო როდესაც ერთ რამეს უახლოვდება მოქმედად ჩანს , ხოლო სხვასთან მიახლოებისას – იმად , რაც განიცდის . იმ ყველაფრიდან გამომდინარე , რაზეც დასაწყისში ვლაპარაკობდით , არაფერი არსებობს თავისთავად , [ 157b ] არამედ ყოველთვის რაღაცისგან წარმოიშობა . ხოლო , , არსებობა " საერთოდ ყველაფრიდან უნდა გამოირიცხოს , თუმცა ჩვენ ხშირად გვიწევს და ახლახანაც [ მოგვიწია ] მისი გამოყენება ჩვევისა და უცოდინრობის გამო . როგორც ეს ბრძენნი ამბობენ , არ უნდა დავუშვათ არც [ ისეთი სიტვები , როგორიცაა ] , , მისი " , , , ჩემი " , , , ეს " , , , ის " და არც რაიმე სხვა სიტყვა , რომელიც დგომას [ გამოხატავს ] , არამედ ბუნების შესაბამისად [ საგნები უნდა ] გამოვთქვათ , როგორც , , ქმნადი " , , , გაკეთებული " , , , განადგურებული " , , , შეცვლილი " , ისე , რომ თუკი ვინმე რაიმეს სიტყვით , , გააჩერებს " , მას აუცილებლად ადვილად ამხელენ . ისინი თვლიან , რომ ასე უნდა ვისაუბროთ , როგორც თითოეულ ნაწილზე , ისე ერთად შეკრებილზე , [ 157c ] და ამ ნაკრებშია ადამიანიც , ქვაც , ნებისმიერი ცხოველიც და სახეც . მაშ , ასე , თეეტეტოს , სასიამოვნოდ გეჩვენება და მოგწონს მათი გემოვნება ?
თეეტეტოსი
არ ვიცი , სოკრატე , იმასაც კი ვერ ვხვდები , თავად ფიქრობ ასე , თუ ჩემი გამოცდა [ გინდა ] .
სოკრატე
ნუთუ არ გახსოვს , მეგობარო , რომ მე ასეთ [ საკითხებთან ] დაკავშირებით არც რაიმე ვიცი და ჩემთვის არც რაიმეს ვაკეთებ , რადგან ამეებისთვის უნაყოფო ვარ , არამედ შენთვის ვარ ბებიაქალი და ამის გამო ვჯადოქრობ და გაწვდი გასასინჯად ყველანაირ სიბრძნეს , [ 157d ] სანამ სინათლეზე არ გამოვიტან შენ მოსაზრებას . ხოლო მას შემდეგ , რაც ის ქვეყანას მოევლინება , გამოვიკვლევ და ვნახავ ფუყეა ის , თუ მომწიფებული . მაშ , გამბედაობითა და მოთმინებით , კეთილსინდისიერად და მამაცურად მიპასუხე , რას ფიქრობ იმაზე , რასაც გეკითხები .
თეეტეტოსი
მკითხე .
სოკრატე
მაშ , კიდევ ერთხელ თქვი , მოგწონს თუ არა , რომ არაფერი არსებობს , არამედ მუდამ წარმოიშობა , როგორიცაა კარგი და მშვენიერი და ის ყველაფერი , რაც ახლახან ჩამოვთვალეთ .
თეეტეტოსი
როდესაც გისმენ , როგორ გადმოსცემ , მეჩვენება , რომ საოცრად აზრიანი და მისაღებია ისე , როგორც შენ ყვები . [ 157e ]
არიან კიდეც , მეგობარო , ძალიან გაუნათლებლები . სხვები კი ძალიან დახვეწილები არიან , რომელთა საიდუმლოებების შესახებაც ახლა ვაპირებ შენთან ლაპარაკს . საწყისი , რომელზეც დამოკიდებულია ის ყველაფერი , რაზეც ახლახან ვისაუბრეთ , მდგომარეობს იმაში , რომ ყველაფერი მოძრაობაა და მის გარეშე არაფერია . არსებობს მოძრაობის ორი სახე , თითოეული უსასრულო რაოდენობით , ერთს აქვს მოქმედების ძალა , მეორეს კი განცდის . მათი დაკავშირებითა და ურთიერთზემოქმედებით წარმოიშობა უამრავი შთამომავალი [ 156b ] ტყუპად , ერთი მათგანი არის შეგრძნებადი , ხოლო მეორე შეგრძნება , რომელიც ყოველთვის შეგრძნებადთან ერთად წარმოიქმნება და არსებობს . ამ შეგრძნებებს ჩვენთვის ისეთი სახელები აქვს , როგორიცაა მხედველობა , სმენა , ყნოსვა , სიცივისა და სიცხის შეგრძნება , ასევე ისინი , რასაც უწოდებენ სიამოვნებებს , მწუხარებებს , სურვილებს , შიშებს . ძალიან მრავალრიცხოვანია ისინი , რომლებსაც სახელი ჰქვია და ურიცხვია უსახელო . შეგრძნებადი გვარი ამ შეგრძნებების მონათესავეა . [ 156c ] ყოველგვარი მხედველობის მონათესავეა ყოველგვარი ფერი , ხმების – სმენა , ხოლო სხვა შეგრძნებების – სხვა შეგრძნებადი [ საგნები ] , რომლებიც მასთან ერთად გაჩნდა . რა უნდა ამ მსჯელობას ჩვენგან , თეეტეტოს , წინა [ საუბართან ] დაკავშირებით , ხვდები ?
თეეტეტოსი
საერთოდ ვერა , სოკრატე
სოკრატე
კარგად შეხედე , იქნებ როგორმე დასრულდეს . იმის თქმა უნდა , რომ , როგორც ვამბობთ , ეს ყველაფერი მოძრაობს და ამ მოძრაობაში არსებობს სისწრაფე და სინელე . რომელიც ნელა მოძრაობს , მოძრაობს ან თავის თავში ან მახლობელი [ საგნების ] მიმართულებით , [ 156d ] ამგვარადვე წარმოშობს და ეს წარმოშობილიც ასეთივე [ ნელია ] . ხოლო , რომელიც სწრაფად მოძრაობს , გადაადგილდება სხვა მიმართულებით და ასეთსავე [ საგანს ] წარმოშობს , რადგან გადაადგილებაშია ბუნებით მისი მოძრაობა . როდესაც თვალი და რაღაც სხვა მისი შესაბამისი ერთმანეთს უახლოვდებიან , წარმოიშობა სითეთრე და მისი თანშობილი შეგრძნება , რომელიც ვერასოდეს წარმოიქმნებოდა , თუკი რომელიმე მათგანი სხვა [ რამეს ] დაუკავშირდებოდა . [ 156e ] მაშინ მათგან მხედველობა თვალებისკენ , ხოლო სითეთრე ამ წარმოშობის თანამონაწილე ფერისკენ გადაადგილდებოდა . თვალი მხედველობით ივსება , ხედვას იწყებს და არა მარტო მხედველობა ხდება , არამედ იმავდროულად მხედველი თვალი , წარმოშობის თანამონაწილე ფერი კი სითეთრით ივსება და არა მხოლოდ სითეთრე ხდება , არამედ თეთრი [ რამ ] , როგორიცაა ხე , ქვა , ან ნებისმიერი სხვა საგანი , რომელიც ამ ფერად შეიღება . და სხვა ყველაფერთან დაკავშირებითაც , როგორიცაა მყარი , თბილი და ასე შემდეგ , ასევე უნდა ჩაითვალოს , [ 157a ] რომ თავისთავად არაფერი არსებობს , როგორც მაშინ ვთქვით , არამედ ყველაფერი ერთმანეთთან ურთიერთობით და ერთმანეთისკენ მოძრაობით წარმოიშობა . ხოლო იმის მკაფიოდ განსაზღვრა , თუ რომელი მოქმედებს და რომელი განიცდის , შეუძლებელია , რადგან იქამდე არ არსებობს მოქმედი , სანამ არ მიუახლოვდება იმას , რაც განიცდის და არც ეს უკანასკნელი არსებობს იქამდე , სანამ მასზე არ მოქმედებენ . ხოლო როდესაც ერთ რამეს უახლოვდება მოქმედად ჩანს , ხოლო სხვასთან მიახლოებისას – იმად , რაც განიცდის . იმ ყველაფრიდან გამომდინარე , რაზეც დასაწყისში ვლაპარაკობდით , არაფერი არსებობს თავისთავად , [ 157b ] არამედ ყოველთვის რაღაცისგან წარმოიშობა . ხოლო , , არსებობა " საერთოდ ყველაფრიდან უნდა გამოირიცხოს , თუმცა ჩვენ ხშირად გვიწევს და ახლახანაც [ მოგვიწია ] მისი გამოყენება ჩვევისა და უცოდინრობის გამო . როგორც ეს ბრძენნი ამბობენ , არ უნდა დავუშვათ არც [ ისეთი სიტვები , როგორიცაა ] , , მისი " , , , ჩემი " , , , ეს " , , , ის " და არც რაიმე სხვა სიტყვა , რომელიც დგომას [ გამოხატავს ] , არამედ ბუნების შესაბამისად [ საგნები უნდა ] გამოვთქვათ , როგორც , , ქმნადი " , , , გაკეთებული " , , , განადგურებული " , , , შეცვლილი " , ისე , რომ თუკი ვინმე რაიმეს სიტყვით , , გააჩერებს " , მას აუცილებლად ადვილად ამხელენ . ისინი თვლიან , რომ ასე უნდა ვისაუბროთ , როგორც თითოეულ ნაწილზე , ისე ერთად შეკრებილზე , [ 157c ] და ამ ნაკრებშია ადამიანიც , ქვაც , ნებისმიერი ცხოველიც და სახეც . მაშ , ასე , თეეტეტოს , სასიამოვნოდ გეჩვენება და მოგწონს მათი გემოვნება ?
თეეტეტოსი
არ ვიცი , სოკრატე , იმასაც კი ვერ ვხვდები , თავად ფიქრობ ასე , თუ ჩემი გამოცდა [ გინდა ] .
სოკრატე
ნუთუ არ გახსოვს , მეგობარო , რომ მე ასეთ [ საკითხებთან ] დაკავშირებით არც რაიმე ვიცი და ჩემთვის არც რაიმეს ვაკეთებ , რადგან ამეებისთვის უნაყოფო ვარ , არამედ შენთვის ვარ ბებიაქალი და ამის გამო ვჯადოქრობ და გაწვდი გასასინჯად ყველანაირ სიბრძნეს , [ 157d ] სანამ სინათლეზე არ გამოვიტან შენ მოსაზრებას . ხოლო მას შემდეგ , რაც ის ქვეყანას მოევლინება , გამოვიკვლევ და ვნახავ ფუყეა ის , თუ მომწიფებული . მაშ , გამბედაობითა და მოთმინებით , კეთილსინდისიერად და მამაცურად მიპასუხე , რას ფიქრობ იმაზე , რასაც გეკითხები .
თეეტეტოსი
მკითხე .
სოკრატე
მაშ , კიდევ ერთხელ თქვი , მოგწონს თუ არა , რომ არაფერი არსებობს , არამედ მუდამ წარმოიშობა , როგორიცაა კარგი და მშვენიერი და ის ყველაფერი , რაც ახლახან ჩამოვთვალეთ .
თეეტეტოსი
როდესაც გისმენ , როგორ გადმოსცემ , მეჩვენება , რომ საოცრად აზრიანი და მისაღებია ისე , როგორც შენ ყვები . [ 157e ]
Theaetetus 158
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-30 16:17:05
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
μὴ τοίνυν ἀπολίπωμεν ὅσον ἐλλεῖπον αὐτοῦ . λείπεται δὲ ἐνυπνίων τε πέρι καὶ νόσων τῶν τε ἄλλων καὶ μανίας , ὅσα τε παρακούειν ἢ παρορᾶν ἤ τι ἄλλο παραισθάνεσθαι λέγεται . οἶσθα γάρ που ὅτι ἐν πᾶσι τούτοις ὁμολογουμένως ἐλέγχεσθαι δοκεῖ ὃν ἄρτι διῇμεν λόγον , [ 158α ] ὡς παντὸς μᾶλλον ἡμῖν ψευδεῖς αἰσθήσεις ἐν αὐτοῖς γιγνομένας , καὶ πολλοῦ δεῖ τὰ φαινόμενα ἑκάστῳ ταῦτα καὶ εἶναι , ἀλλὰ πᾶν τοὐναντίον οὐδὲν ὧν φαίνεται εἶναι .
Θεαίτητος
ἀληθέστατα λέγεις , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
τίς δὴ οὖν , ὦ παῖ , λείπεται λόγος τῷ τὴν αἴσθησιν ἐπιστήμην τιθεμένῳ καὶ τὰ φαινόμενα ἑκάστῳ ταῦτα καὶ εἶναι τούτῳ ᾧ φαίνεται ;
Θεαίτητος
ἐγὼ μέν , ὦ Σώκρατες , ὀκνῶ εἰπεῖν ὅτι οὐκ ἔχω τί λέγω , διότι μοι νυνδὴ ἐπέπληξας εἰπόντι αὐτό . ἐπεὶ ὡς [ 158β ] ἀληθῶς γε οὐκ ἂν δυναίμην ἀμφισβητῆσαι ὡς οἱ μαινόμενοι ἢ οἱ ὀνειρώττοντες οὐ ψευδῆ δοξάζουσιν , ὅταν οἱ μὲν θεοὶ αὐτῶν οἴωνται εἶναι , οἱ δὲ πτηνοί τε καὶ ὡς πετόμενοι ἐν τῷ ὕπνῳ διανοῶνται .
Σωκράτης
ἆρ᾽ οὖν οὐδὲ τὸ τοιόνδε ἀμφισβήτημα ἐννοεῖς περὶ αὐτῶν , μάλιστα δὲ περὶ τοῦ ὄναρ τε καὶ ὕπαρ ;
Θεαίτητος
τὸ ποῖον ;
Σωκράτης
ὃ πολλάκις σε οἶμαι ἀκηκοέναι ἐρωτώντων , τί ἄν τις ἔχοι τεκμήριον ἀποδεῖξαι , εἴ τις ἔροιτο νῦν οὕτως ἐν τῷ παρόντι πότερον καθεύδομεν καὶ πάντα ἃ διανοούμεθα ὀνειρώττομεν , [ 158ξ ] ἢ ἐγρηγόραμέν τε καὶ ὕπαρ ἀλλήλοις διαλεγόμεθα .
