Theaetetus 161
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-31 12:05:53
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
τοῦτο μὲν δή , ὡς ἔοικεν , μόλις ποτὲ ἐγεννήσαμεν , ὅτι δή ποτε τυγχάνει ὄν . μετὰ δὲ τὸν τόκον τὰ ἀμφιδρόμια αὐτοῦ ὡς ἀληθῶς ἐν κύκλῳ περιθρεκτέον τῷ λόγῳ , σκοπουμένους μὴ λάθῃ ἡμᾶς οὐκ ἄξιον ὂν τροφῆς τὸ γιγνόμενον , [ 161α ] ἀλλὰ ἀνεμιαῖόν τε καὶ ψεῦδος . ἢ σὺ οἴει πάντως δεῖν τό γε σὸν τρέφειν καὶ μὴ ἀποτιθέναι , ἢ καὶ ἀνέξῃ ἐλεγχόμενον ὁρῶν , καὶ οὐ σφόδρα χαλεπανεῖς ἐάν τις σοῦ ὡς πρωτοτόκου αὐτὸ ὑφαιρῇ ;
Θεόδωρος
ἀνέξεται , ὦ Σώκρατες , Θεαίτητος : οὐδαμῶς γὰρ δύσκολος . ἀλλὰ πρὸς θεῶν εἰπὲ ᾗ αὖ οὐχ οὕτως ἔχει ;
Σωκράτης
φιλόλογός γ᾽ εἶ ἀτεχνῶς καὶ χρηστός , ὦ Θεόδωρε , ὅτι με οἴει λόγων τινὰ εἶναι θύλακον καὶ ῥᾳδίως ἐξελόντα [ 161β ] ἐρεῖν ὡς οὐκ αὖ ἔχει οὕτω ταῦτα : τὸ δὲ γιγνόμενον οὐκ ἐννοεῖς , ὅτι οὐδεὶς τῶν λόγων ἐξέρχεται παρ᾽ ἐμοῦ ἀλλ᾽ ἀεὶ παρὰ τοῦ ἐμοὶ προσδιαλεγομένου , ἐγὼ δὲ οὐδὲν ἐπίσταμαι πλέον πλὴν βραχέος , ὅσον λόγον παρ᾽ ἑτέρου σοφοῦ λαβεῖν καὶ ἀποδέξασθαι μετρίως . καὶ νῦν τοῦτο παρὰ τοῦδε πειράσομαι , οὔ τι αὐτὸς εἰπεῖν .
Θεόδωρος
σὺ κάλλιον , ὦ Σώκρατες , λέγεις : καὶ ποίει οὕτως .
Σωκράτης
οἶσθ᾽ οὖν , ὦ Θεόδωρε , ὃ θαυμάζω τοῦ ἑταίρου σου Πρωταγόρου ; [ 161ξ ]
Θεόδωρος
τὸ ποῖον ;
Σωκράτης
τὰ μὲν ἄλλα μοι πάνυ ἡδέως εἴρηκεν , ὡς τὸ δοκοῦν ἑκάστῳ τοῦτο καὶ ἔστιν : τὴν δ᾽ ἀρχὴν τοῦ λόγου τεθαύμακα , ὅτι οὐκ εἶπεν ἀρχόμενος τῆς Ἀληθείας ὅτι ‘πάντων χρημάτων μέτρον ἐστὶν ὗς’ ἢ ‘κυνοκέφαλος’ ἤ τι ἄλλο ἀτοπώτερον τῶν ἐχόντων αἴσθησιν , ἵνα μεγαλοπρεπῶς καὶ πάνυ καταφρονητικῶς ἤρξατο ἡμῖν λέγειν , ἐνδεικνύμενος ὅτι ἡμεῖς μὲν αὐτὸν ὥσπερ θεὸν ἐθαυμάζομεν ἐπὶ σοφίᾳ , ὁ δ᾽ ἄρα [ 161δ ] ἐτύγχανεν ὢν εἰς φρόνησιν οὐδὲν βελτίων βατράχου γυρίνου , μὴ ὅτι ἄλλου του ἀνθρώπων . ἢ πῶς λέγωμεν , ὦ Θεόδωρε ; εἰ γὰρ δὴ ἑκάστῳ ἀληθὲς ἔσται ὃ ἂν δι᾽ αἰσθήσεως δοξάζῃ , καὶ μήτε τὸ ἄλλου πάθος ἄλλος