Theaetetus 172-173
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-04-03 16:59:08
- Modified on 2017-04-04 16:38:57
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
[ 172α ]
Σωκράτης
οὐκοῦν καὶ περὶ πολιτικῶν , καλὰ μὲν καὶ αἰσχρὰ καὶ δίκαια καὶ ἄδικα καὶ ὅσια καὶ μή , οἷα ἂν ἑκάστη πόλις οἰηθεῖσα θῆται νόμιμα αὑτῇ , ταῦτα καὶ εἶναι τῇ ἀληθείᾳ ἑκάστῃ , καὶ ἐν τούτοις μὲν οὐδὲν σοφώτερον οὔτε ἰδιώτην ἰδιώτου οὔτε πόλιν πόλεως εἶναι : ἐν δὲ τῷ συμφέροντα ἑαυτῇ ἢ μὴ συμφέροντα τίθεσθαι , ἐνταῦθ᾽ , εἴπερ που , αὖ ὁμολογήσει σύμβουλόν τε συμβούλου διαφέρειν καὶ πόλεως δόξαν ἑτέραν ἑτέρας πρὸς ἀλήθειαν , καὶ οὐκ ἂν πάνυ τολμήσειε [ 172β ] φῆσαι , ἃ ἂν θῆται πόλις συμφέροντα οἰηθεῖσα αὑτῇ , παντὸς μᾶλλον ταῦτα καὶ συνοίσειν : ἀλλ᾽ ἐκεῖ οὗ λέγω , ἐν τοῖς δικαίοις καὶ ἀδίκοις καὶ ὁσίοις καὶ ἀνοσίοις , ἐθέλουσιν ἰσχυρίζεσθαι ὡς οὐκ ἔστι φύσει αὐτῶν οὐδὲν οὐσίαν ἑαυτοῦ ἔχον , ἀλλὰ τὸ κοινῇ δόξαν τοῦτο γίγνεται ἀληθὲς τότε , ὅταν δόξῃ καὶ ὅσον ἂν δοκῇ χρόνον . καὶ ὅσοι γε ἂν μὴ παντάπασι τὸν Πρωταγόρου λόγον λέγωσιν , ὧδέ πως τὴν σοφίαν ἄγουσι . λόγος δὲ ἡμᾶς , ὦ Θεόδωρε , ἐκ λόγου μείζων ἐξ ἐλάττονος [ 172ξ ] καταλαμβάνει .
Θεόδωρος
οὐκοῦν σχολὴν ἄγομεν , ὦ Σώκρατες ;
Σωκράτης
φαινόμεθα . καὶ πολλάκις μέν γε δή , ὦ δαιμόνιε , καὶ ἄλλοτε κατενόησα , ἀτὰρ καὶ νῦν , ὡς εἰκότως οἱ ἐν ταῖς φιλοσοφίαις πολὺν χρόνον διατρίψαντες εἰς τὰ δικαστήρια ἰόντες γελοῖοι φαίνονται ῥήτορες .
Θεόδωρος
πῶς δὴ οὖν λέγεις ;
Σωκράτης
κινδυνεύουσιν οἱ ἐν δικαστηρίοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐκ νέων κυλινδούμενοι πρὸς τοὺς ἐν φιλοσοφίᾳ καὶ τῇ [ 172δ ] τοιᾷδε διατριβῇ τεθραμμένους ὡς οἰκέται πρὸς ἐλευθέρους τεθράφθαι .