Θεαίτητος
καὶ μήν , ὦ Σώκρατες , ἄπορόν γε ὅτῳ χρὴ ἐπιδεῖξαι τεκμηρίῳ : πάντα γὰρ ὥσπερ ἀντίστροφα τὰ αὐτὰ παρακολουθεῖ . ἅ τε γὰρ νυνὶ διειλέγμεθα οὐδὲν κωλύει καὶ ἐν τῷ ὕπνῳ δοκεῖν ἀλλήλοις διαλέγεσθαι : καὶ ὅταν δὴ ὄναρ ὀνείρατα δοκῶμεν διηγεῖσθαι , ἄτοπος ἡ ὁμοιότης τούτων ἐκείνοις .
Σωκράτης
ὁρᾷς οὖν ὅτι τό γε ἀμφισβητῆσαι οὐ χαλεπόν , ὅτε [ 158δ ] καὶ πότερόν ἐστιν ὕπαρ ἢ ὄναρ ἀμφισβητεῖται , καὶ δὴ ἴσου ὄντος τοῦ χρόνου ὃν καθεύδομεν ᾧ ἐγρηγόραμεν , ἐν ἑκατέρῳ διαμάχεται ἡμῶν ἡ ψυχὴ τὰ ἀεὶ παρόντα δόγματα παντὸς μᾶλλον εἶναι ἀληθῆ , ὥστε ἴσον μὲν χρόνον τάδε φαμὲν ὄντα εἶναι , ἴσον δὲ ἐκεῖνα , καὶ ὁμοίως ἐφ᾽ ἑκατέροις διισχυριζόμεθα .
Θεαίτητος
παντάπασι μὲν οὖν .
Σωκράτης
οὐκοῦν καὶ περὶ νόσων τε καὶ μανιῶν ὁ αὐτὸς λόγος , πλὴν τοῦ χρόνου ὅτι οὐχὶ ἴσος ;
Θεαίτητος
ὀρθῶς .
Σωκράτης
τί οὖν ; πλήθει χρόνου καὶ ὀλιγότητι τὸ ἀληθὲς ὁρισθήσεται ; [ 158ε ]
Θεαίτητος
γελοῖον μεντἂν εἴη πολλαχῇ .
Σωκράτης
ἀλλά τι ἄλλο ἔχεις σαφὲς ἐνδείξασθαι ὁποῖα τούτων τῶν δοξασμάτων ἀληθῆ ;
Θεαίτητος
οὔ μοι δοκῶ .
Σωκράτης
ἐμοῦ τοίνυν ἄκουε οἷα περὶ αὐτῶν ἂν λέγοιεν οἱ τὰ ἀεὶ δοκοῦντα ὁριζόμενοι τῷ δοκοῦντι εἶναι ἀληθῆ . λέγουσι δέ , ὡς ἐγὼ οἶμαι , οὕτως ἐρωτῶντες : ‘ὦ Θεαίτητε , ὃ ἂν ἕτερον ᾖ παντάπασιν , μή πῄ τινα δύναμιν τὴν αὐτὴν ἕξει τῷ ἑτέρῳ ; καὶ μὴ ὑπολάβωμεν τῇ μὲν ταὐτὸν εἶναι ὃ ἐρωτῶμεν τῇ δὲ ἕτερον , ἀλλ᾽ ὅλως ἕτερον . ’
μὴ τοίνυν ἀπολίπωμεν ὅσον ἐλλεῖπον αὐτοῦ . λείπεται δὲ ἐνυπνίων τε πέρι καὶ νόσων τῶν τε ἄλλων καὶ μανίας , ὅσα τε παρακούειν ἢ παρορᾶν ἤ τι ἄλλο παραισθάνεσθαι λέγεται . οἶσθα γάρ που ὅτι ἐν πᾶσι τούτοις ὁμολογουμένως ἐλέγχεσθαι δοκεῖ ὃν ἄρτι διῇμεν λόγον , [ 158α ] ὡς παντὸς μᾶλλον ἡμῖν ψευδεῖς αἰσθήσεις ἐν αὐτοῖς γιγνομένας , καὶ πολλοῦ δεῖ τὰ φαινόμενα ἑκάστῳ ταῦτα καὶ εἶναι , ἀλλὰ πᾶν τοὐναντίον οὐδὲν ὧν φαίνεται εἶναι .
Θεαίτητος
ἀληθέστατα λέγεις , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
τίς δὴ οὖν , ὦ παῖ , λείπεται λόγος τῷ τὴν αἴσθησιν ἐπιστήμην τιθεμένῳ καὶ τὰ φαινόμενα ἑκάστῳ ταῦτα καὶ εἶναι τούτῳ ᾧ φαίνεται ;
Θεαίτητος
ἐγὼ μέν , ὦ Σώκρατες , ὀκνῶ εἰπεῖν ὅτι οὐκ ἔχω τί λέγω , διότι μοι νυνδὴ ἐπέπληξας εἰπόντι αὐτό . ἐπεὶ ὡς [ 158β ] ἀληθῶς γε οὐκ ἂν δυναίμην ἀμφισβητῆσαι ὡς οἱ μαινόμενοι ἢ οἱ ὀνειρώττοντες οὐ ψευδῆ δοξάζουσιν , ὅταν οἱ μὲν θεοὶ αὐτῶν οἴωνται εἶναι , οἱ δὲ πτηνοί τε καὶ ὡς πετόμενοι ἐν τῷ ὕπνῳ διανοῶνται .
Σωκράτης
ἆρ᾽ οὖν οὐδὲ τὸ τοιόνδε ἀμφισβήτημα ἐννοεῖς περὶ αὐτῶν , μάλιστα δὲ περὶ τοῦ ὄναρ τε καὶ ὕπαρ ;
Θεαίτητος
τὸ ποῖον ;
Σωκράτης
ὃ πολλάκις σε οἶμαι ἀκηκοέναι ἐρωτώντων , τί ἄν τις ἔχοι τεκμήριον ἀποδεῖξαι , εἴ τις ἔροιτο νῦν οὕτως ἐν τῷ παρόντι πότερον καθεύδομεν καὶ πάντα ἃ διανοούμεθα ὀνειρώττομεν , [ 158ξ ] ἢ ἐγρηγόραμέν τε καὶ ὕπαρ ἀλλήλοις διαλεγόμεθα .
Θεαίτητος
καὶ μήν , ὦ Σώκρατες , ἄπορόν γε ὅτῳ χρὴ ἐπιδεῖξαι τεκμηρίῳ : πάντα γὰρ ὥσπερ ἀντίστροφα τὰ αὐτὰ παρακολουθεῖ . ἅ τε γὰρ νυνὶ διειλέγμεθα οὐδὲν κωλύει καὶ ἐν τῷ ὕπνῳ δοκεῖν ἀλλήλοις διαλέγεσθαι : καὶ ὅταν δὴ ὄναρ ὀνείρατα δοκῶμεν διηγεῖσθαι , ἄτοπος ἡ ὁμοιότης τούτων ἐκείνοις .
Σωκράτης
ὁρᾷς οὖν ὅτι τό γε ἀμφισβητῆσαι οὐ χαλεπόν , ὅτε [ 158δ ] καὶ πότερόν ἐστιν ὕπαρ ἢ ὄναρ ἀμφισβητεῖται , καὶ δὴ ἴσου ὄντος τοῦ χρόνου ὃν καθεύδομεν ᾧ ἐγρηγόραμεν , ἐν ἑκατέρῳ διαμάχεται ἡμῶν ἡ ψυχὴ τὰ ἀεὶ παρόντα δόγματα παντὸς μᾶλλον εἶναι ἀληθῆ , ὥστε ἴσον μὲν χρόνον τάδε φαμὲν ὄντα εἶναι , ἴσον δὲ ἐκεῖνα , καὶ ὁμοίως ἐφ᾽ ἑκατέροις διισχυριζόμεθα .
Θεαίτητος
παντάπασι μὲν οὖν .
Σωκράτης
οὐκοῦν καὶ περὶ νόσων τε καὶ μανιῶν ὁ αὐτὸς λόγος , πλὴν τοῦ χρόνου ὅτι οὐχὶ ἴσος ;
Θεαίτητος
ὀρθῶς .
Σωκράτης
τί οὖν ; πλήθει χρόνου καὶ ὀλιγότητι τὸ ἀληθὲς ὁρισθήσεται ; [ 158ε ]
Θεαίτητος
γελοῖον μεντἂν εἴη πολλαχῇ .
Σωκράτης
ἀλλά τι ἄλλο ἔχεις σαφὲς ἐνδείξασθαι ὁποῖα τούτων τῶν δοξασμάτων ἀληθῆ ;
Θεαίτητος
οὔ μοι δοκῶ .
Σωκράτης
ἐμοῦ τοίνυν ἄκουε οἷα περὶ αὐτῶν ἂν λέγοιεν οἱ τὰ ἀεὶ δοκοῦντα ὁριζόμενοι τῷ δοκοῦντι εἶναι ἀληθῆ . λέγουσι δέ , ὡς ἐγὼ οἶμαι , οὕτως ἐρωτῶντες : ‘ὦ Θεαίτητε , ὃ ἂν ἕτερον ᾖ παντάπασιν , μή πῄ τινα δύναμιν τὴν αὐτὴν ἕξει τῷ ἑτέρῳ ; καὶ μὴ ὑπολάβωμεν τῇ μὲν ταὐτὸν εἶναι ὃ ἐρωτῶμεν τῇ δὲ ἕτερον , ἀλλ᾽ ὅλως ἕτερον . ’
სოკრატე
ნურც იმას მივატოვებთ , რაც დარჩა . დარჩენილია სიზმრებისა და დაავადებების , მათ შორის [ სხვადასხვა სახის ] შეშლილობის შესახებ , როგორიცაა სმენის , მხედველობის ან სხვა შეგრძნების დაქვეითება . ხომ იცი , რომ ამ ყველაფერში ის , რაზეც ახლა ვმსჯელობდით და შევთანხმდით , მხილებულ იქნება , რადგან [ 158a ] სრულიად მცდარია ჩვენი შეგრძნებები , რომლებიც მათში წარმოიშობა და რაც თითოეულ მათგანს ეჩვენება , რომ ასეთი უნდა იყოს , ამის სრულიად საპირისპირო [ ხდება ] , არაფერი არ არსებობს [ იქიდან ] , რაც ეჩვენება .
თეეტეტოსი
სრულ ჭეშმარიტებას ამბობ , სოკრატე .
სოკრატე
მაშ , მეგობარო , რა არგუმენტი რჩება მას , ვინც შეგრძნებას ცოდნად განსაზღვრავს და ამბობს , რომ ის რაც თითოეულს ეჩვენება , ისეთივეა , როგორც ეჩვენება ?
თეეტეტოსი
სოკრატე , მეუხერხულება იმის თქმა , რომ სათქმელი აღარაფერი მაქვს , რადგან ეს-ესაა დამტუქსე ამის გამო , [ 158b ] მაგრამ სინამდვილეში ვერ შევძლებდი შევწინააღმდეგებოდი იმას , რომ შეშლილები და მძინარენი მცდარად არ აზროვნებენ , როცა ზოგი მათგანი ფიქრობს , რომ ღმერთია , ზოგი კი - ფრინველი და სიზმარში ჰგონიათ , რომ დაფრინავენ .
სოკრატე
ამ [ საკითხებთან ] დაკავშირებულ იმ დაპირისპირებას ხომ არ გულისხმობ ძილისა და ღვიძილის შესახებ ?
თეეტეტოსი
რომელს ?
სოკრატე
იმას , რომელიც ვფიქრობ ბევრჯერ გსმენია : კითხვა მდგომარეობს იმაში , რა მტკიცებულება გექნება , თუ ახლა ვინმე გვკითხავს , ამ მომენტში გვძინავს და ყველაფერი , რაზეც ვაზროვნებთ , გვესიზმრება , [ 158c ] თუ გვღვიძავს და ცხადში ვესაუბრებით ერთმანეთს ?
თეეტეტოსი
ძალიან რთულია , სოკრატე რაიმე სახის მტკიცებულება გაგაჩნდეს , რადგან ყველაფერი მიჰყვება [ ერთმანეთს ] , როგორც ანტისტროფები [ სტროფებს ] . აი , ახლა , როცა ვსაუბრობთ , არაფერი გვიშლის ხელს , ჩავთვალოთ , რომ სიზმარში ვესაუბრებით ერთმანეთს , ხოლო , როცა სიზმარში გვგონია - რომ სიზმრებს გადმოვცემთ , უცნაური მსგავსებაა ამ ორს შორის .
სოკრატე
ხომ ხედავ , რომ შეწინააღმდეგება არ არის რთული , [ 158d ] მით უფრო , როცა სადავოა , ცხადია ეს თუ სიზმარი . და რაკი თანაბარია დრო , როცა ჩვენ გვღვიძავს და გვძინავს , თითოეულ [ ამ ეტაპზე ] ჩვენი სული იბრძვის , რომ სწორედ ამ მომენტის აზრები იყოს ჭეშმარიტი . ასე რომ დროის ერთ ნახევარში ვამბობთ , რომ ერთია ჭეშმარიტი , ხოლო მეორე ნახევარში – რომ სხვა და ორივეს ერთნაირად ვამტკიცებთ .
თეეტეტოსი
ნამდვილად ასეა .
სოკრატე
იგივე მსჯელობა არ გვექნება დაავადებებთან და შეშლილობასთან დაკავშირებით , იმ გამონაკლისით , რომ [ ამ შემთხვევაში ] დრო არ არის თანაბარი ?
თეეტეტოსი
მართალია .