βέλτιον διακρινεῖ , μήτε τὴν δόξαν κυριώτερος ἔσται ἐπισκέψασθαι ἕτερος τὴν ἑτέρου ὀρθὴ ἢ ψευδής , ἀλλ᾽ ὃ πολλάκις εἴρηται , αὐτὸς τὰ αὑτοῦ ἕκαστος μόνος δοξάσει , ταῦτα δὲ πάντα ὀρθὰ καὶ ἀληθῆ , τί δή ποτε , ὦ ἑταῖρε , Πρωταγόρας μὲν σοφός , ὥστε καὶ ἄλλων [ 161ε ] διδάσκαλος ἀξιοῦσθαι δικαίως μετὰ μεγάλων μισθῶν , ἡμεῖς δὲ ἀμαθέστεροί τε καὶ φοιτητέον ἡμῖν ἦν παρ᾽ ἐκεῖνον , μέτρῳ ὄντι αὐτῷ ἑκάστῳ τῆς αὑτοῦ σοφίας ; ταῦτα πῶς μὴ φῶμεν δημούμενον λέγειν τὸν Πρωταγόραν ; τὸ δὲ δὴ ἐμόν τε καὶ τῆς ἐμῆς τέχνης τῆς μαιευτικῆς σιγῶ ὅσον γέλωτα ὀφλισκάνομεν , οἶμαι δὲ καὶ σύμπασα ἡ τοῦ διαλέγεσθαι πραγματεία . τὸ γὰρ ἐπισκοπεῖν καὶ ἐπιχειρεῖν ἐλέγχειν τὰς ἀλλήλων φαντασίας τε καὶ δόξας , ὀρθὰς ἑκάστου οὔσας , οὐ μακρὰ [ 162α ] μὲν καὶ διωλύγιος φλυαρία , εἰ ἀληθὴς ἡ Ἀλήθεια Πρωταγόρου ἀλλὰ μὴ παίζουσα ἐκ τοῦ ἀδύτου τῆς βίβλου ἐφθέγξατο ;
τοῦτο μὲν δή , ὡς ἔοικεν , μόλις ποτὲ ἐγεννήσαμεν , ὅτι δή ποτε τυγχάνει ὄν . μετὰ δὲ τὸν τόκον τὰ ἀμφιδρόμια αὐτοῦ ὡς ἀληθῶς ἐν κύκλῳ περιθρεκτέον τῷ λόγῳ , σκοπουμένους μὴ λάθῃ ἡμᾶς οὐκ ἄξιον ὂν τροφῆς τὸ γιγνόμενον , [ 161α ] ἀλλὰ ἀνεμιαῖόν τε καὶ ψεῦδος . ἢ σὺ οἴει πάντως δεῖν τό γε σὸν τρέφειν καὶ μὴ ἀποτιθέναι , ἢ καὶ ἀνέξῃ ἐλεγχόμενον ὁρῶν , καὶ οὐ σφόδρα χαλεπανεῖς ἐάν τις σοῦ ὡς πρωτοτόκου αὐτὸ ὑφαιρῇ ;
Θεόδωρος
ἀνέξεται , ὦ Σώκρατες , Θεαίτητος : οὐδαμῶς γὰρ δύσκολος . ἀλλὰ πρὸς θεῶν εἰπὲ ᾗ αὖ οὐχ οὕτως ἔχει ;
Σωκράτης
φιλόλογός γ᾽ εἶ ἀτεχνῶς καὶ χρηστός , ὦ Θεόδωρε , ὅτι με οἴει λόγων τινὰ εἶναι θύλακον καὶ ῥᾳδίως ἐξελόντα [ 161β ] ἐρεῖν ὡς οὐκ αὖ ἔχει οὕτω ταῦτα : τὸ δὲ γιγνόμενον οὐκ ἐννοεῖς , ὅτι οὐδεὶς τῶν λόγων ἐξέρχεται παρ᾽ ἐμοῦ ἀλλ᾽ ἀεὶ παρὰ τοῦ ἐμοὶ προσδιαλεγομένου , ἐγὼ δὲ οὐδὲν ἐπίσταμαι πλέον πλὴν βραχέος , ὅσον λόγον παρ᾽ ἑτέρου σοφοῦ λαβεῖν καὶ ἀποδέξασθαι μετρίως . καὶ νῦν τοῦτο παρὰ τοῦδε πειράσομαι , οὔ τι αὐτὸς εἰπεῖν .
Θεόδωρος
σὺ κάλλιον , ὦ Σώκρατες , λέγεις : καὶ ποίει οὕτως .