Θεόδωρος
πῇ δή ;
Σωκράτης
ἧι τοῖς μὲν τοῦτο ὃ σὺ εἶπες ἀεὶ πάρεστι , σχολή , καὶ τοὺς λόγους ἐν εἰρήνῃ ἐπὶ σχολῆς ποιοῦνται : ὥσπερ ἡμεῖς νυνὶ τρίτον ἤδη λόγον ἐκ λόγου μεταλαμβάνομεν , οὕτω κἀκεῖνοι , ἐὰν αὐτοὺς ὁ ἐπελθὼν τοῦ προκειμένου μᾶλλον καθάπερ ἡμᾶς ἀρέσῃ : καὶ διὰ μακρῶν ἢ βραχέων μέλει οὐδὲν λέγειν , ἂν μόνον τύχωσι τοῦ ὄντος : οἱ δὲ ἐν ἀσχολίᾳ [ 172ε ] τε ἀεὶ λέγουσι—κατεπείγει γὰρ ὕδωρ ῥέον—καὶ οὐκ ἐγχωρεῖ περὶ οὗ ἂν ἐπιθυμήσωσι τοὺς λόγους ποιεῖσθαι , ἀλλ᾽ ἀνάγκην ἔχων ὁ ἀντίδικος ἐφέστηκεν καὶ ὑπογραφὴν παραναγιγνωσκομένην ὧν ἐκτὸς οὐ ῥητέον ἣν ἀντωμοσίαν καλοῦσιν : οἱ δὲ λόγοι ἀεὶ περὶ ὁμοδούλου πρὸς δεσπότην καθήμενον , ἐν χειρί τινα δίκην ἔχοντα , καὶ οἱ ἀγῶνες οὐδέποτε τὴν ἄλλως ἀλλ᾽ ἀεὶ τὴν περὶ αὐτοῦ , πολλάκις δὲ καὶ περὶ ψυχῆς [ 173α ] ὁ δρόμος : ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων τούτων ἔντονοι καὶ δριμεῖς γίγνονται , ἐπιστάμενοι τὸν δεσπότην λόγῳ τε θωπεῦσαι καὶ ἔργῳ ὑπελθεῖν , σμικροὶ δὲ καὶ οὐκ ὀρθοὶ τὰς ψυχάς . τὴν γὰρ αὔξην καὶ τὸ εὐθύ τε καὶ τὸ ἐλευθέριον ἡ ἐκ νέων δουλεία ἀφῄρηται , ἀναγκάζουσα πράττειν σκολιά , μεγάλους κινδύνους καὶ φόβους ἔτι ἁπαλαῖς ψυχαῖς ἐπιβάλλουσα , οὓς οὐ δυνάμενοι μετὰ τοῦ δικαίου καὶ ἀληθοῦς ὑποφέρειν , εὐθὺς ἐπὶ τὸ ψεῦδός τε καὶ τὸ ἀλλήλους ἀνταδικεῖν τρεπόμενοι [ 173β ] πολλὰ κάμπτονται καὶ συγκλῶνται , ὥσθ᾽ ὑγιὲς οὐδὲν ἔχοντες τῆς διανοίας εἰς ἄνδρας ἐκ μειρακίων τελευτῶσι , δεινοί τε καὶ σοφοὶ γεγονότες , ὡς οἴονται . καὶ οὗτοι μὲν δὴ τοιοῦτοι , ὦ Θεόδωρε : τοὺς δὲ τοῦ ἡμετέρου χοροῦ πότερον βούλει διελθόντες ἢ ἐάσαντες πάλιν ἐπὶ τὸν λόγον τρεπώμεθα , ἵνα μὴ καί , ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν , λίαν πολὺ τῇ ἐλευθερίᾳ καὶ μεταλήψει τῶν λόγων καταχρώμεθα ;
Θεόδωρος
μηδαμῶς , ὦ Σώκρατες , ἀλλὰ διελθόντες . πάνυ [ 173ξ ] γὰρ εὖ τοῦτο εἴρηκας , ὅτι οὐχ ἡμεῖς οἱ ἐν τῷ τοιῷδε χορεύοντες τῶν λόγων ὑπηρέται , ἀλλ᾽ οἱ λόγοι ἡμέτεροι ὥσπερ οἰκέται , καὶ ἕκαστος αὐτῶν περιμένει ἀποτελεσθῆναι ὅταν ἡμῖν δοκῇ : οὔτε γὰρ δικαστὴς οὔτε θεατὴς ὥσπερ ποιηταῖς ἐπιτιμήσων τε καὶ ἄρξων ἐπιστατεῖ παρ᾽ ἡμῖν .
Σωκράτης
λέγωμεν δή , ὡς ἔοικεν , ἐπεὶ σοί γε δοκεῖ , περὶ τῶν κορυφαίων : τί γὰρ ἄν τις τούς γε φαύλως διατρίβοντας ἐν φιλοσοφίᾳ λέγοι ; οὗτοι δέ που ἐκ νέων πρῶτον μὲν εἰς [ 173δ ] ἀγορὰν οὐκ ἴσασι τὴν ὁδόν , οὐδὲ ὅπου δικαστήριον ἢ βουλευτήριον ἤ τι κοινὸν ἄλλο τῆς πόλεως συνέδριον : νόμους δὲ καὶ ψηφίσματα λεγόμενα ἢ γεγραμμένα οὔτε ὁρῶσιν οὔτε ἀκούουσι : σπουδαὶ δὲ ἑταιριῶν ἐπ᾽ ἀρχὰς καὶ σύνοδοι καὶ δεῖπνα καὶ σὺν αὐλητρίσι κῶμοι , οὐδὲ ὄναρ πράττειν προσίσταται αὐτοῖς . εὖ δὲ ἢ κακῶς τις γέγονεν ἐν πόλει , ἤ τί τῳ κακόν ἐστιν ἐκ προγόνων γεγονὸς ἢ πρὸς ἀνδρῶν ἢ γυναικῶν , μᾶλλον αὐτὸν λέληθεν ἢ οἱ τῆς θαλάττης λεγόμενοι [ 173ε ] χόες . καὶ ταῦτα πάντ᾽ οὐδ᾽ ὅτι οὐκ οἶδεν , οἶδεν : οὐδὲ γὰρ αὐτῶν ἀπέχεται τοῦ εὐδοκιμεῖν χάριν , ἀλλὰ τῷ ὄντι τὸ σῶμα μόνον ἐν τῇ πόλει κεῖται αὐτοῦ καὶ ἐπιδημεῖ , ἡ δὲ διάνοια , ταῦτα πάντα ἡγησαμένη σμικρὰ καὶ οὐδέν , ἀτιμάσασα πανταχῇ πέτεται κατὰ Πίνδαρον ‘τᾶς τε γᾶς ὑπένερθε’ καὶ τὰ ἐπίπεδα γεωμετροῦσα , ‘οὐρανοῦ θ᾽ ὕπερ’ ἀστρονομοῦσα , [ 174α ] καὶ πᾶσαν πάντῃ φύσιν ἐρευνωμένη τῶν ὄντων ἑκάστου ὅλου , εἰς τῶν ἐγγὺς οὐδὲν αὑτὴν συγκαθιεῖσα .