სოკრატე
რა გამოდის ? ჭეშმარიტება დროის სიდიდითა და სიმცირით განისაზღვრება ? [ 158e ]
თეეტეტოსი
ეს ხომ ძალიან სასაცილო იქნებოდა .
სოკრატე
და სხვა ცხადი დასაბუთება გაქვს იმისა , თუ ამ ორიდან რომელი მოსაზრებაა ჭეშმარიტი ?
თეეტეტოსი
არა მგონია .
სოკრატე
მაშ , მომისმინე , რას იტყოდნენ მათ შესახებ ისინი , ვინც თვლის , რომ რაც [ ვინმეს ] ჰგონია , ყოველთვის ისაა ჭეშმარიტი მისთვის , ვისაც ეს ჰგონია . ვფიქრობ ასე იტყოდნენ და იკითხავდნენ : თეეტეტოს , შეიძლება , რომ იმას , რაც ყოველმხრივ განსხვავებულია , რაღაცნაირად ჰქონდეს იგივე [ თვისება ] , რაც [ მისგან ] განსხვავებულს აქვს ? და ნუ ჩავთვლით , რომ რაღაცით ის ამ [ საგნის ] იგივეობრივია და რაღაცით კი – განსხვავებული , არამედ [ ჩავთვალოთ ] , რომ მთლიანად განსხვავებულია .
ნურც იმას მივატოვებთ , რაც დარჩა . დარჩენილია სიზმრებისა და დაავადებების , მათ შორის [ სხვადასხვა სახის ] შეშლილობის შესახებ , როგორიცაა სმენის , მხედველობის ან სხვა შეგრძნების დაქვეითება . ხომ იცი , რომ ამ ყველაფერში ის , რაზეც ახლა ვმსჯელობდით და შევთანხმდით , მხილებულ იქნება , რადგან [ 158a ] სრულიად მცდარია ჩვენი შეგრძნებები , რომლებიც მათში წარმოიშობა და რაც თითოეულ მათგანს ეჩვენება , რომ ასეთი უნდა იყოს , ამის სრულიად საპირისპირო [ ხდება ] , არაფერი არ არსებობს [ იქიდან ] , რაც ეჩვენება .
თეეტეტოსი
სრულ ჭეშმარიტებას ამბობ , სოკრატე .
სოკრატე
მაშ , მეგობარო , რა არგუმენტი რჩება მას , ვინც შეგრძნებას ცოდნად განსაზღვრავს და ამბობს , რომ ის რაც თითოეულს ეჩვენება , ისეთივეა , როგორც ეჩვენება ?
თეეტეტოსი
სოკრატე , მეუხერხულება იმის თქმა , რომ სათქმელი აღარაფერი მაქვს , რადგან ეს-ესაა დამტუქსე ამის გამო , [ 158b ] მაგრამ სინამდვილეში ვერ შევძლებდი შევწინააღმდეგებოდი იმას , რომ შეშლილები და მძინარენი მცდარად არ აზროვნებენ , როცა ზოგი მათგანი ფიქრობს , რომ ღმერთია , ზოგი კი - ფრინველი და სიზმარში ჰგონიათ , რომ დაფრინავენ .
სოკრატე
ამ [ საკითხებთან ] დაკავშირებულ იმ დაპირისპირებას ხომ არ გულისხმობ ძილისა და ღვიძილის შესახებ ?
თეეტეტოსი
რომელს ?
სოკრატე
იმას , რომელიც ვფიქრობ ბევრჯერ გსმენია : კითხვა მდგომარეობს იმაში , რა მტკიცებულება გექნება , თუ ახლა ვინმე გვკითხავს , ამ მომენტში გვძინავს და ყველაფერი , რაზეც ვაზროვნებთ , გვესიზმრება , [ 158c ] თუ გვღვიძავს და ცხადში ვესაუბრებით ერთმანეთს ?
თეეტეტოსი
ძალიან რთულია , სოკრატე რაიმე სახის მტკიცებულება გაგაჩნდეს , რადგან ყველაფერი მიჰყვება [ ერთმანეთს ] , როგორც ანტისტროფები [ სტროფებს ] . აი , ახლა , როცა ვსაუბრობთ , არაფერი გვიშლის ხელს , ჩავთვალოთ , რომ სიზმარში ვესაუბრებით ერთმანეთს , ხოლო , როცა სიზმარში გვგონია - რომ სიზმრებს გადმოვცემთ , უცნაური მსგავსებაა ამ ორს შორის .
სოკრატე
ხომ ხედავ , რომ შეწინააღმდეგება არ არის რთული , [ 158d ] მით უფრო , როცა სადავოა , ცხადია ეს თუ სიზმარი . და რაკი თანაბარია დრო , როცა ჩვენ გვღვიძავს და გვძინავს , თითოეულ [ ამ ეტაპზე ] ჩვენი სული იბრძვის , რომ სწორედ ამ მომენტის აზრები იყოს ჭეშმარიტი . ასე რომ დროის ერთ ნახევარში ვამბობთ , რომ ერთია ჭეშმარიტი , ხოლო მეორე ნახევარში – რომ სხვა და ორივეს ერთნაირად ვამტკიცებთ .
თეეტეტოსი
ნამდვილად ასეა .
სოკრატე
იგივე მსჯელობა არ გვექნება დაავადებებთან და შეშლილობასთან დაკავშირებით , იმ გამონაკლისით , რომ [ ამ შემთხვევაში ] დრო არ არის თანაბარი ?
თეეტეტოსი
მართალია .
სოკრატე
რა გამოდის ? ჭეშმარიტება დროის სიდიდითა და სიმცირით განისაზღვრება ? [ 158e ]
თეეტეტოსი
ეს ხომ ძალიან სასაცილო იქნებოდა .
სოკრატე
და სხვა ცხადი დასაბუთება გაქვს იმისა , თუ ამ ორიდან რომელი მოსაზრებაა ჭეშმარიტი ?
თეეტეტოსი
არა მგონია .
სოკრატე
მაშ , მომისმინე , რას იტყოდნენ მათ შესახებ ისინი , ვინც თვლის , რომ რაც [ ვინმეს ] ჰგონია , ყოველთვის ისაა ჭეშმარიტი მისთვის , ვისაც ეს ჰგონია . ვფიქრობ ასე იტყოდნენ და იკითხავდნენ : თეეტეტოს , შეიძლება , რომ იმას , რაც ყოველმხრივ განსხვავებულია , რაღაცნაირად ჰქონდეს იგივე [ თვისება ] , რაც [ მისგან ] განსხვავებულს აქვს ? და ნუ ჩავთვლით , რომ რაღაცით ის ამ [ საგნის ] იგივეობრივია და რაღაცით კი – განსხვავებული , არამედ [ ჩავთვალოთ ] , რომ მთლიანად განსხვავებულია .
Theaetetus 159
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-30 16:46:39
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
[ 159α ]
Θεαίτητος
ἀδύνατον τοίνυν ταὐτόν τι ἔχειν ἢ ἐν δυνάμει ἢ ἐν ἄλλῳ ὁτῳοῦν , ὅταν ᾖ κομιδῇ ἕτερον .
Σωκράτης
ἆρ᾽ οὖν οὐ καὶ ἀνόμοιον ἀναγκαῖον τὸ τοιοῦτον ὁμολογεῖν ;
Θεαίτητος
ἔμοιγε δοκεῖ .
Σωκράτης
εἰ ἄρα τι συμβαίνει ὅμοιόν τῳ γίγνεσθαι ἢ ἀνόμοιον , εἴτε ἑαυτῷ εἴτε ἄλλῳ , ὁμοιούμενον μὲν ταὐτὸν φήσομεν γίγνεσθαι , ἀνομοιούμενον δὲ ἕτερον ;
Θεαίτητος
ἀνάγκη .
Σωκράτης
οὐκοῦν πρόσθεν ἐλέγομεν ὡς πολλὰ μὲν εἴη τὰ ποιοῦντα καὶ ἄπειρα , ὡσαύτως δέ γε τὰ πάσχοντα ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
καὶ μὴν ὅτι γε ἄλλο ἄλλῳ συμμειγνύμενον καὶ ἄλλῳ οὐ ταὐτὰ ἀλλ᾽ ἕτερα γεννήσει ; [ 159β ]
Θεαίτητος
πάνυ μὲν οὖν .
Σωκράτης
λέγωμεν δὴ ἐμέ τε καὶ σὲ καὶ τἆλλα ἤδη κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον , Σωκράτη ὑγιαίνοντα καὶ Σωκράτη αὖ ἀσθενοῦντα . πότερον ὅμοιον τοῦτ᾽ ἐκείνῳ ἢ ἀνόμοιον φήσομεν ;
Θεαίτητος
ἆρα τὸν ἀσθενοῦντα Σωκράτη , ὅλον τοῦτο λέγεις ὅλῳ ἐκείνῳ , τῷ ὑγιαίνοντι Σωκράτει ;
Σωκράτης
κάλλιστα ὑπέλαβες : αὐτὸ τοῦτο λέγω .
Θεαίτητος
ἀνόμοιον δήπου .
Σωκράτης
καὶ ἕτερον ἄρα οὕτως ὥσπερ ἀνόμοιον ;
Θεαίτητος
ἀνάγκη . [ 159ξ ]
Σωκράτης
καὶ καθεύδοντα δὴ καὶ πάντα ἃ νυνδὴ διήλθομεν , ὡσαύτως φήσεις ;
Θεαίτητος
ἔγωγε .
Σωκράτης
ἕκαστον δὴ τῶν πεφυκότων τι ποιεῖν , ἄλλο τι , ὅταν μὲν λάβῃ ὑγιαίνοντα Σωκράτη , ὡς ἑτέρῳ μοι χρήσεται , ὅταν δὲ ἀσθενοῦντα , ὡς ἑτέρῳ ;
Θεαίτητος
τί δ᾽ οὐ μέλλει ;
Σωκράτης
καὶ ἕτερα δὴ ἐφ᾽ ἑκατέρου γεννήσομεν ἐγώ τε ὁ πάσχων καὶ ἐκεῖνο τὸ ποιοῦν ;
Θεαίτητος
τί μήν ;
Σωκράτης
ὅταν δὴ οἶνον πίνω ὑγιαίνων , ἡδύς μοι φαίνεται καὶ γλυκύς ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
ἐγέννησε γὰρ δὴ ἐκ τῶν προωμολογημένων τό τε [ 159δ ] ποιοῦν καὶ τὸ πάσχον γλυκύτητά τε καὶ αἴσθησιν , ἅμα φερόμενα ἀμφότερα , καὶ ἡ μὲν αἴσθησις πρὸς τοῦ πάσχοντος οὖσα αἰσθανομένην τὴν γλῶτταν ἀπηργάσατο , ἡ δὲ γλυκύτης πρὸς τοῦ οἴνου περὶ αὐτὸν φερομένη γλυκὺν τὸν οἶνον τῇ ὑγιαινούσῃ γλώττῃ ἐποίησεν καὶ εἶναι καὶ φαίνεσθαι .
Θεαίτητος
πάνυ μὲν οὖν τὰ πρότερα ἡμῖν οὕτως ὡμολόγητο .
Σωκράτης
ὅταν δὲ ἀσθενοῦντα , ἄλλο τι πρῶτον μὲν τῇ ἀληθείᾳ οὐ τὸν αὐτὸν ἔλαβεν ; ἀνομοίῳ γὰρ δὴ προσῆλθεν .
Θεαίτητος
ναί . [ 159ε ]
Σωκράτης
ἕτερα δὴ αὖ ἐγεννησάτην ὅ τε τοιοῦτος Σωκράτης καὶ ἡ τοῦ οἴνου πόσις , περὶ μὲν τὴν γλῶτταν αἴσθησιν πικρότητος , περὶ δὲ τὸν οἶνον γιγνομένην καὶ φερομένην πικρότητα , καὶ τὸν μὲν οὐ πικρότητα ἀλλὰ πικρόν , ἐμὲ δὲ οὐκ αἴσθησιν ἀλλ᾽ αἰσθανόμενον ;
Θεαίτητος
κομιδῇ μὲν οὖν .
Θεαίτητος
ἀδύνατον τοίνυν ταὐτόν τι ἔχειν ἢ ἐν δυνάμει ἢ ἐν ἄλλῳ ὁτῳοῦν , ὅταν ᾖ κομιδῇ ἕτερον .
Σωκράτης
ἆρ᾽ οὖν οὐ καὶ ἀνόμοιον ἀναγκαῖον τὸ τοιοῦτον ὁμολογεῖν ;
Θεαίτητος
ἔμοιγε δοκεῖ .
Σωκράτης
εἰ ἄρα τι συμβαίνει ὅμοιόν τῳ γίγνεσθαι ἢ ἀνόμοιον , εἴτε ἑαυτῷ εἴτε ἄλλῳ , ὁμοιούμενον μὲν ταὐτὸν φήσομεν γίγνεσθαι , ἀνομοιούμενον δὲ ἕτερον ;
Θεαίτητος
ἀνάγκη .
Σωκράτης
οὐκοῦν πρόσθεν ἐλέγομεν ὡς πολλὰ μὲν εἴη τὰ ποιοῦντα καὶ ἄπειρα , ὡσαύτως δέ γε τὰ πάσχοντα ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
καὶ μὴν ὅτι γε ἄλλο ἄλλῳ συμμειγνύμενον καὶ ἄλλῳ οὐ ταὐτὰ ἀλλ᾽ ἕτερα γεννήσει ; [ 159β ]
Θεαίτητος
πάνυ μὲν οὖν .
Σωκράτης
λέγωμεν δὴ ἐμέ τε καὶ σὲ καὶ τἆλλα ἤδη κατὰ τὸν αὐτὸν λόγον , Σωκράτη ὑγιαίνοντα καὶ Σωκράτη αὖ ἀσθενοῦντα . πότερον ὅμοιον τοῦτ᾽ ἐκείνῳ ἢ ἀνόμοιον φήσομεν ;
Θεαίτητος
ἆρα τὸν ἀσθενοῦντα Σωκράτη , ὅλον τοῦτο λέγεις ὅλῳ ἐκείνῳ , τῷ ὑγιαίνοντι Σωκράτει ;
Σωκράτης
κάλλιστα ὑπέλαβες : αὐτὸ τοῦτο λέγω .