Σωκράτης
οἶσθ᾽ οὖν , ὦ Θεόδωρε , ὃ θαυμάζω τοῦ ἑταίρου σου Πρωταγόρου ; [ 161ξ ]
Θεόδωρος
τὸ ποῖον ;
Σωκράτης
τὰ μὲν ἄλλα μοι πάνυ ἡδέως εἴρηκεν , ὡς τὸ δοκοῦν ἑκάστῳ τοῦτο καὶ ἔστιν : τὴν δ᾽ ἀρχὴν τοῦ λόγου τεθαύμακα , ὅτι οὐκ εἶπεν ἀρχόμενος τῆς Ἀληθείας ὅτι ‘πάντων χρημάτων μέτρον ἐστὶν ὗς’ ἢ ‘κυνοκέφαλος’ ἤ τι ἄλλο ἀτοπώτερον τῶν ἐχόντων αἴσθησιν , ἵνα μεγαλοπρεπῶς καὶ πάνυ καταφρονητικῶς ἤρξατο ἡμῖν λέγειν , ἐνδεικνύμενος ὅτι ἡμεῖς μὲν αὐτὸν ὥσπερ θεὸν ἐθαυμάζομεν ἐπὶ σοφίᾳ , ὁ δ᾽ ἄρα [ 161δ ] ἐτύγχανεν ὢν εἰς φρόνησιν οὐδὲν βελτίων βατράχου γυρίνου , μὴ ὅτι ἄλλου του ἀνθρώπων . ἢ πῶς λέγωμεν , ὦ Θεόδωρε ; εἰ γὰρ δὴ ἑκάστῳ ἀληθὲς ἔσται ὃ ἂν δι᾽ αἰσθήσεως δοξάζῃ , καὶ μήτε τὸ ἄλλου πάθος ἄλλος βέλτιον διακρινεῖ , μήτε τὴν δόξαν κυριώτερος ἔσται ἐπισκέψασθαι ἕτερος τὴν ἑτέρου ὀρθὴ ἢ ψευδής , ἀλλ᾽ ὃ πολλάκις εἴρηται , αὐτὸς τὰ αὑτοῦ ἕκαστος μόνος δοξάσει , ταῦτα δὲ πάντα ὀρθὰ καὶ ἀληθῆ , τί δή ποτε , ὦ ἑταῖρε , Πρωταγόρας μὲν σοφός , ὥστε καὶ ἄλλων [ 161ε ] διδάσκαλος ἀξιοῦσθαι δικαίως μετὰ μεγάλων μισθῶν , ἡμεῖς δὲ ἀμαθέστεροί τε καὶ φοιτητέον ἡμῖν ἦν παρ᾽ ἐκεῖνον , μέτρῳ ὄντι αὐτῷ ἑκάστῳ τῆς αὑτοῦ σοφίας ; ταῦτα πῶς μὴ φῶμεν δημούμενον λέγειν τὸν Πρωταγόραν ; τὸ δὲ δὴ ἐμόν τε καὶ τῆς ἐμῆς τέχνης τῆς μαιευτικῆς σιγῶ ὅσον γέλωτα ὀφλισκάνομεν , οἶμαι δὲ καὶ σύμπασα ἡ τοῦ διαλέγεσθαι πραγματεία . τὸ γὰρ ἐπισκοπεῖν καὶ ἐπιχειρεῖν ἐλέγχειν τὰς ἀλλήλων φαντασίας τε καὶ δόξας , ὀρθὰς ἑκάστου οὔσας , οὐ μακρὰ [ 162α ] μὲν καὶ διωλύγιος φλυαρία , εἰ ἀληθὴς ἡ Ἀλήθεια Πρωταγόρου ἀλλὰ μὴ παίζουσα ἐκ τοῦ ἀδύτου τῆς βίβλου ἐφθέγξατο ;
სოკრატე
როგორც ჩანს , ძლივს ვშობეთ ის ბოლოს ისეთი , როგორიც გამოვიდა . ამის შემდეგ ეს შობილი მსჯელობის წრეზე უნდა შემოვატაროთ როგორც ჭეშმარიტი და დავაკვირდეთ , ხომ არ გვატყუებს და გაზრდის უღირსი ხომ არაა ეს ფუყე და ცრუ არსება . [ 161a ] თუ შენ ფიქრობ , რომ ის , რაც შენია , ყოველთვის უნდა გაზარდო და არ მიატოვო ? თუ თავს შეიკავებ , როცა ნახავ , როგორ ამხელენ და დიდად არ დამწუხრდები , როცა შენ პირველ შობილს მოგაშორებენ ?
თეოდოროსი
სოკრატე , თეეტეტოსი თავს შეიკავებს , საერთოდ არაა ასეთი მძიმე , მაგრამ , ღმერთების გამო , თქვი , ისევ არაა ყველაფერი რიგზე ?