Σωκράτης
οὐκοῦν καὶ περὶ πολιτικῶν , καλὰ μὲν καὶ αἰσχρὰ καὶ δίκαια καὶ ἄδικα καὶ ὅσια καὶ μή , οἷα ἂν ἑκάστη πόλις οἰηθεῖσα θῆται νόμιμα αὑτῇ , ταῦτα καὶ εἶναι τῇ ἀληθείᾳ ἑκάστῃ , καὶ ἐν τούτοις μὲν οὐδὲν σοφώτερον οὔτε ἰδιώτην ἰδιώτου οὔτε πόλιν πόλεως εἶναι : ἐν δὲ τῷ συμφέροντα ἑαυτῇ ἢ μὴ συμφέροντα τίθεσθαι , ἐνταῦθ᾽ , εἴπερ που , αὖ ὁμολογήσει σύμβουλόν τε συμβούλου διαφέρειν καὶ πόλεως δόξαν ἑτέραν ἑτέρας πρὸς ἀλήθειαν , καὶ οὐκ ἂν πάνυ τολμήσειε [ 172β ] φῆσαι , ἃ ἂν θῆται πόλις συμφέροντα οἰηθεῖσα αὑτῇ , παντὸς μᾶλλον ταῦτα καὶ συνοίσειν : ἀλλ᾽ ἐκεῖ οὗ λέγω , ἐν τοῖς δικαίοις καὶ ἀδίκοις καὶ ὁσίοις καὶ ἀνοσίοις , ἐθέλουσιν ἰσχυρίζεσθαι ὡς οὐκ ἔστι φύσει αὐτῶν οὐδὲν οὐσίαν ἑαυτοῦ ἔχον , ἀλλὰ τὸ κοινῇ δόξαν τοῦτο γίγνεται ἀληθὲς τότε , ὅταν δόξῃ καὶ ὅσον ἂν δοκῇ χρόνον . καὶ ὅσοι γε ἂν μὴ παντάπασι τὸν Πρωταγόρου λόγον λέγωσιν , ὧδέ πως τὴν σοφίαν ἄγουσι . λόγος δὲ ἡμᾶς , ὦ Θεόδωρε , ἐκ λόγου μείζων ἐξ ἐλάττονος [ 172ξ ] καταλαμβάνει .
Θεόδωρος
οὐκοῦν σχολὴν ἄγομεν , ὦ Σώκρατες ;
Σωκράτης
φαινόμεθα . καὶ πολλάκις μέν γε δή , ὦ δαιμόνιε , καὶ ἄλλοτε κατενόησα , ἀτὰρ καὶ νῦν , ὡς εἰκότως οἱ ἐν ταῖς φιλοσοφίαις πολὺν χρόνον διατρίψαντες εἰς τὰ δικαστήρια ἰόντες γελοῖοι φαίνονται ῥήτορες .
Θεόδωρος
πῶς δὴ οὖν λέγεις ;
Σωκράτης
κινδυνεύουσιν οἱ ἐν δικαστηρίοις καὶ τοῖς τοιούτοις ἐκ νέων κυλινδούμενοι πρὸς τοὺς ἐν φιλοσοφίᾳ καὶ τῇ [ 172δ ] τοιᾷδε διατριβῇ τεθραμμένους ὡς οἰκέται πρὸς ἐλευθέρους τεθράφθαι .