Θεαίτητος
ἀνόμοιον δήπου .
Σωκράτης
καὶ ἕτερον ἄρα οὕτως ὥσπερ ἀνόμοιον ;
Θεαίτητος
ἀνάγκη . [ 159ξ ]
Σωκράτης
καὶ καθεύδοντα δὴ καὶ πάντα ἃ νυνδὴ διήλθομεν , ὡσαύτως φήσεις ;
Θεαίτητος
ἔγωγε .
Σωκράτης
ἕκαστον δὴ τῶν πεφυκότων τι ποιεῖν , ἄλλο τι , ὅταν μὲν λάβῃ ὑγιαίνοντα Σωκράτη , ὡς ἑτέρῳ μοι χρήσεται , ὅταν δὲ ἀσθενοῦντα , ὡς ἑτέρῳ ;
Θεαίτητος
τί δ᾽ οὐ μέλλει ;
Σωκράτης
καὶ ἕτερα δὴ ἐφ᾽ ἑκατέρου γεννήσομεν ἐγώ τε ὁ πάσχων καὶ ἐκεῖνο τὸ ποιοῦν ;
Θεαίτητος
τί μήν ;
Σωκράτης
ὅταν δὴ οἶνον πίνω ὑγιαίνων , ἡδύς μοι φαίνεται καὶ γλυκύς ;
Θεαίτητος
ναί .
Σωκράτης
ἐγέννησε γὰρ δὴ ἐκ τῶν προωμολογημένων τό τε [ 159δ ] ποιοῦν καὶ τὸ πάσχον γλυκύτητά τε καὶ αἴσθησιν , ἅμα φερόμενα ἀμφότερα , καὶ ἡ μὲν αἴσθησις πρὸς τοῦ πάσχοντος οὖσα αἰσθανομένην τὴν γλῶτταν ἀπηργάσατο , ἡ δὲ γλυκύτης πρὸς τοῦ οἴνου περὶ αὐτὸν φερομένη γλυκὺν τὸν οἶνον τῇ ὑγιαινούσῃ γλώττῃ ἐποίησεν καὶ εἶναι καὶ φαίνεσθαι .
Θεαίτητος
πάνυ μὲν οὖν τὰ πρότερα ἡμῖν οὕτως ὡμολόγητο .
Σωκράτης
ὅταν δὲ ἀσθενοῦντα , ἄλλο τι πρῶτον μὲν τῇ ἀληθείᾳ οὐ τὸν αὐτὸν ἔλαβεν ; ἀνομοίῳ γὰρ δὴ προσῆλθεν .
Θεαίτητος
ναί . [ 159ε ]
Σωκράτης
ἕτερα δὴ αὖ ἐγεννησάτην ὅ τε τοιοῦτος Σωκράτης καὶ ἡ τοῦ οἴνου πόσις , περὶ μὲν τὴν γλῶτταν αἴσθησιν πικρότητος , περὶ δὲ τὸν οἶνον γιγνομένην καὶ φερομένην πικρότητα , καὶ τὸν μὲν οὐ πικρότητα ἀλλὰ πικρόν , ἐμὲ δὲ οὐκ αἴσθησιν ἀλλ᾽ αἰσθανόμενον ;
Θεαίτητος
κομιδῇ μὲν οὖν .
[
159a
]
თეეტეტოსი
შეუძლებელია რაიმეს იგივეობრივი იყოს ან თვისებით ან რაიმე სხვით , თუკი ის მთლიანად განსხვავებულია .
სოკრატე
მაშ , იმასაც უნდა დავეთანხმოთ , რომ ის აუცილებლად იმ [ საგნის ] არამსგავსია ?
თეეტეტოსი
ასე მგონია .
სოკრატე
მაშ , გამოდის , რომ თუკი რაღაც მსგავსი იქნება ან არამსგავსი , ან იგივეობრივი ან განსხვავებული , ვიტყვით , რომ მსგავსი იგიევობრივია , ხოლო არამსგავსი – განსხვავებული ?
თეეტეტოსი
აუცილებლად .
სოკრატე
ახლახან არ ვამბობდით , რომ მოქმედი ისევე მრავალი და უსაზღვროა , როგორც ის , რომელიც მოქმედებას განიცდის ?
თეეტეტოსი
კი .
სოკრატე
და რომ , როდესაც ერთი მეორეს შეერევა , განსხვავებულს წარმოშობს და არა იგივეობრივს ? [ 159b ]
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა .
სოკრატე
მოდი ჩემზე და შენზე , ასევე სხვა რაღაცეებზეც , ამავე გზით ვიმსჯელოთ . ჯანმრთელი სოკრატე და ავადმყოფი სოკრატე [ რომ ავიღოთ ] , რას ვიტყვით , ერთი მეორის მსგავსია , თუ არამსგავსი ?
თეეტეტოსი
იმას ამბობ , ავადმყოფი სოკრატე მთლიანობაში მსგავსია თუ არა ჯანმრთელი სოკრატესი ?
სოკრატე
ძალიან კარგად მიმიხვდი . ზუსტად ამას ვამბობ .
თეეტეტოსი
ცხადია , არამსგავსია .
სოკრატე
რაკი არამსგავსია , ის განსხვავებულია ხომ ?
თეეტეტოსი
აუცილებლად . [ 159c ]
სოკრატე
და მძინარეზეც და სხვა ყველაზე , რაც დღეს გავიარეთ , იმავეს იტყვი ?
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა .
სოკრატე
ყველა , ვისაც კი ბუნებით რაღაცის შექმნა შეუძლია , როცა ჯანმრთელ სოკრატეს შეეხება , სხვასთან ექნება ურთიერთობა , ხოლო , როცა ავადმყოფს – სხვასთან ?
თეეტეტოსი
სხვანაირად როგორ იქნება ?
სოკრატე
და ორივე შემთხვევაში , მე , რომელიც მოქმედებას განვიცდი და ის , რომელიც მოქმედებს , წარმოვშობთ სხვადასხვას , ასეა ?
თეეტეტოსი
აბა რა .
სოკრატე
როცა ჯანმრთელი ვარ და ღვინოს ვსვამ , სასიამოვნო და ტკბილი მგონია .
თეეტეტოსი
ასეა .
სოკრატე
მოქმედმა და მან , ვინც მოქმედებას განიცდის , როგორც შევთანხმდით , წარმოქმნეს [ 159d ] სიტკბო და შეგრძნება , ორივე სხვადასხვა [ რამისკენ ] მიემართება : შეგრძნება იმისკენ , ვისზეც მოქმედება ხორციელდება და მის ენას სიტკბოს შემგრძნობად ხდის , ხოლო სიტკბო ღვინისკენ და აიძულებს მას ტკბილი იყოს და ჩანდეს ჯანმრთელი ენისთვის .
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა , ამაზე ხომ უკვე შევთანხმდით .
სოკრატე
ხოლო , როდესაც ავად ვარ , ჯერ ერთი , სიმართლე რომ ვთქვათ , იმავე [ ადამიანთან ] არ აქვს შეხება , არამედ არამსგავსს უახლოვდება .
თეეტეტოსი
კი . [ 159e ]
სოკრატე
სხვა რაღაცას წარმოშობენ ამგვარი სოკრატე და შესმული ღვინო : ენისთვის სიმწრის შეგრძნებას , ხოლო ღვინოს სიმწრის მომტანად აქცევენ , ამგვარად ღვინო სიმწარე კი არა მწარე გახდება , ხოლო მე შეგრძნება კი არა – შემგრძნობი .
თეეტეტოსი
ზუსტად ასეა .
თეეტეტოსი
შეუძლებელია რაიმეს იგივეობრივი იყოს ან თვისებით ან რაიმე სხვით , თუკი ის მთლიანად განსხვავებულია .
სოკრატე
მაშ , იმასაც უნდა დავეთანხმოთ , რომ ის აუცილებლად იმ [ საგნის ] არამსგავსია ?
თეეტეტოსი
ასე მგონია .
სოკრატე
მაშ , გამოდის , რომ თუკი რაღაც მსგავსი იქნება ან არამსგავსი , ან იგივეობრივი ან განსხვავებული , ვიტყვით , რომ მსგავსი იგიევობრივია , ხოლო არამსგავსი – განსხვავებული ?
თეეტეტოსი
აუცილებლად .
სოკრატე
ახლახან არ ვამბობდით , რომ მოქმედი ისევე მრავალი და უსაზღვროა , როგორც ის , რომელიც მოქმედებას განიცდის ?
თეეტეტოსი
კი .
სოკრატე
და რომ , როდესაც ერთი მეორეს შეერევა , განსხვავებულს წარმოშობს და არა იგივეობრივს ? [ 159b ]
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა .
სოკრატე
მოდი ჩემზე და შენზე , ასევე სხვა რაღაცეებზეც , ამავე გზით ვიმსჯელოთ . ჯანმრთელი სოკრატე და ავადმყოფი სოკრატე [ რომ ავიღოთ ] , რას ვიტყვით , ერთი მეორის მსგავსია , თუ არამსგავსი ?
თეეტეტოსი
იმას ამბობ , ავადმყოფი სოკრატე მთლიანობაში მსგავსია თუ არა ჯანმრთელი სოკრატესი ?
სოკრატე
ძალიან კარგად მიმიხვდი . ზუსტად ამას ვამბობ .
თეეტეტოსი
ცხადია , არამსგავსია .
სოკრატე
რაკი არამსგავსია , ის განსხვავებულია ხომ ?
თეეტეტოსი
აუცილებლად . [ 159c ]
სოკრატე
და მძინარეზეც და სხვა ყველაზე , რაც დღეს გავიარეთ , იმავეს იტყვი ?
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა .
სოკრატე
ყველა , ვისაც კი ბუნებით რაღაცის შექმნა შეუძლია , როცა ჯანმრთელ სოკრატეს შეეხება , სხვასთან ექნება ურთიერთობა , ხოლო , როცა ავადმყოფს – სხვასთან ?
თეეტეტოსი
სხვანაირად როგორ იქნება ?
სოკრატე
და ორივე შემთხვევაში , მე , რომელიც მოქმედებას განვიცდი და ის , რომელიც მოქმედებს , წარმოვშობთ სხვადასხვას , ასეა ?
თეეტეტოსი
აბა რა .
სოკრატე
როცა ჯანმრთელი ვარ და ღვინოს ვსვამ , სასიამოვნო და ტკბილი მგონია .
თეეტეტოსი
ასეა .
სოკრატე
მოქმედმა და მან , ვინც მოქმედებას განიცდის , როგორც შევთანხმდით , წარმოქმნეს [ 159d ] სიტკბო და შეგრძნება , ორივე სხვადასხვა [ რამისკენ ] მიემართება : შეგრძნება იმისკენ , ვისზეც მოქმედება ხორციელდება და მის ენას სიტკბოს შემგრძნობად ხდის , ხოლო სიტკბო ღვინისკენ და აიძულებს მას ტკბილი იყოს და ჩანდეს ჯანმრთელი ენისთვის .
თეეტეტოსი
რა თქმა უნდა , ამაზე ხომ უკვე შევთანხმდით .
სოკრატე
ხოლო , როდესაც ავად ვარ , ჯერ ერთი , სიმართლე რომ ვთქვათ , იმავე [ ადამიანთან ] არ აქვს შეხება , არამედ არამსგავსს უახლოვდება .
თეეტეტოსი
კი . [ 159e ]
სოკრატე
სხვა რაღაცას წარმოშობენ ამგვარი სოკრატე და შესმული ღვინო : ენისთვის სიმწრის შეგრძნებას , ხოლო ღვინოს სიმწრის მომტანად აქცევენ , ამგვარად ღვინო სიმწარე კი არა მწარე გახდება , ხოლო მე შეგრძნება კი არა – შემგრძნობი .
თეეტეტოსი
ზუსტად ასეა .
Theaetetus 160
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-30 16:51:40
- Modified on 2017-03-31 11:03:46
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
οὔκουν ἐγώ τε οὐδὲν ἄλλο ποτὲ γενήσομαι οὕτως αἰσθανόμενος : τοῦ γὰρ ἄλλου ἄλλη αἴσθησις , καὶ ἀλλοῖον [ 160α ] καὶ ἄλλον ποιεῖ τὸν αἰσθανόμενον : οὔτ᾽ ἐκεῖνο τὸ ποιοῦν ἐμὲ μήποτ᾽ ἄλλῳ συνελθὸν ταὐτὸν γεννῆσαν τοιοῦτον γένηται : ἀπὸ γὰρ ἄλλου ἄλλο γεννῆσαν ἀλλοῖον γενήσεται .
Θεαίτητος
ἔστι ταῦτα .
Σωκράτης
οὐδὲ μὴν ἔγωγε ἐμαυτῷ τοιοῦτος , ἐκεῖνό τε ἑαυτῷ τοιοῦτον γενήσεται .
Θεαίτητος
οὐ γὰρ οὖν .
Σωκράτης
ἀνάγκη δέ γε ἐμέ τε τινὸς γίγνεσθαι , ὅταν αἰσθανόμενος γίγνωμαι : αἰσθανόμενον γάρ , μηδενὸς δὲ αἰσθανόμενον , [ 160β ] ἀδύνατον γίγνεσθαι : ἐκεῖνό τε τινὶ γίγνεσθαι , ὅταν γλυκὺ ἢ πικρὸν ἤ τι τοιοῦτον γίγνηται : γλυκὺ γάρ , μηδενὶ δὲ γλυκὺ ἀδύνατον γενέσθαι .
Θεαίτητος
παντάπασι μὲν οὖν .
