Theaetetus 170
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-04-03 13:45:23
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Θεόδωρος
πῶς ;
Σωκράτης
οὑτωσί : τὸ δοκοῦν ἑκάστῳ τοῦτο καὶ εἶναί φησί που ᾧ δοκεῖ ;
Θεόδωρος
φησὶ γὰρ οὖν .
Σωκράτης
οὐκοῦν , ὦ Πρωταγόρα , καὶ ἡμεῖς ἀνθρώπου , μᾶλλον δὲ πάντων ἀνθρώπων δόξας λέγομεν , καὶ φαμὲν οὐδένα ὅντινα οὐ τὰ μὲν αὑτὸν ἡγεῖσθαι τῶν ἄλλων σοφώτερον , τὰ δὲ ἄλλους ἑαυτοῦ , καὶ ἔν γε τοῖς μεγίστοις κινδύνοις , ὅταν ἐν στρατείαις ἢ νόσοις ἢ ἐν θαλάττῃ χειμάζωνται , ὥσπερ πρὸς θεοὺς ἔχειν τοὺς ἐν ἑκάστοις ἄρχοντας , σωτῆρας σφῶν [ 170β ] προσδοκῶντας , οὐκ ἄλλῳ τῳ διαφέροντας ἢ τῷ εἰδέναι : καὶ πάντα που μεστὰ τἀνθρώπινα ζητούντων διδασκάλους τε καὶ ἄρχοντας ἑαυτῶν τε καὶ τῶν ἄλλων ζῴων τῶν τε ἐργασιῶν , οἰομένων τε αὖ ἱκανῶν μὲν διδάσκειν , ἱκανῶν δὲ ἄρχειν εἶναι . καὶ ἐν τούτοις ἅπασι τί ἄλλο φήσομεν ἢ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους ἡγεῖσθαι σοφίαν καὶ ἀμαθίαν εἶναι παρὰ σφίσιν ;
Θεόδωρος
οὐδὲν ἄλλο .
Σωκράτης
οὐκοῦν τὴν μὲν σοφίαν ἀληθῆ διάνοιαν ἡγοῦνται , τὴν δὲ ἀμαθίαν ψευδῆ δόξαν ; [ 170ξ ]
Θεόδωρος
τί μήν ;
Σωκράτης
τί οὖν , ὦ Πρωταγόρα , χρησόμεθα τῷ λόγῳ ; πότερον ἀληθῆ φῶμεν ἀεὶ τοὺς ἀνθρώπους δοξάζειν , ἢ τοτὲ μὲν ἀληθῆ , τοτὲ δὲ ψευδῆ ; ἐξ ἀμφοτέρων γάρ που συμβαίνει μὴ ἀεὶ ἀληθῆ ἀλλ᾽ ἀμφότερα αὐτοὺς δοξάζειν . σκόπει γάρ , ὦ Θεόδωρε , εἰ ἐθέλοι ἄν τις τῶν ἀμφὶ Πρωταγόραν ἢ σὺ αὐτὸς διαμάχεσθαι ὡς οὐδεὶς ἡγεῖται ἕτερος ἕτερον ἀμαθῆ τε εἶναι καὶ ψευδῆ δοξάζειν .
Θεόδωρος
ἀλλ᾽ ἄπιστον , ὦ Σώκρατες . [ 170δ ]
Σωκράτης
καὶ μὴν εἰς τοῦτό γε ἀνάγκης ὁ λόγος ἥκει ὁ πάντων χρημάτων μέτρον ἄνθρωπον λέγων .
Θεόδωρος
πῶς δή ;
Σωκράτης
ὅταν σὺ κρίνας τι παρὰ σαυτῷ πρός με ἀποφαίνῃ περί τινος δόξαν , σοὶ μὲν δὴ τοῦτο κατὰ τὸν ἐκείνου λόγον ἀληθὲς ἔστω , ἡμῖν δὲ δὴ τοῖς ἄλλοις περὶ τῆς σῆς κρίσεως πότερον οὐκ ἔστιν κριταῖς γενέσθαι , ἢ ἀεὶ σὲ κρίνομεν ἀληθῆ δοξάζειν ; ἢ μυρίοι ἑκάστοτέ σοι μάχονται ἀντιδοξάζοντες , ἡγούμενοι ψευδῆ κρίνειν τε καὶ οἴεσθαι ; [ 170ε ]
Θεόδωρος
νὴ τὸν Δία , ὦ Σώκρατες , μάλα μυρίοι δῆτα , φησὶν Ὅμηρος , οἵ γέ μοι τὰ ἐξ ἀνθρώπων πράγματα παρέχουσιν .