Θεόδωρος
πῇ δή ;
Σωκράτης
ἧι τοῖς μὲν τοῦτο ὃ σὺ εἶπες ἀεὶ πάρεστι , σχολή , καὶ τοὺς λόγους ἐν εἰρήνῃ ἐπὶ σχολῆς ποιοῦνται : ὥσπερ ἡμεῖς νυνὶ τρίτον ἤδη λόγον ἐκ λόγου μεταλαμβάνομεν , οὕτω κἀκεῖνοι , ἐὰν αὐτοὺς ὁ ἐπελθὼν τοῦ προκειμένου μᾶλλον καθάπερ ἡμᾶς ἀρέσῃ : καὶ διὰ μακρῶν ἢ βραχέων μέλει οὐδὲν λέγειν , ἂν μόνον τύχωσι τοῦ ὄντος : οἱ δὲ ἐν ἀσχολίᾳ [ 172ε ] τε ἀεὶ λέγουσι—κατεπείγει γὰρ ὕδωρ ῥέον—καὶ οὐκ ἐγχωρεῖ περὶ οὗ ἂν ἐπιθυμήσωσι τοὺς λόγους ποιεῖσθαι , ἀλλ᾽ ἀνάγκην ἔχων ὁ ἀντίδικος ἐφέστηκεν καὶ ὑπογραφὴν παραναγιγνωσκομένην ὧν ἐκτὸς οὐ ῥητέον ἣν ἀντωμοσίαν καλοῦσιν : οἱ δὲ λόγοι ἀεὶ περὶ ὁμοδούλου πρὸς δεσπότην καθήμενον , ἐν χειρί τινα δίκην ἔχοντα , καὶ οἱ ἀγῶνες οὐδέποτε τὴν ἄλλως ἀλλ᾽ ἀεὶ τὴν περὶ αὐτοῦ , πολλάκις δὲ καὶ περὶ ψυχῆς [ 173α ] ὁ δρόμος : ὥστ᾽ ἐξ ἁπάντων τούτων ἔντονοι καὶ δριμεῖς γίγνονται , ἐπιστάμενοι τὸν δεσπότην λόγῳ τε θωπεῦσαι καὶ ἔργῳ ὑπελθεῖν , σμικροὶ δὲ καὶ οὐκ ὀρθοὶ τὰς ψυχάς . τὴν γὰρ αὔξην καὶ τὸ εὐθύ τε καὶ τὸ ἐλευθέριον ἡ ἐκ νέων δουλεία ἀφῄρηται , ἀναγκάζουσα πράττειν σκολιά , μεγάλους κινδύνους καὶ φόβους ἔτι ἁπαλαῖς ψυχαῖς ἐπιβάλλουσα , οὓς οὐ δυνάμενοι μετὰ τοῦ δικαίου καὶ ἀληθοῦς ὑποφέρειν , εὐθὺς ἐπὶ τὸ ψεῦδός τε καὶ τὸ ἀλλήλους ἀνταδικεῖν τρεπόμενοι [ 173β ] πολλὰ κάμπτονται καὶ συγκλῶνται , ὥσθ᾽ ὑγιὲς οὐδὲν ἔχοντες τῆς διανοίας εἰς ἄνδρας ἐκ μειρακίων τελευτῶσι , δεινοί τε καὶ σοφοὶ γεγονότες , ὡς οἴονται . καὶ οὗτοι μὲν δὴ τοιοῦτοι , ὦ Θεόδωρε : τοὺς δὲ τοῦ ἡμετέρου χοροῦ πότερον βούλει διελθόντες ἢ ἐάσαντες πάλιν ἐπὶ τὸν λόγον τρεπώμεθα , ἵνα μὴ καί , ὃ νυνδὴ ἐλέγομεν , λίαν πολὺ τῇ ἐλευθερίᾳ καὶ μεταλήψει τῶν λόγων καταχρώμεθα ;
Θεόδωρος
μηδαμῶς , ὦ Σώκρατες , ἀλλὰ διελθόντες . πάνυ [ 173ξ ] γὰρ εὖ τοῦτο εἴρηκας , ὅτι οὐχ ἡμεῖς οἱ ἐν τῷ τοιῷδε χορεύοντες τῶν λόγων ὑπηρέται , ἀλλ᾽ οἱ λόγοι ἡμέτεροι ὥσπερ οἰκέται , καὶ ἕκαστος αὐτῶν περιμένει ἀποτελεσθῆναι ὅταν ἡμῖν δοκῇ : οὔτε γὰρ δικαστὴς οὔτε θεατὴς ὥσπερ ποιηταῖς ἐπιτιμήσων τε καὶ ἄρξων ἐπιστατεῖ παρ᾽ ἡμῖν .