Σωκράτης
λείπεται δὴ οἶμαι ἡμῖν ἀλλήλοις , εἴτ᾽ ἐσμέν , εἶναι , εἴτε γιγνόμεθα , γίγνεσθαι , ἐπείπερ ἡμῶν ἡ ἀνάγκη τὴν οὐσίαν συνδεῖ μέν , συνδεῖ δὲ οὐδενὶ τῶν ἄλλων οὐδ᾽ αὖ ἡμῖν αὐτοῖς . ἀλλήλοις δὴ λείπεται συνδεδέσθαι . ὥστε εἴτε τις εἶναί τι ὀνομάζει , τινὶ εἶναι ἢ τινὸς ἢ πρός τι ῥητέον αὐτῷ , εἴτε γίγνεσθαι : αὐτὸ δὲ ἐφ᾽ αὑτοῦ τι ἢ ὂν ἢ γιγνόμενον οὔτε [ 160ξ ] αὐτῷ λεκτέον οὔτ᾽ ἄλλου λέγοντος ἀποδεκτέον , ὡς ὁ λόγος ὃν διεληλύθαμεν σημαίνει .
Θεαίτητος
παντάπασι μὲν οὖν , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
οὐκοῦν ὅτε δὴ τὸ ἐμὲ ποιοῦν ἐμοί ἐστιν καὶ οὐκ ἄλλῳ , ἐγὼ καὶ αἰσθάνομαι αὐτοῦ , ἄλλος δ᾽ οὔ ;
Θεαίτητος
πῶς γὰρ οὔ ;
Σωκράτης
ἀληθὴς ἄρα ἐμοὶ ἡ ἐμὴ αἴσθησις—τῆς γὰρ ἐμῆς οὐσίας ἀεί ἐστιν—καὶ ἐγὼ κριτὴς κατὰ τὸν Πρωταγόραν τῶν τε ὄντων ἐμοὶ ὡς ἔστι , καὶ τῶν μὴ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν .
Θεαίτητος
ἔοικεν . [ 160δ ]
Σωκράτης
πῶς ἂν οὖν ἀψευδὴς ὢν καὶ μὴ πταίων τῇ διανοίᾳ περὶ τὰ ὄντα ἢ γιγνόμενα οὐκ ἐπιστήμων ἂν εἴην ὧνπερ αἰσθητής ;
Θεαίτητος
οὐδαμῶς ὅπως οὔ .
Σωκράτης
παγκάλως ἄρα σοι εἴρηται ὅτι ἐπιστήμη οὐκ ἄλλο τί ἐστιν ἢ αἴσθησις , καὶ εἰς ταὐτὸν συμπέπτωκεν , κατὰ μὲν Ὅμηρον καὶ Ἡράκλειτον καὶ πᾶν τὸ τοιοῦτον φῦλον οἷον ῥεύματα κινεῖσθαι τὰ πάντα , κατὰ δὲ Πρωταγόραν τὸν σοφώτατον πάντων χρημάτων ἄνθρωπον μέτρον εἶναι , κατὰ [ 160ε ] δὲ Θεαίτητον τούτων οὕτως ἐχόντων αἴσθησιν ἐπιστήμην γίγνεσθαι . ἦ γάρ , ὦ Θεαίτητε ; φῶμεν τοῦτο σὸν μὲν εἶναι οἷον νεογενὲς παιδίον , ἐμὸν δὲ μαίευμα ; ἢ πῶς λέγεις ;
Θεαίτητος
οὕτως ἀνάγκη , ὦ Σώκρατες .
οὔκουν ἐγώ τε οὐδὲν ἄλλο ποτὲ γενήσομαι οὕτως αἰσθανόμενος : τοῦ γὰρ ἄλλου ἄλλη αἴσθησις , καὶ ἀλλοῖον [ 160α ] καὶ ἄλλον ποιεῖ τὸν αἰσθανόμενον : οὔτ᾽ ἐκεῖνο τὸ ποιοῦν ἐμὲ μήποτ᾽ ἄλλῳ συνελθὸν ταὐτὸν γεννῆσαν τοιοῦτον γένηται : ἀπὸ γὰρ ἄλλου ἄλλο γεννῆσαν ἀλλοῖον γενήσεται .
Θεαίτητος
ἔστι ταῦτα .
Σωκράτης
οὐδὲ μὴν ἔγωγε ἐμαυτῷ τοιοῦτος , ἐκεῖνό τε ἑαυτῷ τοιοῦτον γενήσεται .
Θεαίτητος
οὐ γὰρ οὖν .
Σωκράτης
ἀνάγκη δέ γε ἐμέ τε τινὸς γίγνεσθαι , ὅταν αἰσθανόμενος γίγνωμαι : αἰσθανόμενον γάρ , μηδενὸς δὲ αἰσθανόμενον , [ 160β ] ἀδύνατον γίγνεσθαι : ἐκεῖνό τε τινὶ γίγνεσθαι , ὅταν γλυκὺ ἢ πικρὸν ἤ τι τοιοῦτον γίγνηται : γλυκὺ γάρ , μηδενὶ δὲ γλυκὺ ἀδύνατον γενέσθαι .
Θεαίτητος
παντάπασι μὲν οὖν .
Σωκράτης
λείπεται δὴ οἶμαι ἡμῖν ἀλλήλοις , εἴτ᾽ ἐσμέν , εἶναι , εἴτε γιγνόμεθα , γίγνεσθαι , ἐπείπερ ἡμῶν ἡ ἀνάγκη τὴν οὐσίαν συνδεῖ μέν , συνδεῖ δὲ οὐδενὶ τῶν ἄλλων οὐδ᾽ αὖ ἡμῖν αὐτοῖς . ἀλλήλοις δὴ λείπεται συνδεδέσθαι . ὥστε εἴτε τις εἶναί τι ὀνομάζει , τινὶ εἶναι ἢ τινὸς ἢ πρός τι ῥητέον αὐτῷ , εἴτε γίγνεσθαι : αὐτὸ δὲ ἐφ᾽ αὑτοῦ τι ἢ ὂν ἢ γιγνόμενον οὔτε [ 160ξ ] αὐτῷ λεκτέον οὔτ᾽ ἄλλου λέγοντος ἀποδεκτέον , ὡς ὁ λόγος ὃν διεληλύθαμεν σημαίνει .
Θεαίτητος
παντάπασι μὲν οὖν , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
οὐκοῦν ὅτε δὴ τὸ ἐμὲ ποιοῦν ἐμοί ἐστιν καὶ οὐκ ἄλλῳ , ἐγὼ καὶ αἰσθάνομαι αὐτοῦ , ἄλλος δ᾽ οὔ ;
Θεαίτητος
πῶς γὰρ οὔ ;
Σωκράτης
ἀληθὴς ἄρα ἐμοὶ ἡ ἐμὴ αἴσθησις—τῆς γὰρ ἐμῆς οὐσίας ἀεί ἐστιν—καὶ ἐγὼ κριτὴς κατὰ τὸν Πρωταγόραν τῶν τε ὄντων ἐμοὶ ὡς ἔστι , καὶ τῶν μὴ ὄντων ὡς οὐκ ἔστιν .
Θεαίτητος
ἔοικεν . [ 160δ ]
Σωκράτης
πῶς ἂν οὖν ἀψευδὴς ὢν καὶ μὴ πταίων τῇ διανοίᾳ περὶ τὰ ὄντα ἢ γιγνόμενα οὐκ ἐπιστήμων ἂν εἴην ὧνπερ αἰσθητής ;
Θεαίτητος
οὐδαμῶς ὅπως οὔ .
Σωκράτης
παγκάλως ἄρα σοι εἴρηται ὅτι ἐπιστήμη οὐκ ἄλλο τί ἐστιν ἢ αἴσθησις , καὶ εἰς ταὐτὸν συμπέπτωκεν , κατὰ μὲν Ὅμηρον καὶ Ἡράκλειτον καὶ πᾶν τὸ τοιοῦτον φῦλον οἷον ῥεύματα κινεῖσθαι τὰ πάντα , κατὰ δὲ Πρωταγόραν τὸν σοφώτατον πάντων χρημάτων ἄνθρωπον μέτρον εἶναι , κατὰ [ 160ε ] δὲ Θεαίτητον τούτων οὕτως ἐχόντων αἴσθησιν ἐπιστήμην γίγνεσθαι . ἦ γάρ , ὦ Θεαίτητε ; φῶμεν τοῦτο σὸν μὲν εἶναι οἷον νεογενὲς παιδίον , ἐμὸν δὲ μαίευμα ; ἢ πῶς λέγεις ;
Θεαίτητος
οὕτως ἀνάγκη , ὦ Σώκρατες .
სოკრატე
ამგვარად შემგრძნობი სხვა აღარაფერი გავხდები , რადგან სხვა [ რაღაცისგან ] სხვა შეგრძნება თავად შემგრძნობსაც სხვად ხდის , [ 160a ] ისევე როგორც ჩემზე მოქმედი , ვერასოდეს დარჩება იმავედ , როცა სხვას შეეხება და სხვას წარმოშობს , რადგანაც სხვისგან სხვისი შექმნისას [ თავადაც ] სხვა გახდება .
თეეტეტოსი
ასეა .
სოკრატე
და მეც ვერ გავხდები ასეთივე და ვერც [ ღვინო ] გახდება ისეთივე .
თეეტეტოსი
ვერა .
სოკრატე
როდესაც შემგრძნობი ვხდები , აუცილებლად რაღაცის შემგრძნობი უნდა ვიყო , რადგან არაფრის შემგრძნობი , შეუძლებელია რომ გახდეს შემგრძნობი . [ 160b ] ასევე ტკბილი , მწარე ან რაღაცნაირი ყოველთვის ვიღაცისთვის ხდება , რადგან სიტკბო შეუძლებელია არავისთვის გახდეს ტკბილი .
თეეტეტოსი
ზუსტად ასეა .
სოკრატე
ვფიქრობ , რომ თუ ჩვენ ვართ და ვხდებით , გამოდის რომ ერთმანეთისთვის ვართ და ვხდებით , რადგან არსებობის აუცილებლობით ერთმანეთთან ვართ შეკრული , მაგრამ არც ვინმე სხვასთან ვართ შეკრულნი და არც საკუთარ თავთან . ისღა დაგვრჩენია , რომ ერთმანეთთან შეკრულები ვიყოთ . და თუკი ვინმე რამეზე იტყვის , რომ არსებობს , მან უნდა თქვას , რისგან არსებობს , რისთვის არსებობს და რისი მიმართულებით არსებობს , ასევეა ქმნადობაზეც . ხოლო თავისთავად არსებული ან შექმნილი არც თავად უნდა თქვას [ 160c ] და არც სხვისი ნათქვამი მიიღოს , როგორც ჩვენმა განხილულმა მსჯელობამ დაადგინა .
თეეტეტოსი
სწორედ ასეა , სოკრატე .
სოკრატე
მაშ , როცა რაღაც ჩემზე მოქმედებს , ჩემს მიმართაა და არა სხვის , მას მე შევიგრძნობ და სხვა არავინ ?
თეეტეტოსი
როგორ არა .
სოკრატე
მაშ , ჩემთვისაა ჭეშმარიტი ჩემი შეგრძნება , რაკი მუდამ ჩემს არსებობას ეკუთვნის და , როგორც პროტაგორასი ამბობდა , მე ვარ მოსამართლე ჩემთვის არსებულების , რომ ისინი არსებობენ და ჩემთვის არარსებულების , რომ ისინი არ არსებობენ .
თეეტეტოსი
ასე ჩანს . [ 160d ]
სოკრატე
მაშ , თუკი შეუცდომელი ვარ და არსებულებსა და წარმოშობილებთან დაკავშირებით აზროვნებისას არ მეშლება , შეიძლება არ ვიცოდე ის , რასაც შევიგრძნობ ?
თეეტეტოსი
არაფრით არ შეიძლება .
სოკრატე
მაშ , ძალიან სწორად გითქვამს , რომ ცოდნა სხვა არაფერია , თუ არა შეგრძნება და სრულ თანხმობაშია ჰომეროსთან და ჰერაკლიტესთან და მათ გვართან , რომ ყველაფერი მოძრაობს , როგორც დინება , ასევე უბრძენეს პროტაგორასთან , რომ ყველა საგნის საზომი ადამიანია , [ 160e ] და თეეტეტოსთან , რომ ცოდნა ისაა , რასაც შეიგრძნობენ . რაო , თეეტეტოს ? ხომ არ ვთქვათ , რომ ესაა შენგან ნაშობი , ჩემი ბებიაქალობის შედეგად მიღებული ბავშვი ? თუ როგორ იტყოდი ?
თეეტეტოსი
აუცილებლად ასე , სოკრატე .
ამგვარად შემგრძნობი სხვა აღარაფერი გავხდები , რადგან სხვა [ რაღაცისგან ] სხვა შეგრძნება თავად შემგრძნობსაც სხვად ხდის , [ 160a ] ისევე როგორც ჩემზე მოქმედი , ვერასოდეს დარჩება იმავედ , როცა სხვას შეეხება და სხვას წარმოშობს , რადგანაც სხვისგან სხვისი შექმნისას [ თავადაც ] სხვა გახდება .
თეეტეტოსი
ასეა .
სოკრატე
და მეც ვერ გავხდები ასეთივე და ვერც [ ღვინო ] გახდება ისეთივე .
თეეტეტოსი
ვერა .
სოკრატე
როდესაც შემგრძნობი ვხდები , აუცილებლად რაღაცის შემგრძნობი უნდა ვიყო , რადგან არაფრის შემგრძნობი , შეუძლებელია რომ გახდეს შემგრძნობი . [ 160b ] ასევე ტკბილი , მწარე ან რაღაცნაირი ყოველთვის ვიღაცისთვის ხდება , რადგან სიტკბო შეუძლებელია არავისთვის გახდეს ტკბილი .
თეეტეტოსი
ზუსტად ასეა .