Σωκράτης
τί οὖν ; βούλει λέγωμεν ὡς σὺ τότε σαυτῷ μὲν ἀληθῆ δοξάζεις , τοῖς δὲ μυρίοις ψευδῆ ;
Θεόδωρος
ἔοικεν ἔκ γε τοῦ λόγου ἀνάγκη εἶναι .
Σωκράτης
τί δὲ αὐτῷ Πρωταγόρᾳ ; ἆρ᾽ οὐχὶ ἀνάγκη , εἰ μὲν μηδὲ αὐτὸς ᾤετο μέτρον εἶναι ἄνθρωπον μηδὲ οἱ πολλοί , ὥσπερ οὐδὲ οἴονται , μηδενὶ δὴ εἶναι ταύτην τὴν ἀλήθειαν [ 171α ] ἣν ἐκεῖνος ἔγραψεν ; εἰ δὲ αὐτὸς μὲν ᾤετο , τὸ δὲ πλῆθος μὴ συνοίεται , οἶσθ᾽ ὅτι πρῶτον μὲν ὅσῳ πλείους οἷς μὴ δοκεῖ ἢ οἷς δοκεῖ , τοσούτῳ μᾶλλον οὐκ ἔστιν ἢ ἔστιν .
πῶς ;
Σωκράτης
οὑτωσί : τὸ δοκοῦν ἑκάστῳ τοῦτο καὶ εἶναί φησί που ᾧ δοκεῖ ;
Θεόδωρος
φησὶ γὰρ οὖν .
Σωκράτης
οὐκοῦν , ὦ Πρωταγόρα , καὶ ἡμεῖς ἀνθρώπου , μᾶλλον δὲ πάντων ἀνθρώπων δόξας λέγομεν , καὶ φαμὲν οὐδένα ὅντινα οὐ τὰ μὲν αὑτὸν ἡγεῖσθαι τῶν ἄλλων σοφώτερον , τὰ δὲ ἄλλους ἑαυτοῦ , καὶ ἔν γε τοῖς μεγίστοις κινδύνοις , ὅταν ἐν στρατείαις ἢ νόσοις ἢ ἐν θαλάττῃ χειμάζωνται , ὥσπερ πρὸς θεοὺς ἔχειν τοὺς ἐν ἑκάστοις ἄρχοντας , σωτῆρας σφῶν [ 170β ] προσδοκῶντας , οὐκ ἄλλῳ τῳ διαφέροντας ἢ τῷ εἰδέναι : καὶ πάντα που μεστὰ τἀνθρώπινα ζητούντων διδασκάλους τε καὶ ἄρχοντας ἑαυτῶν τε καὶ τῶν ἄλλων ζῴων τῶν τε ἐργασιῶν , οἰομένων τε αὖ ἱκανῶν μὲν διδάσκειν , ἱκανῶν δὲ ἄρχειν εἶναι . καὶ ἐν τούτοις ἅπασι τί ἄλλο φήσομεν ἢ αὐτοὺς τοὺς ἀνθρώπους ἡγεῖσθαι σοφίαν καὶ ἀμαθίαν εἶναι παρὰ σφίσιν ;
Θεόδωρος
οὐδὲν ἄλλο .
Σωκράτης
οὐκοῦν τὴν μὲν σοφίαν ἀληθῆ διάνοιαν ἡγοῦνται , τὴν δὲ ἀμαθίαν ψευδῆ δόξαν ; [ 170ξ ]
Θεόδωρος
τί μήν ;
Σωκράτης
τί οὖν , ὦ Πρωταγόρα , χρησόμεθα τῷ λόγῳ ; πότερον ἀληθῆ φῶμεν ἀεὶ τοὺς ἀνθρώπους δοξάζειν , ἢ τοτὲ μὲν ἀληθῆ , τοτὲ δὲ ψευδῆ ; ἐξ ἀμφοτέρων γάρ που συμβαίνει μὴ ἀεὶ ἀληθῆ ἀλλ᾽ ἀμφότερα αὐτοὺς δοξάζειν . σκόπει γάρ , ὦ Θεόδωρε , εἰ ἐθέλοι ἄν τις τῶν ἀμφὶ Πρωταγόραν ἢ σὺ αὐτὸς διαμάχεσθαι ὡς οὐδεὶς ἡγεῖται ἕτερος ἕτερον ἀμαθῆ τε εἶναι καὶ ψευδῆ δοξάζειν .