სოკრატე
მსჯელობის მოყვარული როგორ ხარ , თეოდოროს , თუ ასე უბრალოდ ფიქრობ , რომ მსჯელობების ტომარა მაქვს , ასე მარტივად შემიძლია ამოვათრიო იქიდან ერთ-ერთი [ მსჯელობა ] და ვთქვა , რომ კვლავ ყველაფერი რიგზე არ არის ? [ 161b ] . ვერ ხვდები იმას , რაც ხდება , რომ მსჯელობათაგან არც ერთი არ მოდის ჩემგან , არამედ ყოველთვის ჩემი თანამოსაუბრისგან . მე ხომ ბევრი არაფერი ვიცი , გარდა მცირესი , რომელი ბრძენისგან რომელი მსჯელობა ავიღო და სწორად განვიხილო . და ახლაც მისგან ვცდილობ ამის [ გაკეთებას ] . თავად კი არაფერს ვამბობ .
თეოდოროსი
სოკრატე , შენ უკეთ ამბობ და ასეც მოიქეცი .
სოკრატე
თეოდოროს , იცი , რა მაკვირვებს შენ მეგობარ პროტაგორასში ? [ 161c ]
თეოდოროსი
რა ?
სოკრატე
ძალიან მომწონს მისი ნათქვამი , რომ , რაც თითოეულს ჰგონია , არსებულიც ისაა . ამ მსჯელობის დასაწყისი კი მაკვირვებს , თავისი , , ჭეშმარიტება " იმის თქმით , რომ არ დაიწყო , რომ ყველა საგნის საზომი ღორი ან ძაღლისთავიანი არსება , ან რაიმე უფრო უჩვეულოა , რომელსაც შეგრძნება აქვს , რათა უფრო ოსტატურად და დამაფიქრებლად დაეწყო ჩვენთან საუბარი , რითიც აჩვენებდა , რომ მართალია ჩვენ მისი სიბრძნე ისე გვიკვირს , როგორც ღმერთის , [ 161d ] მაგრამ აზროვნებით არაფრით უკეთესი არაა თავკომბალაზეც კი , არათუ სხვა ადამიანებზე . თუ როგორ ვთქვათ , თეოდოროს ? თუკი თითოეულისათვის ჭეშმარიტი ისაა , რასაც შეგრძნებებით მიიჩნევს , თუკი სხვის მდგომარეობაზე სხვას უკეთ არ შეუძლია განსჯა და სხვას არ აქვს უნარი განიხილოს , მართებულია თუ მცდარი სხვისი შეხედულებები , არამედ , როგორც მრავალჯერ ითქვა , თითოეულს მხოლოდ საკუთარ თავზე ექნება შეხედულება და ეს ყველა [ შეხედულება ] სრულიად მართებული და ჭეშმარიტი იქნება , მაშინ , მეგობარო , რის გამოა პროტაგორასი ისეთი ბრძენი , [ 161e ] რომ სამართლიანად მიაჩნია მაღალი ფასის სანაცვლოდ ასწავლოს ? და ჩვენ რატომ ვართ უცოდინრები და ვალდებულები , რომ მასთან ვიაროთ , თუკი თითოეული [ ჩვენგანი ] თავისი სიბრძნის საზომი თავადაა ? როგორ არ ვთქვათ , რომ ამის თქმით პროტაგორასი დემაგოგობს ? ჩემზე და ჩემი ბებიაქალობის ხელოვნებაზე ხმას არ ვიღებ , იმდენი დაცინვა დავიმსახურე , ასევე , ვფიქრობ , დიალექტიკის ყველა საქმიანობამ მთლიანად . სხვების შეხედულებებისა და მოსაზრებების განხილვა და მხილების მცდელობა , როცა თითოეული მართებულია , არის ძალიან დიდი [ 162a ] და ხმამაღალი სისულელე , თუ პროტაგორასის , , ჭეშმარიტება " ჭეშმარიტია და ის უბრალოდ არ ხუმრობდა , როცა ამ წიგნის სიღრმიდან გამოთქვამდა [ მოსაზრებებს ] .
როგორც ჩანს , ძლივს ვშობეთ ის ბოლოს ისეთი , როგორიც გამოვიდა . ამის შემდეგ ეს შობილი მსჯელობის წრეზე უნდა შემოვატაროთ როგორც ჭეშმარიტი და დავაკვირდეთ , ხომ არ გვატყუებს და გაზრდის უღირსი ხომ არაა ეს ფუყე და ცრუ არსება . [ 161a ] თუ შენ ფიქრობ , რომ ის , რაც შენია , ყოველთვის უნდა გაზარდო და არ მიატოვო ? თუ თავს შეიკავებ , როცა ნახავ , როგორ ამხელენ და დიდად არ დამწუხრდები , როცა შენ პირველ შობილს მოგაშორებენ ?