სოკრატე
ვფიქრობ , რომ თუ ჩვენ ვართ და ვხდებით , გამოდის რომ ერთმანეთისთვის ვართ და ვხდებით , რადგან არსებობის აუცილებლობით ერთმანეთთან ვართ შეკრული , მაგრამ არც ვინმე სხვასთან ვართ შეკრულნი და არც საკუთარ თავთან . ისღა დაგვრჩენია , რომ ერთმანეთთან შეკრულები ვიყოთ . და თუკი ვინმე რამეზე იტყვის , რომ არსებობს , მან უნდა თქვას , რისგან არსებობს , რისთვის არსებობს და რისი მიმართულებით არსებობს , ასევეა ქმნადობაზეც . ხოლო თავისთავად არსებული ან შექმნილი არც თავად უნდა თქვას [ 160c ] და არც სხვისი ნათქვამი მიიღოს , როგორც ჩვენმა განხილულმა მსჯელობამ დაადგინა .
თეეტეტოსი
სწორედ ასეა , სოკრატე .
სოკრატე
მაშ , როცა რაღაც ჩემზე მოქმედებს , ჩემს მიმართაა და არა სხვის , მას მე შევიგრძნობ და სხვა არავინ ?
თეეტეტოსი
როგორ არა .
სოკრატე
მაშ , ჩემთვისაა ჭეშმარიტი ჩემი შეგრძნება , რაკი მუდამ ჩემს არსებობას ეკუთვნის და , როგორც პროტაგორასი ამბობდა , მე ვარ მოსამართლე ჩემთვის არსებულების , რომ ისინი არსებობენ და ჩემთვის არარსებულების , რომ ისინი არ არსებობენ .
თეეტეტოსი
ასე ჩანს . [ 160d ]
სოკრატე
მაშ , თუკი შეუცდომელი ვარ და არსებულებსა და წარმოშობილებთან დაკავშირებით აზროვნებისას არ მეშლება , შეიძლება არ ვიცოდე ის , რასაც შევიგრძნობ ?
თეეტეტოსი
არაფრით არ შეიძლება .
სოკრატე
მაშ , ძალიან სწორად გითქვამს , რომ ცოდნა სხვა არაფერია , თუ არა შეგრძნება და სრულ თანხმობაშია ჰომეროსთან და ჰერაკლიტესთან და მათ გვართან , რომ ყველაფერი მოძრაობს , როგორც დინება , ასევე უბრძენეს პროტაგორასთან , რომ ყველა საგნის საზომი ადამიანია , [ 160e ] და თეეტეტოსთან , რომ ცოდნა ისაა , რასაც შეიგრძნობენ . რაო , თეეტეტოს ? ხომ არ ვთქვათ , რომ ესაა შენგან ნაშობი , ჩემი ბებიაქალობის შედეგად მიღებული ბავშვი ? თუ როგორ იტყოდი ?
თეეტეტოსი
აუცილებლად ასე , სოკრატე .
Theaetetus 161
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-31 12:05:53
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
τοῦτο μὲν δή , ὡς ἔοικεν , μόλις ποτὲ ἐγεννήσαμεν , ὅτι δή ποτε τυγχάνει ὄν . μετὰ δὲ τὸν τόκον τὰ ἀμφιδρόμια αὐτοῦ ὡς ἀληθῶς ἐν κύκλῳ περιθρεκτέον τῷ λόγῳ , σκοπουμένους μὴ λάθῃ ἡμᾶς οὐκ ἄξιον ὂν τροφῆς τὸ γιγνόμενον , [ 161α ] ἀλλὰ ἀνεμιαῖόν τε καὶ ψεῦδος . ἢ σὺ οἴει πάντως δεῖν τό γε σὸν τρέφειν καὶ μὴ ἀποτιθέναι , ἢ καὶ ἀνέξῃ ἐλεγχόμενον ὁρῶν , καὶ οὐ σφόδρα χαλεπανεῖς ἐάν τις σοῦ ὡς πρωτοτόκου αὐτὸ ὑφαιρῇ ;
Θεόδωρος
ἀνέξεται , ὦ Σώκρατες , Θεαίτητος : οὐδαμῶς γὰρ δύσκολος . ἀλλὰ πρὸς θεῶν εἰπὲ ᾗ αὖ οὐχ οὕτως ἔχει ;
Σωκράτης
φιλόλογός γ᾽ εἶ ἀτεχνῶς καὶ χρηστός , ὦ Θεόδωρε , ὅτι με οἴει λόγων τινὰ εἶναι θύλακον καὶ ῥᾳδίως ἐξελόντα [ 161β ] ἐρεῖν ὡς οὐκ αὖ ἔχει οὕτω ταῦτα : τὸ δὲ γιγνόμενον οὐκ ἐννοεῖς , ὅτι οὐδεὶς τῶν λόγων ἐξέρχεται παρ᾽ ἐμοῦ ἀλλ᾽ ἀεὶ παρὰ τοῦ ἐμοὶ προσδιαλεγομένου , ἐγὼ δὲ οὐδὲν ἐπίσταμαι πλέον πλὴν βραχέος , ὅσον λόγον παρ᾽ ἑτέρου σοφοῦ λαβεῖν καὶ ἀποδέξασθαι μετρίως . καὶ νῦν τοῦτο παρὰ τοῦδε πειράσομαι , οὔ τι αὐτὸς εἰπεῖν .
Θεόδωρος
σὺ κάλλιον , ὦ Σώκρατες , λέγεις : καὶ ποίει οὕτως .
Σωκράτης
οἶσθ᾽ οὖν , ὦ Θεόδωρε , ὃ θαυμάζω τοῦ ἑταίρου σου Πρωταγόρου ; [ 161ξ ]
Θεόδωρος
τὸ ποῖον ;
Σωκράτης
τὰ μὲν ἄλλα μοι πάνυ ἡδέως εἴρηκεν , ὡς τὸ δοκοῦν ἑκάστῳ τοῦτο καὶ ἔστιν : τὴν δ᾽ ἀρχὴν τοῦ λόγου τεθαύμακα , ὅτι οὐκ εἶπεν ἀρχόμενος τῆς Ἀληθείας ὅτι ‘πάντων χρημάτων μέτρον ἐστὶν ὗς’ ἢ ‘κυνοκέφαλος’ ἤ τι ἄλλο ἀτοπώτερον τῶν ἐχόντων αἴσθησιν , ἵνα μεγαλοπρεπῶς καὶ πάνυ καταφρονητικῶς ἤρξατο ἡμῖν λέγειν , ἐνδεικνύμενος ὅτι ἡμεῖς μὲν αὐτὸν ὥσπερ θεὸν ἐθαυμάζομεν ἐπὶ σοφίᾳ , ὁ δ᾽ ἄρα [ 161δ ] ἐτύγχανεν ὢν εἰς φρόνησιν οὐδὲν βελτίων βατράχου γυρίνου , μὴ ὅτι ἄλλου του ἀνθρώπων . ἢ πῶς λέγωμεν , ὦ Θεόδωρε ; εἰ γὰρ δὴ ἑκάστῳ ἀληθὲς ἔσται ὃ ἂν δι᾽ αἰσθήσεως δοξάζῃ , καὶ μήτε τὸ ἄλλου πάθος ἄλλος βέλτιον διακρινεῖ , μήτε τὴν δόξαν κυριώτερος ἔσται ἐπισκέψασθαι ἕτερος τὴν ἑτέρου ὀρθὴ ἢ ψευδής , ἀλλ᾽ ὃ πολλάκις εἴρηται , αὐτὸς τὰ αὑτοῦ ἕκαστος μόνος δοξάσει , ταῦτα δὲ πάντα ὀρθὰ καὶ ἀληθῆ , τί δή ποτε , ὦ ἑταῖρε , Πρωταγόρας μὲν σοφός , ὥστε καὶ ἄλλων [ 161ε ] διδάσκαλος ἀξιοῦσθαι δικαίως μετὰ μεγάλων μισθῶν , ἡμεῖς δὲ ἀμαθέστεροί τε καὶ φοιτητέον ἡμῖν ἦν παρ᾽ ἐκεῖνον , μέτρῳ ὄντι αὐτῷ ἑκάστῳ τῆς αὑτοῦ σοφίας ; ταῦτα πῶς μὴ φῶμεν δημούμενον λέγειν τὸν Πρωταγόραν ; τὸ δὲ δὴ ἐμόν τε καὶ τῆς ἐμῆς τέχνης τῆς μαιευτικῆς σιγῶ ὅσον γέλωτα ὀφλισκάνομεν , οἶμαι δὲ καὶ σύμπασα ἡ τοῦ διαλέγεσθαι πραγματεία . τὸ γὰρ ἐπισκοπεῖν καὶ ἐπιχειρεῖν ἐλέγχειν τὰς ἀλλήλων φαντασίας τε καὶ δόξας , ὀρθὰς ἑκάστου οὔσας , οὐ μακρὰ [ 162α ] μὲν καὶ διωλύγιος φλυαρία , εἰ ἀληθὴς ἡ Ἀλήθεια Πρωταγόρου ἀλλὰ μὴ παίζουσα ἐκ τοῦ ἀδύτου τῆς βίβλου ἐφθέγξατο ;
τοῦτο μὲν δή , ὡς ἔοικεν , μόλις ποτὲ ἐγεννήσαμεν , ὅτι δή ποτε τυγχάνει ὄν . μετὰ δὲ τὸν τόκον τὰ ἀμφιδρόμια αὐτοῦ ὡς ἀληθῶς ἐν κύκλῳ περιθρεκτέον τῷ λόγῳ , σκοπουμένους μὴ λάθῃ ἡμᾶς οὐκ ἄξιον ὂν τροφῆς τὸ γιγνόμενον , [ 161α ] ἀλλὰ ἀνεμιαῖόν τε καὶ ψεῦδος . ἢ σὺ οἴει πάντως δεῖν τό γε σὸν τρέφειν καὶ μὴ ἀποτιθέναι , ἢ καὶ ἀνέξῃ ἐλεγχόμενον ὁρῶν , καὶ οὐ σφόδρα χαλεπανεῖς ἐάν τις σοῦ ὡς πρωτοτόκου αὐτὸ ὑφαιρῇ ;
Θεόδωρος
ἀνέξεται , ὦ Σώκρατες , Θεαίτητος : οὐδαμῶς γὰρ δύσκολος . ἀλλὰ πρὸς θεῶν εἰπὲ ᾗ αὖ οὐχ οὕτως ἔχει ;
Σωκράτης
φιλόλογός γ᾽ εἶ ἀτεχνῶς καὶ χρηστός , ὦ Θεόδωρε , ὅτι με οἴει λόγων τινὰ εἶναι θύλακον καὶ ῥᾳδίως ἐξελόντα [ 161β ] ἐρεῖν ὡς οὐκ αὖ ἔχει οὕτω ταῦτα : τὸ δὲ γιγνόμενον οὐκ ἐννοεῖς , ὅτι οὐδεὶς τῶν λόγων ἐξέρχεται παρ᾽ ἐμοῦ ἀλλ᾽ ἀεὶ παρὰ τοῦ ἐμοὶ προσδιαλεγομένου , ἐγὼ δὲ οὐδὲν ἐπίσταμαι πλέον πλὴν βραχέος , ὅσον λόγον παρ᾽ ἑτέρου σοφοῦ λαβεῖν καὶ ἀποδέξασθαι μετρίως . καὶ νῦν τοῦτο παρὰ τοῦδε πειράσομαι , οὔ τι αὐτὸς εἰπεῖν .
Θεόδωρος
σὺ κάλλιον , ὦ Σώκρατες , λέγεις : καὶ ποίει οὕτως .
Σωκράτης
οἶσθ᾽ οὖν , ὦ Θεόδωρε , ὃ θαυμάζω τοῦ ἑταίρου σου Πρωταγόρου ; [ 161ξ ]
Θεόδωρος
τὸ ποῖον ;
Σωκράτης
τὰ μὲν ἄλλα μοι πάνυ ἡδέως εἴρηκεν , ὡς τὸ δοκοῦν ἑκάστῳ τοῦτο καὶ ἔστιν : τὴν δ᾽ ἀρχὴν τοῦ λόγου τεθαύμακα , ὅτι οὐκ εἶπεν ἀρχόμενος τῆς Ἀληθείας ὅτι ‘πάντων χρημάτων μέτρον ἐστὶν ὗς’ ἢ ‘κυνοκέφαλος’ ἤ τι ἄλλο ἀτοπώτερον τῶν ἐχόντων αἴσθησιν , ἵνα μεγαλοπρεπῶς καὶ πάνυ καταφρονητικῶς ἤρξατο ἡμῖν λέγειν , ἐνδεικνύμενος ὅτι ἡμεῖς μὲν αὐτὸν ὥσπερ θεὸν ἐθαυμάζομεν ἐπὶ σοφίᾳ , ὁ δ᾽ ἄρα [ 161δ ] ἐτύγχανεν ὢν εἰς φρόνησιν οὐδὲν βελτίων βατράχου γυρίνου , μὴ ὅτι ἄλλου του ἀνθρώπων . ἢ πῶς λέγωμεν , ὦ Θεόδωρε ; εἰ γὰρ δὴ ἑκάστῳ ἀληθὲς ἔσται ὃ ἂν δι᾽ αἰσθήσεως δοξάζῃ , καὶ μήτε τὸ ἄλλου πάθος ἄλλος βέλτιον διακρινεῖ , μήτε τὴν δόξαν κυριώτερος ἔσται ἐπισκέψασθαι ἕτερος τὴν ἑτέρου ὀρθὴ ἢ ψευδής , ἀλλ᾽ ὃ πολλάκις εἴρηται , αὐτὸς τὰ αὑτοῦ ἕκαστος μόνος δοξάσει , ταῦτα δὲ πάντα ὀρθὰ καὶ ἀληθῆ , τί δή ποτε , ὦ ἑταῖρε , Πρωταγόρας μὲν σοφός , ὥστε καὶ ἄλλων [ 161ε ] διδάσκαλος ἀξιοῦσθαι δικαίως μετὰ μεγάλων μισθῶν , ἡμεῖς δὲ ἀμαθέστεροί τε καὶ φοιτητέον ἡμῖν ἦν παρ᾽ ἐκεῖνον , μέτρῳ ὄντι αὐτῷ ἑκάστῳ τῆς αὑτοῦ σοφίας ; ταῦτα πῶς μὴ φῶμεν δημούμενον λέγειν τὸν Πρωταγόραν ; τὸ δὲ δὴ ἐμόν τε καὶ τῆς ἐμῆς τέχνης τῆς μαιευτικῆς σιγῶ ὅσον γέλωτα ὀφλισκάνομεν , οἶμαι δὲ καὶ σύμπασα ἡ τοῦ διαλέγεσθαι πραγματεία . τὸ γὰρ ἐπισκοπεῖν καὶ ἐπιχειρεῖν ἐλέγχειν τὰς ἀλλήλων φαντασίας τε καὶ δόξας , ὀρθὰς ἑκάστου οὔσας , οὐ μακρὰ [ 162α ] μὲν καὶ διωλύγιος φλυαρία , εἰ ἀληθὴς ἡ Ἀλήθεια Πρωταγόρου ἀλλὰ μὴ παίζουσα ἐκ τοῦ ἀδύτου τῆς βίβλου ἐφθέγξατο ;
სოკრატე
როგორც ჩანს , ძლივს ვშობეთ ის ბოლოს ისეთი , როგორიც გამოვიდა . ამის შემდეგ ეს შობილი მსჯელობის წრეზე უნდა შემოვატაროთ როგორც ჭეშმარიტი და დავაკვირდეთ , ხომ არ გვატყუებს და გაზრდის უღირსი ხომ არაა ეს ფუყე და ცრუ არსება . [ 161a ] თუ შენ ფიქრობ , რომ ის , რაც შენია , ყოველთვის უნდა გაზარდო და არ მიატოვო ? თუ თავს შეიკავებ , როცა ნახავ , როგორ ამხელენ და დიდად არ დამწუხრდები , როცა შენ პირველ შობილს მოგაშორებენ ?