Σωκράτης
λέγωμεν δή , ὡς ἔοικεν , ἐπεὶ σοί γε δοκεῖ , περὶ τῶν κορυφαίων : τί γὰρ ἄν τις τούς γε φαύλως διατρίβοντας ἐν φιλοσοφίᾳ λέγοι ; οὗτοι δέ που ἐκ νέων πρῶτον μὲν εἰς [ 173δ ] ἀγορὰν οὐκ ἴσασι τὴν ὁδόν , οὐδὲ ὅπου δικαστήριον ἢ βουλευτήριον ἤ τι κοινὸν ἄλλο τῆς πόλεως συνέδριον : νόμους δὲ καὶ ψηφίσματα λεγόμενα ἢ γεγραμμένα οὔτε ὁρῶσιν οὔτε ἀκούουσι : σπουδαὶ δὲ ἑταιριῶν ἐπ᾽ ἀρχὰς καὶ σύνοδοι καὶ δεῖπνα καὶ σὺν αὐλητρίσι κῶμοι , οὐδὲ ὄναρ πράττειν προσίσταται αὐτοῖς . εὖ δὲ ἢ κακῶς τις γέγονεν ἐν πόλει , ἤ τί τῳ κακόν ἐστιν ἐκ προγόνων γεγονὸς ἢ πρὸς ἀνδρῶν ἢ γυναικῶν , μᾶλλον αὐτὸν λέληθεν ἢ οἱ τῆς θαλάττης λεγόμενοι [ 173ε ] χόες . καὶ ταῦτα πάντ᾽ οὐδ᾽ ὅτι οὐκ οἶδεν , οἶδεν : οὐδὲ γὰρ αὐτῶν ἀπέχεται τοῦ εὐδοκιμεῖν χάριν , ἀλλὰ τῷ ὄντι τὸ σῶμα μόνον ἐν τῇ πόλει κεῖται αὐτοῦ καὶ ἐπιδημεῖ , ἡ δὲ διάνοια , ταῦτα πάντα ἡγησαμένη σμικρὰ καὶ οὐδέν , ἀτιμάσασα πανταχῇ πέτεται κατὰ Πίνδαρον ‘τᾶς τε γᾶς ὑπένερθε’ καὶ τὰ ἐπίπεδα γεωμετροῦσα , ‘οὐρανοῦ θ᾽ ὕπερ’ ἀστρονομοῦσα , [ 174α ] καὶ πᾶσαν πάντῃ φύσιν ἐρευνωμένη τῶν ὄντων ἑκάστου ὅλου , εἰς τῶν ἐγγὺς οὐδὲν αὑτὴν συγκαθιεῖσα .
[
172a
]
სოკრატე
რაც შეეხება სახელმწიფოსთან დაკავშირებულ საკითხებს , კარგსა და სამარცხვინოს , სამართლიანსა და უსამართლოს , წმინდასა და უწმინდურს , როგორც თითოეული ქალაქი ჩათვლის და დაადგენს კანონიერად , ისაა ჭეშმარიტი თითოეულისთვის და ამაში არავინაა უფრო ბრძენი არც კერძო პირი სხვა პირებზე მეტად და არც რომელიმე ქალაქი სხვა ქალაქებზე მეტად . ხოლო შესაფერს დაადგენს თუ არაშესაფერს ქალაქისთვის ვინმე , აქ [ პროტაგორასი ] კვლავ დაეთანხმება იმას , რომ ერთი მრჩეველი მეორისგან გამოირჩევა და ჭეშმარიტებასთან კავშირშიც ერთის შეხედულება მეორისგან [ გამორჩეულია ] და ალბათ ვერ გაბედავს იმის თქმას , [ 172b ] რომ რასაც ჩათვლის და შესაფერად დაადგენს ქალაქი , სწორედ ის იქნება მეტად შესაფერი . ხოლო რასაც ვამბობ , სამართლიანსა და უსამართლოსთან , წმინდასა და უწმინდურთან დაკავშირებით , იმის მტკიცებას მოისურვებდნენ , რომ მათ ბუნებით არ გააჩნიათ არსებობა , არამედ საზოგადო აზრიდან გამომდინარე ხდებიან ჭეშმარიტნი იმ დროს , როცა ასე ჩათვლიან და იქამდე , სანამ ასე თვლიან . და ყველა , ვინც პროტაგორასის მსჯელობაზე მსჯელობდა , რაღაცნაირად ამ ჭეშმარიტებამდე მიდიოდა . თეოდოროს , დიდ მსჯელობას უფრო მცირე მსჯელობამდე მივყავართ . [ 172c ]
თეოდოროსი
მაინც მოცალეობა არ გვაქვს , სოკრატე ?
სოკრატე
როგორც ჩანს . ჩემო კეთილშობილო , სხვა დროსაც ხშირად მიფიქრია და ახლაც [ ვფიქრობ ] , რომ უჩვეულო არაა , როცა ისინი ვინც ბევრ დროს ხარჯავენ ფილოსოფიაზე , როდესაც სასამართლოში მიდიან ორატორებად , სასაცილოები ჩანან .