თეოდოროსი
სოკრატე , თეეტეტოსი თავს შეიკავებს , საერთოდ არაა ასეთი მძიმე , მაგრამ , ღმერთების გამო , თქვი , ისევ არაა ყველაფერი რიგზე ?
სოკრატე
მსჯელობის მოყვარული როგორ ხარ , თეოდოროს , თუ ასე უბრალოდ ფიქრობ , რომ მსჯელობების ტომარა მაქვს , ასე მარტივად შემიძლია ამოვათრიო იქიდან ერთ-ერთი [ მსჯელობა ] და ვთქვა , რომ კვლავ ყველაფერი რიგზე არ არის ? [ 161b ] . ვერ ხვდები იმას , რაც ხდება , რომ მსჯელობათაგან არც ერთი არ მოდის ჩემგან , არამედ ყოველთვის ჩემი თანამოსაუბრისგან . მე ხომ ბევრი არაფერი ვიცი , გარდა მცირესი , რომელი ბრძენისგან რომელი მსჯელობა ავიღო და სწორად განვიხილო . და ახლაც მისგან ვცდილობ ამის [ გაკეთებას ] . თავად კი არაფერს ვამბობ .
თეოდოროსი
სოკრატე , შენ უკეთ ამბობ და ასეც მოიქეცი .
სოკრატე
თეოდოროს , იცი , რა მაკვირვებს შენ მეგობარ პროტაგორასში ? [ 161c ]
თეოდოროსი
რა ?
სოკრატე
ძალიან მომწონს მისი ნათქვამი , რომ , რაც თითოეულს ჰგონია , არსებულიც ისაა . ამ მსჯელობის დასაწყისი კი მაკვირვებს , თავისი , , ჭეშმარიტება " იმის თქმით , რომ არ დაიწყო , რომ ყველა საგნის საზომი ღორი ან ძაღლისთავიანი არსება , ან რაიმე უფრო უჩვეულოა , რომელსაც შეგრძნება აქვს , რათა უფრო ოსტატურად და დამაფიქრებლად დაეწყო ჩვენთან საუბარი , რითიც აჩვენებდა , რომ მართალია ჩვენ მისი სიბრძნე ისე გვიკვირს , როგორც ღმერთის , [ 161d ] მაგრამ აზროვნებით არაფრით უკეთესი არაა თავკომბალაზეც კი , არათუ სხვა ადამიანებზე . თუ როგორ ვთქვათ , თეოდოროს ? თუკი თითოეულისათვის ჭეშმარიტი ისაა , რასაც შეგრძნებებით მიიჩნევს , თუკი სხვის მდგომარეობაზე სხვას უკეთ არ შეუძლია განსჯა და სხვას არ აქვს უნარი განიხილოს , მართებულია თუ მცდარი სხვისი შეხედულებები , არამედ , როგორც მრავალჯერ ითქვა , თითოეულს მხოლოდ საკუთარ თავზე ექნება შეხედულება და ეს ყველა [ შეხედულება ] სრულიად მართებული და ჭეშმარიტი იქნება , მაშინ , მეგობარო , რის გამოა პროტაგორასი ისეთი ბრძენი , [ 161e ] რომ სამართლიანად მიაჩნია მაღალი ფასის სანაცვლოდ ასწავლოს ? და ჩვენ რატომ ვართ უცოდინრები და ვალდებულები , რომ მასთან ვიაროთ , თუკი თითოეული [ ჩვენგანი ] თავისი სიბრძნის საზომი თავადაა ? როგორ არ ვთქვათ , რომ ამის თქმით პროტაგორასი დემაგოგობს ? ჩემზე და ჩემი ბებიაქალობის ხელოვნებაზე ხმას არ ვიღებ , იმდენი დაცინვა დავიმსახურე , ასევე , ვფიქრობ , დიალექტიკის ყველა საქმიანობამ მთლიანად . სხვების შეხედულებებისა და მოსაზრებების განხილვა და მხილების მცდელობა , როცა თითოეული მართებულია , არის ძალიან დიდი [ 162a ] და ხმამაღალი სისულელე , თუ პროტაგორასის , , ჭეშმარიტება " ჭეშმარიტია და ის უბრალოდ არ ხუმრობდა , როცა ამ წიგნის სიღრმიდან გამოთქვამდა [ მოსაზრებებს ] .