Θεόδωρος
ἀλλ᾽ ἄπιστον , ὦ Σώκρατες . [ 170δ ]
Σωκράτης
καὶ μὴν εἰς τοῦτό γε ἀνάγκης ὁ λόγος ἥκει ὁ πάντων χρημάτων μέτρον ἄνθρωπον λέγων .
Θεόδωρος
πῶς δή ;
Σωκράτης
ὅταν σὺ κρίνας τι παρὰ σαυτῷ πρός με ἀποφαίνῃ περί τινος δόξαν , σοὶ μὲν δὴ τοῦτο κατὰ τὸν ἐκείνου λόγον ἀληθὲς ἔστω , ἡμῖν δὲ δὴ τοῖς ἄλλοις περὶ τῆς σῆς κρίσεως πότερον οὐκ ἔστιν κριταῖς γενέσθαι , ἢ ἀεὶ σὲ κρίνομεν ἀληθῆ δοξάζειν ; ἢ μυρίοι ἑκάστοτέ σοι μάχονται ἀντιδοξάζοντες , ἡγούμενοι ψευδῆ κρίνειν τε καὶ οἴεσθαι ; [ 170ε ]
Θεόδωρος
νὴ τὸν Δία , ὦ Σώκρατες , μάλα μυρίοι δῆτα , φησὶν Ὅμηρος , οἵ γέ μοι τὰ ἐξ ἀνθρώπων πράγματα παρέχουσιν .
Σωκράτης
τί οὖν ; βούλει λέγωμεν ὡς σὺ τότε σαυτῷ μὲν ἀληθῆ δοξάζεις , τοῖς δὲ μυρίοις ψευδῆ ;
Θεόδωρος
ἔοικεν ἔκ γε τοῦ λόγου ἀνάγκη εἶναι .
Σωκράτης
τί δὲ αὐτῷ Πρωταγόρᾳ ; ἆρ᾽ οὐχὶ ἀνάγκη , εἰ μὲν μηδὲ αὐτὸς ᾤετο μέτρον εἶναι ἄνθρωπον μηδὲ οἱ πολλοί , ὥσπερ οὐδὲ οἴονται , μηδενὶ δὴ εἶναι ταύτην τὴν ἀλήθειαν [ 171α ] ἣν ἐκεῖνος ἔγραψεν ; εἰ δὲ αὐτὸς μὲν ᾤετο , τὸ δὲ πλῆθος μὴ συνοίεται , οἶσθ᾽ ὅτι πρῶτον μὲν ὅσῳ πλείους οἷς μὴ δοκεῖ ἢ οἷς δοκεῖ , τοσούτῳ μᾶλλον οὐκ ἔστιν ἢ ἔστιν .
თეოდოროსი
როგორ ?
სოკრატე
ასე : ის ამბობს , რომ , რაც ჰგონია თითოეულს , მისთვის ის არსებობს .
თეოდოროსი
ასე ამბობს .
სოკრატე
პროტაგორას , ჩვენც ადამიანის , უფრო მეტად კი ყველა ადამიანის შეხედულებებს განვიხილავთ და ვამბობთ , რომ არ არსებობს არავინ ისეთი , ვინც არ ფიქრობს , რომ რაღაცეებში სხვაზე ბრძენია , ხოლო რაღაცეებში სხვები მასზე [ ბრძენნი არიან ] . უდიდესი საფრთხის დროს , როდესაც ლაშქრობისას , ავადმყოფობისას ან ზღვაში იტანჯებიან , ღმერთების მსგავსად თვლიან თავიანთ მხსნელად მმართველებს , [ 170b ] რომლებიც სხვა არაფრით გამოირჩევიან , თუ არა ცოდნით . და ყველაფერი სავსეა , ერთი მხრივ , ადამიანებით , რომლებიც თავიანთი თავისთვის , ცხოველებისა და [ სხვადასხვა ] საქმიანობისთვის მასწავლებლებს ან მმართველებს ეძებენ , და მეორე მხრივ , [ ადამიანებით ] , რომლებიც ფიქრობენ , რომ საკმარისად შეუძლიათ ასწავლონ და უხელმძღვანელონ [ სხვებს ] . სხვა რა უნდა ვთქვათ , თუ არა ის , რომ თავად ადამიანები თვლიან , რომ მათ გვერდით არსებობს სიბრძნე და უცოდინრობა ?