თეოდოროსი
რას ამბობ ?
სოკრატე
ის ახალგაზრდები , ვინც სასამართლოში და ამგვარ [ ადგილებშია ] , იმათ რომ შევადაროთ , ვინც ფილოსოფიასა და მსგავს [ რაღაცეებზე ] ხარჯავს დროს , [ 172d ] პირველნი მონურად აღზრდილნი ჩანან , მეორენი კი - თავისუფლად .
თეოდოროსი
რანაირად ?
სოკრატე
ისე , რომ , როგორც შენ თქვი , მუდამ აქვთ მოცალეობა და მსჯელობებსაც მშვიდობისა და მოცალეობისას ქმნიან , როგორც ახლა ჩვენ უკვე მესამედ გადავდივართ მსჯელობიდან მსჯელობაზე , ისინიც ასე , თუ საკვლევ საკითხზე მეტად სხვა ეამებათ , არ ზრუნავენ იმაზე , გრძლად იმსჯელებენ , თუ მოკლედ , ოღონდ არსებულამდე მივიდნენ . პირველნი კი მუდამ მოუცლელობაში მსჯელობენ , [ 172e ] წყლის დინება აწვებათ , და იმის ნება არ აქვთ , რაზეც სურთ , იმაზე იმსჯელონ , რადგან საპირისპირო მხარე [ თავზე ] ადგათ და ავალდებულებთ ჩანაწერის მოკლედ წაკითხვასა და იმის გარდა არაფრის თქმას , რასაც აფიდევიტს უწოდებენ . ხოლო მათი მსჯელობები მუდამ მონების შესახებაა და მიემართება ბატონს , რომელიც ზის და ხელში რაღაც სასამართლო საქმე უჭირავს და კამათი სხვა რაღაცაზე კი არაა , არამედ მუდამ თავად [ კონკრეტულზე ] , ხოლო ხშირად დასაცავის სულზეც კი . [ 173a ] ყოველივე აქედან გამომდინარე , უფრო გაბედული და გამჭრიახები ხდებიან , იციან როგორი სიტყვით ეპირფერონ ბატონს და რა საქციელით აამონ მას და მცირე და არასწორი სული აქვთ . სიდიადე , პირდაპირობა და თავისუფლება ყრმობიდანვე წაართვა მონობამ და აიძულა თაღლითობის ჩადენა , დიდი მუქარებითა და დაშინებებით დასცა მათი სუსტი სულები . მათ , ვინც ვერ შეძლო ეს გადაეტანა სამართლიანობითა და ჭეშმარიტებით , პირდაპირ დაჰყვა ტყუილსა და ერთიმეორისთვის უსამართლობის ჩადენას , [ 173b ] მოიკაკვა და მოტყდა . ისინი ისე იქცნენ ბავშვებიდან კაცებად , რომ არ ჰქონიათ ჯანსაღი აზროვნება , მაგრამ ფიქრობენ , რომ ძლიერნი და ბრძენნი არიან . ასეთები არიან ისინი , თეოდოროს . ჩვენი ქოროს განხილვაც გინდა თუ თავი დავანებოთ და ჩვენ მსჯელობას დავუბრუნდეთ , რათა , როგორც ახლახან ვთქვით , თავისუფლებითა და მსჯელობების შეცვლით ბოროტად არ ვისარგებლოთ ?
თეოდოროსი
არანაირად , სოკრატე , განვიხილოთ . [ 173c ] ძალიან კარგად თქვი , რომ ჩევნი ქოროს წევრები კი არ ვემსახურებით მსჯელობებს , არამედ მსჯელობები გვემსახურება ჩვენ და თითოეული ელოდება დასასრულს მაშინ , როდესაც ჩვენ ჩავთვლით [ საჭიროდ ] . ჩვენ ხომ არც მოსამართლე , არც როგორც პოეტებს , მაყურებელი გვყავს , რომელიც გვაფასებს და გვხელმძღვანელობს .