თეოდოროსი
სოკრატე , თეეტეტოსი თავს შეიკავებს , საერთოდ არაა ასეთი მძიმე , მაგრამ , ღმერთების გამო , თქვი , ისევ არაა ყველაფერი რიგზე ?
სოკრატე
მსჯელობის მოყვარული როგორ ხარ , თეოდოროს , თუ ასე უბრალოდ ფიქრობ , რომ მსჯელობების ტომარა მაქვს , ასე მარტივად შემიძლია ამოვათრიო იქიდან ერთ-ერთი [ მსჯელობა ] და ვთქვა , რომ კვლავ ყველაფერი რიგზე არ არის ? [ 161b ] . ვერ ხვდები იმას , რაც ხდება , რომ მსჯელობათაგან არც ერთი არ მოდის ჩემგან , არამედ ყოველთვის ჩემი თანამოსაუბრისგან . მე ხომ ბევრი არაფერი ვიცი , გარდა მცირესი , რომელი ბრძენისგან რომელი მსჯელობა ავიღო და სწორად განვიხილო . და ახლაც მისგან ვცდილობ ამის [ გაკეთებას ] . თავად კი არაფერს ვამბობ .
თეოდოროსი
სოკრატე , შენ უკეთ ამბობ და ასეც მოიქეცი .
სოკრატე
თეოდოროს , იცი , რა მაკვირვებს შენ მეგობარ პროტაგორასში ? [ 161c ]
თეოდოროსი
რა ?
სოკრატე
ძალიან მომწონს მისი ნათქვამი , რომ , რაც თითოეულს ჰგონია , არსებულიც ისაა . ამ მსჯელობის დასაწყისი კი მაკვირვებს , თავისი , , ჭეშმარიტება " იმის თქმით , რომ არ დაიწყო , რომ ყველა საგნის საზომი ღორი ან ძაღლისთავიანი არსება , ან რაიმე უფრო უჩვეულოა , რომელსაც შეგრძნება აქვს , რათა უფრო ოსტატურად და დამაფიქრებლად დაეწყო ჩვენთან საუბარი , რითიც აჩვენებდა , რომ მართალია ჩვენ მისი სიბრძნე ისე გვიკვირს , როგორც ღმერთის , [ 161d ] მაგრამ აზროვნებით არაფრით უკეთესი არაა თავკომბალაზეც კი , არათუ სხვა ადამიანებზე . თუ როგორ ვთქვათ , თეოდოროს ? თუკი თითოეულისათვის ჭეშმარიტი ისაა , რასაც შეგრძნებებით მიიჩნევს , თუკი სხვის მდგომარეობაზე სხვას უკეთ არ შეუძლია განსჯა და სხვას არ აქვს უნარი განიხილოს , მართებულია თუ მცდარი სხვისი შეხედულებები , არამედ , როგორც მრავალჯერ ითქვა , თითოეულს მხოლოდ საკუთარ თავზე ექნება შეხედულება და ეს ყველა [ შეხედულება ] სრულიად მართებული და ჭეშმარიტი იქნება , მაშინ , მეგობარო , რის გამოა პროტაგორასი ისეთი ბრძენი , [ 161e ] რომ სამართლიანად მიაჩნია მაღალი ფასის სანაცვლოდ ასწავლოს ? და ჩვენ რატომ ვართ უცოდინრები და ვალდებულები , რომ მასთან ვიაროთ , თუკი თითოეული [ ჩვენგანი ] თავისი სიბრძნის საზომი თავადაა ? როგორ არ ვთქვათ , რომ ამის თქმით პროტაგორასი დემაგოგობს ? ჩემზე და ჩემი ბებიაქალობის ხელოვნებაზე ხმას არ ვიღებ , იმდენი დაცინვა დავიმსახურე , ასევე , ვფიქრობ , დიალექტიკის ყველა საქმიანობამ მთლიანად . სხვების შეხედულებებისა და მოსაზრებების განხილვა და მხილების მცდელობა , როცა თითოეული მართებულია , არის ძალიან დიდი [ 162a ] და ხმამაღალი სისულელე , თუ პროტაგორასის , , ჭეშმარიტება " ჭეშმარიტია და ის უბრალოდ არ ხუმრობდა , როცა ამ წიგნის სიღრმიდან გამოთქვამდა [ მოსაზრებებს ] .
როგორც ჩანს , ძლივს ვშობეთ ის ბოლოს ისეთი , როგორიც გამოვიდა . ამის შემდეგ ეს შობილი მსჯელობის წრეზე უნდა შემოვატაროთ როგორც ჭეშმარიტი და დავაკვირდეთ , ხომ არ გვატყუებს და გაზრდის უღირსი ხომ არაა ეს ფუყე და ცრუ არსება . [ 161a ] თუ შენ ფიქრობ , რომ ის , რაც შენია , ყოველთვის უნდა გაზარდო და არ მიატოვო ? თუ თავს შეიკავებ , როცა ნახავ , როგორ ამხელენ და დიდად არ დამწუხრდები , როცა შენ პირველ შობილს მოგაშორებენ ?
თეოდოროსი
სოკრატე , თეეტეტოსი თავს შეიკავებს , საერთოდ არაა ასეთი მძიმე , მაგრამ , ღმერთების გამო , თქვი , ისევ არაა ყველაფერი რიგზე ?
სოკრატე
მსჯელობის მოყვარული როგორ ხარ , თეოდოროს , თუ ასე უბრალოდ ფიქრობ , რომ მსჯელობების ტომარა მაქვს , ასე მარტივად შემიძლია ამოვათრიო იქიდან ერთ-ერთი [ მსჯელობა ] და ვთქვა , რომ კვლავ ყველაფერი რიგზე არ არის ? [ 161b ] . ვერ ხვდები იმას , რაც ხდება , რომ მსჯელობათაგან არც ერთი არ მოდის ჩემგან , არამედ ყოველთვის ჩემი თანამოსაუბრისგან . მე ხომ ბევრი არაფერი ვიცი , გარდა მცირესი , რომელი ბრძენისგან რომელი მსჯელობა ავიღო და სწორად განვიხილო . და ახლაც მისგან ვცდილობ ამის [ გაკეთებას ] . თავად კი არაფერს ვამბობ .
თეოდოროსი
სოკრატე , შენ უკეთ ამბობ და ასეც მოიქეცი .
სოკრატე
თეოდოროს , იცი , რა მაკვირვებს შენ მეგობარ პროტაგორასში ? [ 161c ]
თეოდოროსი
რა ?
სოკრატე
ძალიან მომწონს მისი ნათქვამი , რომ , რაც თითოეულს ჰგონია , არსებულიც ისაა . ამ მსჯელობის დასაწყისი კი მაკვირვებს , თავისი , , ჭეშმარიტება " იმის თქმით , რომ არ დაიწყო , რომ ყველა საგნის საზომი ღორი ან ძაღლისთავიანი არსება , ან რაიმე უფრო უჩვეულოა , რომელსაც შეგრძნება აქვს , რათა უფრო ოსტატურად და დამაფიქრებლად დაეწყო ჩვენთან საუბარი , რითიც აჩვენებდა , რომ მართალია ჩვენ მისი სიბრძნე ისე გვიკვირს , როგორც ღმერთის , [ 161d ] მაგრამ აზროვნებით არაფრით უკეთესი არაა თავკომბალაზეც კი , არათუ სხვა ადამიანებზე . თუ როგორ ვთქვათ , თეოდოროს ? თუკი თითოეულისათვის ჭეშმარიტი ისაა , რასაც შეგრძნებებით მიიჩნევს , თუკი სხვის მდგომარეობაზე სხვას უკეთ არ შეუძლია განსჯა და სხვას არ აქვს უნარი განიხილოს , მართებულია თუ მცდარი სხვისი შეხედულებები , არამედ , როგორც მრავალჯერ ითქვა , თითოეულს მხოლოდ საკუთარ თავზე ექნება შეხედულება და ეს ყველა [ შეხედულება ] სრულიად მართებული და ჭეშმარიტი იქნება , მაშინ , მეგობარო , რის გამოა პროტაგორასი ისეთი ბრძენი , [ 161e ] რომ სამართლიანად მიაჩნია მაღალი ფასის სანაცვლოდ ასწავლოს ? და ჩვენ რატომ ვართ უცოდინრები და ვალდებულები , რომ მასთან ვიაროთ , თუკი თითოეული [ ჩვენგანი ] თავისი სიბრძნის საზომი თავადაა ? როგორ არ ვთქვათ , რომ ამის თქმით პროტაგორასი დემაგოგობს ? ჩემზე და ჩემი ბებიაქალობის ხელოვნებაზე ხმას არ ვიღებ , იმდენი დაცინვა დავიმსახურე , ასევე , ვფიქრობ , დიალექტიკის ყველა საქმიანობამ მთლიანად . სხვების შეხედულებებისა და მოსაზრებების განხილვა და მხილების მცდელობა , როცა თითოეული მართებულია , არის ძალიან დიდი [ 162a ] და ხმამაღალი სისულელე , თუ პროტაგორასის , , ჭეშმარიტება " ჭეშმარიტია და ის უბრალოდ არ ხუმრობდა , როცა ამ წიგნის სიღრმიდან გამოთქვამდა [ მოსაზრებებს ] .
Theaetetus 162
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-31 12:41:40
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Θεόδωρος
ὦ Σώκρατες , φίλος ἁνήρ , ὥσπερ σὺ νυνδὴ εἶπες . οὐκ ἂν οὖν δεξαίμην δι᾽ ἐμοῦ ὁμολογοῦντος ἐλέγχεσθαι Πρωταγόραν , οὐδ᾽ αὖ σοὶ παρὰ δόξαν ἀντιτείνειν . τὸν οὖν Θεαίτητον πάλιν λαβέ : πάντως καὶ νυνδὴ μάλ᾽ ἐμμελῶς σοι ἐφαίνετο ὑπακούειν . [ 162β ]
Σωκράτης
ἆρα κἂν εἰς Λακεδαίμονα ἐλθών , ὦ Θεόδωρε , πρὸς τὰς παλαίστρας ἀξιοῖς ἂν ἄλλους θεώμενος γυμνούς , ἐνίους φαύλους , αὐτὸς μὴ ἀντεπιδεικνύναι τὸ εἶδος παραποδυόμενος ;
Θεόδωρος
ἀλλὰ τί μὴν δοκεῖς , εἴπερ μέλλοιέν μοι ἐπιτρέψειν καὶ πείσεσθαι ; ὥσπερ νῦν οἶμαι ὑμᾶς πείσειν ἐμὲ μὲν ἐᾶν θεᾶσθαι καὶ μὴ ἕλκειν πρὸς τὸ γυμνάσιον σκληρὸν ἤδη ὄντα , τῷ δὲ δὴ νεωτέρῳ τε καὶ ὑγροτέρῳ ὄντι προσπαλαίειν .
Σωκράτης
ἀλλ᾽ εἰ οὕτως , ὦ Θεόδωρε , σοὶ φίλον , οὐδ᾽ ἐμοὶ [ 162ξ ] ἐχθρόν , φασὶν οἱ παροιμιαζόμενοι . πάλιν δὴ οὖν ἐπὶ τὸν σοφὸν Θεαίτητον ἰτέον . λέγε δή , ὦ Θεαίτητε , πρῶτον μὲν ἃ νυνδὴ διήλθομεν , ἆρα οὐ σὺ θαυμάζεις εἰ ἐξαίφνης οὕτως ἀναφανήσῃ μηδὲν χείρων εἰς σοφίαν ὁτουοῦν ἀνθρώπων ἢ καὶ θεῶν ; ἢ ἧττόν τι οἴει τὸ Πρωταγόρειον μέτρον εἰς θεοὺς ἢ εἰς ἀνθρώπους λέγεσθαι ;
Θεαίτητος
μὰ Δί᾽ οὐκ ἔγωγε : καὶ ὅπερ γε ἐρωτᾷς , πάνυ θαυμάζω . ἡνίκα γὰρ διῇμεν ὃν τρόπον λέγοιεν τὸ δοκοῦν [ 162δ ] ἑκάστῳ τοῦτο καὶ εἶναι τῷ δοκοῦντι , πάνυ μοι εὖ ἐφαίνετο λέγεσθαι : νῦν δὲ τοὐναντίον τάχα μεταπέπτωκεν .