თეოდოროსი
სხვა არაფერი ?
სოკრატე
განა სიბრძნედ ჭეშმარიტ აზროვნებას არ თვლიან , ხოლო უცოდინრობად – მცდარ შეხედულებას ? [ 170c ]
თეოდოროსი
აბა რა .
სოკრატე
რა ვუყოთ , პროტაგორას , ამ მსჯელობას ? ვთქვათ , რომ ადამიანების შეხედულებები მუდამ ჭეშმარიტია , თუ ხან ჭეშმარიტი , ხან – მცდარი ? ორივე შემთხვევაში ის გამოდის , რომ მუდამ ჭეშმარიტი არ არის , არამედ რომ ორივენაირი შეხედულება [ არსებობს ] . დაუკვირდი , თეოდოროს , ხომ არ ისურვებდი შენ ან ვინმე პროტაგორასიანი იმისთვის გაბრძოლებას , რომ არავინ თვლის სხვას უცოდინრად და [ მის ] აზროვნებას მცდარად ?
თეოდოროსი
დაუჯერებელია , სოკრატე . [ 170d ]
სოკრატე
მაგრამ აუცილებლად აქამდე მიდის ის მსჯელობა , რომელიც ამბობს , რომ ყველა საგნის საზომი ადამიანია .
თეოდოროსი
როგორ ?
სოკრატე
როცა შენ საკუთარ თავთან განსჯის შემდეგ მე წარმომიდგენ რაღაცის შესახებ შეხედულებას , მისი მსჯელობის თანახმად , შენთვის ჭეშმარიტი რომ იყოს , ჩვენ და სხვებს არ შეგვიძლია შენი განსჯის შესახებ განსჯა ? თუ შენი განსჯა მუდამ ჭეშმარიტად უნდა ჩავთვალოთ ? თუ არ გებრძვის ათასობით [ ადამიანი ] , რომელსაც საპირისპირო შეხდულება აქვს და არ თვლის , რომ შენ მცდარად განსჯი და ფიქრობ ? [ 170e ]
თეოდოროსი
სოკრატე , ღმერთს ვფიცავ , ათასობით ამგვარია , როგორც ჰომეროსი ამბობს , და ეს ადამიანები საზრუნავს წარმოშობენ .
სოკრატე
მაშ , იმის თქმა ხომ არ გსურს , რომ შენ თავთან ჭეშმარიტი შეხედულება გაქვს , ხოლო ათასობით [ სხვასთან ] – მცდარი ?
თეოდოროსი
ჩანს , რომ მსჯელობიდან გამომდინარე , აუცილებლად ასეა .
სოკრატე
და რაც შეეხება თავად პროტაგორასს ? აუცილებელია არაა , რომ თუ არც თავად ფიქრობდა , რომ ადამიანი არის საზომი და არც უმრავლესობა , რომელიც ასე არ ფიქრობს , არავისთვის იყოს ჭეშმარიტი ის , [ 171a ] რაც მან დაწერა ? ხოლო თუ თავად ასე ფიქრობდა , ხოლო უმრავლესობა არ იზიარებდა , ხომ იცი , რომ იმისდა მიხედვით , თუ ვინ იქნება მეტი , ვინც არ ფიქრობს ასე , თუ ვინც ფიქრობს , ისე გამოვა არარსებული ან არსებული ?
როგორ ?
სოკრატე
ასე : ის ამბობს , რომ , რაც ჰგონია თითოეულს , მისთვის ის არსებობს .
თეოდოროსი
ასე ამბობს .