სოკრატე
როგორც ჩანს , თუ შენც ასე თვლი , კორიფეებზე უნდა ვისაუბროთ , აბა უბრალოდ ფილოსოფიით დაკავებულებზე რა უნდა ვთქვათ ? მათ კი ყრმობიდან არ იციან არც აგორისკენ გზა , [ 173d ] არც ის [ იციან ] , სად არის სასამართლო , საბჭო ან ქალაქის სხვა თავშეყრის ადგილი . რაც შეეხება კანონებს და ზეპირ ან წერილობით დადგენილებებს , არც უნახავთ და არც სმენიათ [ მათ შესახებ ] . რაც შეეხება მმართველებთან მეგობრობის დამყარებას , შეკრებებს , ვახშმებსა და ფლეიტისტ გოგონებთან ერთად მსვლელობებს , სიზმრადაც კი არ უნახავთ ამის გაკეთება . კარგი თუ ცუდი წარმომავლობისაა ქალაქში ვინმე , ვის რა აქვს შთამომავლობით , ქალებისგან თუ კაცებისგან , ამის ცოდნა მათთვის ისევე დაფარულია , როგორც ზღვაში წყლის რაოდენობის . [ 173e ] მან ისიც კი არ იცის , რომ ეს არ იცის . რადგან ის პატივის გამო კი არ იკავებს ამეებისგან თავს , არამედ ისეა , რომ მხოლოდ მისი სხეული იმყოფება და სახლობს ქალაქში , ხოლო გონება , რომელმაც ეს ყველაფერი არ იცის , მჩატეა , გმობს მათ და ყველგან დაფრინავს , როგორც პინდაროსი [ ამბობს ] , , , მიწის ქვეშ ჩადის " , მის ფართობს ზომავს და , , ზეცის ზემოთ " ვარსკვლავებს სწავლობს , [ 174a ] და ყველგან ყველაფერს იკვლევს ისე , როგორც ის მთლიანობაში არსებობს და არ მიდის ახლოს არაფერთან .
სოკრატე
რაც შეეხება სახელმწიფოსთან დაკავშირებულ საკითხებს , კარგსა და სამარცხვინოს , სამართლიანსა და უსამართლოს , წმინდასა და უწმინდურს , როგორც თითოეული ქალაქი ჩათვლის და დაადგენს კანონიერად , ისაა ჭეშმარიტი თითოეულისთვის და ამაში არავინაა უფრო ბრძენი არც კერძო პირი სხვა პირებზე მეტად და არც რომელიმე ქალაქი სხვა ქალაქებზე მეტად . ხოლო შესაფერს დაადგენს თუ არაშესაფერს ქალაქისთვის ვინმე , აქ [ პროტაგორასი ] კვლავ დაეთანხმება იმას , რომ ერთი მრჩეველი მეორისგან გამოირჩევა და ჭეშმარიტებასთან კავშირშიც ერთის შეხედულება მეორისგან [ გამორჩეულია ] და ალბათ ვერ გაბედავს იმის თქმას , [ 172b ] რომ რასაც ჩათვლის და შესაფერად დაადგენს ქალაქი , სწორედ ის იქნება მეტად შესაფერი . ხოლო რასაც ვამბობ , სამართლიანსა და უსამართლოსთან , წმინდასა და უწმინდურთან დაკავშირებით , იმის მტკიცებას მოისურვებდნენ , რომ მათ ბუნებით არ გააჩნიათ არსებობა , არამედ საზოგადო აზრიდან გამომდინარე ხდებიან ჭეშმარიტნი იმ დროს , როცა ასე ჩათვლიან და იქამდე , სანამ ასე თვლიან . და ყველა , ვინც პროტაგორასის მსჯელობაზე მსჯელობდა , რაღაცნაირად ამ ჭეშმარიტებამდე მიდიოდა . თეოდოროს , დიდ მსჯელობას უფრო მცირე მსჯელობამდე მივყავართ . [ 172c ]
თეოდოროსი
მაინც მოცალეობა არ გვაქვს , სოკრატე ?
სოკრატე
როგორც ჩანს . ჩემო კეთილშობილო , სხვა დროსაც ხშირად მიფიქრია და ახლაც [ ვფიქრობ ] , რომ უჩვეულო არაა , როცა ისინი ვინც ბევრ დროს ხარჯავენ ფილოსოფიაზე , როდესაც სასამართლოში მიდიან ორატორებად , სასაცილოები ჩანან .
თეოდოროსი
რას ამბობ ?
სოკრატე
ის ახალგაზრდები , ვინც სასამართლოში და ამგვარ [ ადგილებშია ] , იმათ რომ შევადაროთ , ვინც ფილოსოფიასა და მსგავს [ რაღაცეებზე ] ხარჯავს დროს , [ 172d ] პირველნი მონურად აღზრდილნი ჩანან , მეორენი კი - თავისუფლად .
თეოდოროსი
რანაირად ?