Σωκράτης
νέος γὰρ εἶ , ὦ φίλε παῖ : τῆς οὖν δημηγορίας ὀξέως ὑπακούεις καὶ πείθῃ . πρὸς γὰρ ταῦτα ἐρεῖ Πρωταγόρας ἤ τις ἄλλος ὑπὲρ αὐτοῦ : ‘ὦ γενναῖοι παῖδές τε καὶ γέροντες , δημηγορεῖτε συγκαθεζόμενοι , θεούς τε εἰς τὸ μέσον ἄγοντες , [ 162ε ] οὓς ἐγὼ ἔκ τε τοῦ λέγειν καὶ τοῦ γράφειν περὶ αὐτῶν ὡς εἰσὶν ἢ ὡς οὐκ εἰσίν , ἐξαιρῶ , καὶ ἃ οἱ πολλοὶ ἂν ἀποδέχοιντο ἀκούοντες , λέγετε ταῦτα , ὡς δεινὸν εἰ μηδὲν διοίσει εἰς σοφίαν ἕκαστος τῶν ἀνθρώπων βοσκήματος ὁτουοῦν : ἀπόδειξιν δὲ καὶ ἀνάγκην οὐδ᾽ ἡντινοῦν λέγετε ἀλλὰ τῷ εἰκότι χρῆσθε , ᾧ εἰ ἐθέλοι Θεόδωρος ἢ ἄλλος τις τῶν γεωμετρῶν χρώμενος γεωμετρεῖν , ἄξιος οὐδ᾽ ἑνὸς μόνου ἂν εἴη . σκοπεῖτε οὖν σύ τε καὶ Θεόδωρος εἰ ἀποδέξεσθε πιθανολογίᾳ τε καὶ εἰκόσι ’ [ 163α ] περὶ τηλικούτων λεγομένους λόγους . ’
ὦ Σώκρατες , φίλος ἁνήρ , ὥσπερ σὺ νυνδὴ εἶπες . οὐκ ἂν οὖν δεξαίμην δι᾽ ἐμοῦ ὁμολογοῦντος ἐλέγχεσθαι Πρωταγόραν , οὐδ᾽ αὖ σοὶ παρὰ δόξαν ἀντιτείνειν . τὸν οὖν Θεαίτητον πάλιν λαβέ : πάντως καὶ νυνδὴ μάλ᾽ ἐμμελῶς σοι ἐφαίνετο ὑπακούειν . [ 162β ]
Σωκράτης
ἆρα κἂν εἰς Λακεδαίμονα ἐλθών , ὦ Θεόδωρε , πρὸς τὰς παλαίστρας ἀξιοῖς ἂν ἄλλους θεώμενος γυμνούς , ἐνίους φαύλους , αὐτὸς μὴ ἀντεπιδεικνύναι τὸ εἶδος παραποδυόμενος ;
Θεόδωρος
ἀλλὰ τί μὴν δοκεῖς , εἴπερ μέλλοιέν μοι ἐπιτρέψειν καὶ πείσεσθαι ; ὥσπερ νῦν οἶμαι ὑμᾶς πείσειν ἐμὲ μὲν ἐᾶν θεᾶσθαι καὶ μὴ ἕλκειν πρὸς τὸ γυμνάσιον σκληρὸν ἤδη ὄντα , τῷ δὲ δὴ νεωτέρῳ τε καὶ ὑγροτέρῳ ὄντι προσπαλαίειν .
Σωκράτης
ἀλλ᾽ εἰ οὕτως , ὦ Θεόδωρε , σοὶ φίλον , οὐδ᾽ ἐμοὶ [ 162ξ ] ἐχθρόν , φασὶν οἱ παροιμιαζόμενοι . πάλιν δὴ οὖν ἐπὶ τὸν σοφὸν Θεαίτητον ἰτέον . λέγε δή , ὦ Θεαίτητε , πρῶτον μὲν ἃ νυνδὴ διήλθομεν , ἆρα οὐ σὺ θαυμάζεις εἰ ἐξαίφνης οὕτως ἀναφανήσῃ μηδὲν χείρων εἰς σοφίαν ὁτουοῦν ἀνθρώπων ἢ καὶ θεῶν ; ἢ ἧττόν τι οἴει τὸ Πρωταγόρειον μέτρον εἰς θεοὺς ἢ εἰς ἀνθρώπους λέγεσθαι ;
Θεαίτητος
μὰ Δί᾽ οὐκ ἔγωγε : καὶ ὅπερ γε ἐρωτᾷς , πάνυ θαυμάζω . ἡνίκα γὰρ διῇμεν ὃν τρόπον λέγοιεν τὸ δοκοῦν [ 162δ ] ἑκάστῳ τοῦτο καὶ εἶναι τῷ δοκοῦντι , πάνυ μοι εὖ ἐφαίνετο λέγεσθαι : νῦν δὲ τοὐναντίον τάχα μεταπέπτωκεν .
Σωκράτης
νέος γὰρ εἶ , ὦ φίλε παῖ : τῆς οὖν δημηγορίας ὀξέως ὑπακούεις καὶ πείθῃ . πρὸς γὰρ ταῦτα ἐρεῖ Πρωταγόρας ἤ τις ἄλλος ὑπὲρ αὐτοῦ : ‘ὦ γενναῖοι παῖδές τε καὶ γέροντες , δημηγορεῖτε συγκαθεζόμενοι , θεούς τε εἰς τὸ μέσον ἄγοντες , [ 162ε ] οὓς ἐγὼ ἔκ τε τοῦ λέγειν καὶ τοῦ γράφειν περὶ αὐτῶν ὡς εἰσὶν ἢ ὡς οὐκ εἰσίν , ἐξαιρῶ , καὶ ἃ οἱ πολλοὶ ἂν ἀποδέχοιντο ἀκούοντες , λέγετε ταῦτα , ὡς δεινὸν εἰ μηδὲν διοίσει εἰς σοφίαν ἕκαστος τῶν ἀνθρώπων βοσκήματος ὁτουοῦν : ἀπόδειξιν δὲ καὶ ἀνάγκην οὐδ᾽ ἡντινοῦν λέγετε ἀλλὰ τῷ εἰκότι χρῆσθε , ᾧ εἰ ἐθέλοι Θεόδωρος ἢ ἄλλος τις τῶν γεωμετρῶν χρώμενος γεωμετρεῖν , ἄξιος οὐδ᾽ ἑνὸς μόνου ἂν εἴη . σκοπεῖτε οὖν σύ τε καὶ Θεόδωρος εἰ ἀποδέξεσθε πιθανολογίᾳ τε καὶ εἰκόσι ’ [ 163α ] περὶ τηλικούτων λεγομένους λόγους . ’
თეოდოროსი
სოკრატე , ეს კაცი ჩემი მეგობარია , როგორც ახლახან თქვი . იმას ვერ მივიღებ , რომ დამითანხმო და პროტაგორასი ვამხილო , არც შენი შეხედულების საწინააღმდეგოდ [ მინდა ] წავიდე . მოდი , ისევ თეეტეტოსი აიღე : მით უმეტეს , რომ ჩანს ახლაც ბეჯითად გისმენს . [ 162b ]
სოკრატე
ლაკედემონიაში თუ წახვიდოდი , თეოდოროს , და პალესტრებთან სხვა ღირსეულებს გაშიშვლებულებს ნახავდი , ზოგიერთს კი სულელსაც , თავადაც ხომ არ დამალავდი სახეს და გაშიშვლდებოდი ?
თეოდოროსი
რატომ გგონია , თუკი დავარწმუნებდი რომ დამრთავდნენ ნებას ასე მოვქცეულიყავი ? ისე როგორც ახლა ვფიქრობ დაგარწმუნოთ , რომ გიყუროთ და არ შემითრიოთ რთულ ვარჯიშში , რადგან ასაკოვანი და ტლანქი ვარ , არამედ , რომ უფრო ახალგაზრდას და მოქნილს დაუპირისპირდე .
სოკრატე
კარგი , თეოდოროს , თუკი ეს შენი მეგობარია , [ 162c ] არც ჩემი მტერი არაა , როგორც ანადაზა ამბობს . ისევ ბრძენ თეეტეტოსთან უნდა გადავიდე . ჯერ ის მითხარი , თეეტეტოს , რაც ახლახანს გავიარეთ , არ გაკვირვებს , რომ ასე მოულოდნელად სიბრძნით არც ღმერთებზე და არც ადამიანებზე ნაკლები არ აღმოჩნდი ? თუ ფიქრობ , რომ პროტაგორასის საზომი ღმერთების მიმართ ნაკლებადაა ნათქვამი ვიდრე ადამიანების ?
თეეტეტოსი
არა მგონია , ზევსს ვფიცავ . ძალიან მიკვირს ამას რომ მეკითხები . როცა გავდიოდით იმ ნათქვამს , რომ , რაც თითოეულს ჰგონია , [ 162d ] მისთვის ის არსებობს , ძალიან კარგ ნათქვამად მეჩვენებოდა , ახლა კი უცებ ამის საპირისპიროდ მოხდა .
სოკრატე
ახალგაზრდა ხარ , საყვარელო ბიჭუნავ , მძაფრად იღებ და იჯერებ დემაგოგიას . ამაზე პროტაგორასი ან ვინმე სხვა მის მაგიერ ასე უპასუხებდა : , , კეთილშობილო ბავშვებო და მოხუცებო , სხედხართ და დემაგოგობთ და ღმერთებიც შემოგყავთ [ საუბარში ] . [ 162e ] მე კი , მიუხედავად იმისა , არსებობენ ისინი , თუ არა , გამოვრიცხავ მათ საუბრისასაც და წერისასაც . თქვენ იმას ამბობთ , რასაც მოსმენისას უმრავლესობა მიიღებს , რომ საშინელებაა , თუკი თითოეული ადამიანი არაფრით აღემატება სიბრძნეში ნებისმიერ მხეცს . ხოლო არანაირი აუცილებელი მტკიცებულება იმისი , რასაც ამბობთ , არ გაქვთ , არამედ მხოლოდ ალბათობას იყენებთ . ხოლო თუკი თეოდოროსი ან ვინმე სხვა გეომეტრი გამოიყენებდა ამას გეომეტრიაში , არანაირი ღირებულება ამას არ ექნებოდა . დააკვირდით შენ და თეოდოროსი , თუ მიიღებთ ალბათობას და შესაძლებლობას არგუმენტებად [ 163a ] ამგვარი მნიშვნელოვანი მსეჯელობისას . "
სოკრატე , ეს კაცი ჩემი მეგობარია , როგორც ახლახან თქვი . იმას ვერ მივიღებ , რომ დამითანხმო და პროტაგორასი ვამხილო , არც შენი შეხედულების საწინააღმდეგოდ [ მინდა ] წავიდე . მოდი , ისევ თეეტეტოსი აიღე : მით უმეტეს , რომ ჩანს ახლაც ბეჯითად გისმენს . [ 162b ]
სოკრატე
ლაკედემონიაში თუ წახვიდოდი , თეოდოროს , და პალესტრებთან სხვა ღირსეულებს გაშიშვლებულებს ნახავდი , ზოგიერთს კი სულელსაც , თავადაც ხომ არ დამალავდი სახეს და გაშიშვლდებოდი ?
თეოდოროსი
რატომ გგონია , თუკი დავარწმუნებდი რომ დამრთავდნენ ნებას ასე მოვქცეულიყავი ? ისე როგორც ახლა ვფიქრობ დაგარწმუნოთ , რომ გიყუროთ და არ შემითრიოთ რთულ ვარჯიშში , რადგან ასაკოვანი და ტლანქი ვარ , არამედ , რომ უფრო ახალგაზრდას და მოქნილს დაუპირისპირდე .
სოკრატე
კარგი , თეოდოროს , თუკი ეს შენი მეგობარია , [ 162c ] არც ჩემი მტერი არაა , როგორც ანადაზა ამბობს . ისევ ბრძენ თეეტეტოსთან უნდა გადავიდე . ჯერ ის მითხარი , თეეტეტოს , რაც ახლახანს გავიარეთ , არ გაკვირვებს , რომ ასე მოულოდნელად სიბრძნით არც ღმერთებზე და არც ადამიანებზე ნაკლები არ აღმოჩნდი ? თუ ფიქრობ , რომ პროტაგორასის საზომი ღმერთების მიმართ ნაკლებადაა ნათქვამი ვიდრე ადამიანების ?
თეეტეტოსი
არა მგონია , ზევსს ვფიცავ . ძალიან მიკვირს ამას რომ მეკითხები . როცა გავდიოდით იმ ნათქვამს , რომ , რაც თითოეულს ჰგონია , [ 162d ] მისთვის ის არსებობს , ძალიან კარგ ნათქვამად მეჩვენებოდა , ახლა კი უცებ ამის საპირისპიროდ მოხდა .
სოკრატე
ახალგაზრდა ხარ , საყვარელო ბიჭუნავ , მძაფრად იღებ და იჯერებ დემაგოგიას . ამაზე პროტაგორასი ან ვინმე სხვა მის მაგიერ ასე უპასუხებდა : , , კეთილშობილო ბავშვებო და მოხუცებო , სხედხართ და დემაგოგობთ და ღმერთებიც შემოგყავთ [ საუბარში ] . [ 162e ] მე კი , მიუხედავად იმისა , არსებობენ ისინი , თუ არა , გამოვრიცხავ მათ საუბრისასაც და წერისასაც . თქვენ იმას ამბობთ , რასაც მოსმენისას უმრავლესობა მიიღებს , რომ საშინელებაა , თუკი თითოეული ადამიანი არაფრით აღემატება სიბრძნეში ნებისმიერ მხეცს . ხოლო არანაირი აუცილებელი მტკიცებულება იმისი , რასაც ამბობთ , არ გაქვთ , არამედ მხოლოდ ალბათობას იყენებთ . ხოლო თუკი თეოდოროსი ან ვინმე სხვა გეომეტრი გამოიყენებდა ამას გეომეტრიაში , არანაირი ღირებულება ამას არ ექნებოდა . დააკვირდით შენ და თეოდოროსი , თუ მიიღებთ ალბათობას და შესაძლებლობას არგუმენტებად [ 163a ] ამგვარი მნიშვნელოვანი მსეჯელობისას . "