სოკრატე
პროტაგორას , ჩვენც ადამიანის , უფრო მეტად კი ყველა ადამიანის შეხედულებებს განვიხილავთ და ვამბობთ , რომ არ არსებობს არავინ ისეთი , ვინც არ ფიქრობს , რომ რაღაცეებში სხვაზე ბრძენია , ხოლო რაღაცეებში სხვები მასზე [ ბრძენნი არიან ] . უდიდესი საფრთხის დროს , როდესაც ლაშქრობისას , ავადმყოფობისას ან ზღვაში იტანჯებიან , ღმერთების მსგავსად თვლიან თავიანთ მხსნელად მმართველებს , [ 170b ] რომლებიც სხვა არაფრით გამოირჩევიან , თუ არა ცოდნით . და ყველაფერი სავსეა , ერთი მხრივ , ადამიანებით , რომლებიც თავიანთი თავისთვის , ცხოველებისა და [ სხვადასხვა ] საქმიანობისთვის მასწავლებლებს ან მმართველებს ეძებენ , და მეორე მხრივ , [ ადამიანებით ] , რომლებიც ფიქრობენ , რომ საკმარისად შეუძლიათ ასწავლონ და უხელმძღვანელონ [ სხვებს ] . სხვა რა უნდა ვთქვათ , თუ არა ის , რომ თავად ადამიანები თვლიან , რომ მათ გვერდით არსებობს სიბრძნე და უცოდინრობა ?
თეოდოროსი
სხვა არაფერი ?
სოკრატე
განა სიბრძნედ ჭეშმარიტ აზროვნებას არ თვლიან , ხოლო უცოდინრობად – მცდარ შეხედულებას ? [ 170c ]
თეოდოროსი
აბა რა .
სოკრატე
რა ვუყოთ , პროტაგორას , ამ მსჯელობას ? ვთქვათ , რომ ადამიანების შეხედულებები მუდამ ჭეშმარიტია , თუ ხან ჭეშმარიტი , ხან – მცდარი ? ორივე შემთხვევაში ის გამოდის , რომ მუდამ ჭეშმარიტი არ არის , არამედ რომ ორივენაირი შეხედულება [ არსებობს ] . დაუკვირდი , თეოდოროს , ხომ არ ისურვებდი შენ ან ვინმე პროტაგორასიანი იმისთვის გაბრძოლებას , რომ არავინ თვლის სხვას უცოდინრად და [ მის ] აზროვნებას მცდარად ?
თეოდოროსი
დაუჯერებელია , სოკრატე . [ 170d ]
სოკრატე
მაგრამ აუცილებლად აქამდე მიდის ის მსჯელობა , რომელიც ამბობს , რომ ყველა საგნის საზომი ადამიანია .
თეოდოროსი
როგორ ?
სოკრატე
როცა შენ საკუთარ თავთან განსჯის შემდეგ მე წარმომიდგენ რაღაცის შესახებ შეხედულებას , მისი მსჯელობის თანახმად , შენთვის ჭეშმარიტი რომ იყოს , ჩვენ და სხვებს არ შეგვიძლია შენი განსჯის შესახებ განსჯა ? თუ შენი განსჯა მუდამ ჭეშმარიტად უნდა ჩავთვალოთ ? თუ არ გებრძვის ათასობით [ ადამიანი ] , რომელსაც საპირისპირო შეხდულება აქვს და არ თვლის , რომ შენ მცდარად განსჯი და ფიქრობ ? [ 170e ]
თეოდოროსი
სოკრატე , ღმერთს ვფიცავ , ათასობით ამგვარია , როგორც ჰომეროსი ამბობს , და ეს ადამიანები საზრუნავს წარმოშობენ .
სოკრატე
მაშ , იმის თქმა ხომ არ გსურს , რომ შენ თავთან ჭეშმარიტი შეხედულება გაქვს , ხოლო ათასობით [ სხვასთან ] – მცდარი ?
თეოდოროსი
ჩანს , რომ მსჯელობიდან გამომდინარე , აუცილებლად ასეა .
სოკრატე
და რაც შეეხება თავად პროტაგორასს ? აუცილებელია არაა , რომ თუ არც თავად ფიქრობდა , რომ ადამიანი არის საზომი და არც უმრავლესობა , რომელიც ასე არ ფიქრობს , არავისთვის იყოს ჭეშმარიტი ის , [ 171a ] რაც მან დაწერა ? ხოლო თუ თავად ასე ფიქრობდა , ხოლო უმრავლესობა არ იზიარებდა , ხომ იცი , რომ იმისდა მიხედვით , თუ ვინ იქნება მეტი , ვინც არ ფიქრობს ასე , თუ ვინც ფიქრობს , ისე გამოვა არარსებული ან არსებული ?