სოკრატე
ისე , რომ , როგორც შენ თქვი , მუდამ აქვთ მოცალეობა და მსჯელობებსაც მშვიდობისა და მოცალეობისას ქმნიან , როგორც ახლა ჩვენ უკვე მესამედ გადავდივართ მსჯელობიდან მსჯელობაზე , ისინიც ასე , თუ საკვლევ საკითხზე მეტად სხვა ეამებათ , არ ზრუნავენ იმაზე , გრძლად იმსჯელებენ , თუ მოკლედ , ოღონდ არსებულამდე მივიდნენ . პირველნი კი მუდამ მოუცლელობაში მსჯელობენ , [ 172e ] წყლის დინება აწვებათ , და იმის ნება არ აქვთ , რაზეც სურთ , იმაზე იმსჯელონ , რადგან საპირისპირო მხარე [ თავზე ] ადგათ და ავალდებულებთ ჩანაწერის მოკლედ წაკითხვასა და იმის გარდა არაფრის თქმას , რასაც აფიდევიტს უწოდებენ . ხოლო მათი მსჯელობები მუდამ მონების შესახებაა და მიემართება ბატონს , რომელიც ზის და ხელში რაღაც სასამართლო საქმე უჭირავს და კამათი სხვა რაღაცაზე კი არაა , არამედ მუდამ თავად [ კონკრეტულზე ] , ხოლო ხშირად დასაცავის სულზეც კი . [ 173a ] ყოველივე აქედან გამომდინარე , უფრო გაბედული და გამჭრიახები ხდებიან , იციან როგორი სიტყვით ეპირფერონ ბატონს და რა საქციელით აამონ მას და მცირე და არასწორი სული აქვთ . სიდიადე , პირდაპირობა და თავისუფლება ყრმობიდანვე წაართვა მონობამ და აიძულა თაღლითობის ჩადენა , დიდი მუქარებითა და დაშინებებით დასცა მათი სუსტი სულები . მათ , ვინც ვერ შეძლო ეს გადაეტანა სამართლიანობითა და ჭეშმარიტებით , პირდაპირ დაჰყვა ტყუილსა და ერთიმეორისთვის უსამართლობის ჩადენას , [ 173b ] მოიკაკვა და მოტყდა . ისინი ისე იქცნენ ბავშვებიდან კაცებად , რომ არ ჰქონიათ ჯანსაღი აზროვნება , მაგრამ ფიქრობენ , რომ ძლიერნი და ბრძენნი არიან . ასეთები არიან ისინი , თეოდოროს . ჩვენი ქოროს განხილვაც გინდა თუ თავი დავანებოთ და ჩვენ მსჯელობას დავუბრუნდეთ , რათა , როგორც ახლახან ვთქვით , თავისუფლებითა და მსჯელობების შეცვლით ბოროტად არ ვისარგებლოთ ?
თეოდოროსი
არანაირად , სოკრატე , განვიხილოთ . [ 173c ] ძალიან კარგად თქვი , რომ ჩევნი ქოროს წევრები კი არ ვემსახურებით მსჯელობებს , არამედ მსჯელობები გვემსახურება ჩვენ და თითოეული ელოდება დასასრულს მაშინ , როდესაც ჩვენ ჩავთვლით [ საჭიროდ ] . ჩვენ ხომ არც მოსამართლე , არც როგორც პოეტებს , მაყურებელი გვყავს , რომელიც გვაფასებს და გვხელმძღვანელობს .
სოკრატე
როგორც ჩანს , თუ შენც ასე თვლი , კორიფეებზე უნდა ვისაუბროთ , აბა უბრალოდ ფილოსოფიით დაკავებულებზე რა უნდა ვთქვათ ? მათ კი ყრმობიდან არ იციან არც აგორისკენ გზა , [ 173d ] არც ის [ იციან ] , სად არის სასამართლო , საბჭო ან ქალაქის სხვა თავშეყრის ადგილი . რაც შეეხება კანონებს და ზეპირ ან წერილობით დადგენილებებს , არც უნახავთ და არც სმენიათ [ მათ შესახებ ] . რაც შეეხება მმართველებთან მეგობრობის დამყარებას , შეკრებებს , ვახშმებსა და ფლეიტისტ გოგონებთან ერთად მსვლელობებს , სიზმრადაც კი არ უნახავთ ამის გაკეთება . კარგი თუ ცუდი წარმომავლობისაა ქალაქში ვინმე , ვის რა აქვს შთამომავლობით , ქალებისგან თუ კაცებისგან , ამის ცოდნა მათთვის ისევე დაფარულია , როგორც ზღვაში წყლის რაოდენობის . [ 173e ] მან ისიც კი არ იცის , რომ ეს არ იცის . რადგან ის პატივის გამო კი არ იკავებს ამეებისგან თავს , არამედ ისეა , რომ მხოლოდ მისი სხეული იმყოფება და სახლობს ქალაქში , ხოლო გონება , რომელმაც ეს ყველაფერი არ იცის , მჩატეა , გმობს მათ და ყველგან დაფრინავს , როგორც პინდაროსი [ ამბობს ] , , , მიწის ქვეშ ჩადის " , მის ფართობს ზომავს და , , ზეცის ზემოთ " ვარსკვლავებს სწავლობს , [ 174a ] და ყველგან ყველაფერს იკვლევს ისე , როგორც ის მთლიანობაში არსებობს და არ მიდის ახლოს არაფერთან .