Theaetetus 158
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-03-30 16:17:05
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Σωκράτης
μὴ τοίνυν ἀπολίπωμεν ὅσον ἐλλεῖπον αὐτοῦ . λείπεται δὲ ἐνυπνίων τε πέρι καὶ νόσων τῶν τε ἄλλων καὶ μανίας , ὅσα τε παρακούειν ἢ παρορᾶν ἤ τι ἄλλο παραισθάνεσθαι λέγεται . οἶσθα γάρ που ὅτι ἐν πᾶσι τούτοις ὁμολογουμένως ἐλέγχεσθαι δοκεῖ ὃν ἄρτι διῇμεν λόγον , [ 158α ] ὡς παντὸς μᾶλλον ἡμῖν ψευδεῖς αἰσθήσεις ἐν αὐτοῖς γιγνομένας , καὶ πολλοῦ δεῖ τὰ φαινόμενα ἑκάστῳ ταῦτα καὶ εἶναι , ἀλλὰ πᾶν τοὐναντίον οὐδὲν ὧν φαίνεται εἶναι .
Θεαίτητος
ἀληθέστατα λέγεις , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
τίς δὴ οὖν , ὦ παῖ , λείπεται λόγος τῷ τὴν αἴσθησιν ἐπιστήμην τιθεμένῳ καὶ τὰ φαινόμενα ἑκάστῳ ταῦτα καὶ εἶναι τούτῳ ᾧ φαίνεται ;
Θεαίτητος
ἐγὼ μέν , ὦ Σώκρατες , ὀκνῶ εἰπεῖν ὅτι οὐκ ἔχω τί λέγω , διότι μοι νυνδὴ ἐπέπληξας εἰπόντι αὐτό . ἐπεὶ ὡς [ 158β ] ἀληθῶς γε οὐκ ἂν δυναίμην ἀμφισβητῆσαι ὡς οἱ μαινόμενοι ἢ οἱ ὀνειρώττοντες οὐ ψευδῆ δοξάζουσιν , ὅταν οἱ μὲν θεοὶ αὐτῶν οἴωνται εἶναι , οἱ δὲ πτηνοί τε καὶ ὡς πετόμενοι ἐν τῷ ὕπνῳ διανοῶνται .
Σωκράτης
ἆρ᾽ οὖν οὐδὲ τὸ τοιόνδε ἀμφισβήτημα ἐννοεῖς περὶ αὐτῶν , μάλιστα δὲ περὶ τοῦ ὄναρ τε καὶ ὕπαρ ;
Θεαίτητος
τὸ ποῖον ;
Σωκράτης
ὃ πολλάκις σε οἶμαι ἀκηκοέναι ἐρωτώντων , τί ἄν τις ἔχοι τεκμήριον ἀποδεῖξαι , εἴ τις ἔροιτο νῦν οὕτως ἐν τῷ παρόντι πότερον καθεύδομεν καὶ πάντα ἃ διανοούμεθα ὀνειρώττομεν , [ 158ξ ] ἢ ἐγρηγόραμέν τε καὶ ὕπαρ ἀλλήλοις διαλεγόμεθα .
Θεαίτητος
καὶ μήν , ὦ Σώκρατες , ἄπορόν γε ὅτῳ χρὴ ἐπιδεῖξαι τεκμηρίῳ : πάντα γὰρ ὥσπερ ἀντίστροφα τὰ αὐτὰ παρακολουθεῖ . ἅ τε γὰρ νυνὶ διειλέγμεθα οὐδὲν κωλύει καὶ ἐν τῷ ὕπνῳ δοκεῖν ἀλλήλοις διαλέγεσθαι : καὶ ὅταν δὴ ὄναρ ὀνείρατα δοκῶμεν διηγεῖσθαι , ἄτοπος ἡ ὁμοιότης τούτων ἐκείνοις .
Σωκράτης
ὁρᾷς οὖν ὅτι τό γε ἀμφισβητῆσαι οὐ χαλεπόν , ὅτε [ 158δ ] καὶ πότερόν ἐστιν ὕπαρ ἢ ὄναρ ἀμφισβητεῖται , καὶ δὴ ἴσου ὄντος τοῦ χρόνου ὃν καθεύδομεν ᾧ ἐγρηγόραμεν , ἐν ἑκατέρῳ διαμάχεται ἡμῶν ἡ ψυχὴ τὰ ἀεὶ παρόντα δόγματα παντὸς μᾶλλον εἶναι ἀληθῆ , ὥστε ἴσον μὲν χρόνον τάδε φαμὲν ὄντα εἶναι , ἴσον δὲ ἐκεῖνα , καὶ ὁμοίως ἐφ᾽ ἑκατέροις διισχυριζόμεθα .
Θεαίτητος
παντάπασι μὲν οὖν .
Σωκράτης
οὐκοῦν καὶ περὶ νόσων τε καὶ μανιῶν ὁ αὐτὸς λόγος , πλὴν τοῦ χρόνου ὅτι οὐχὶ ἴσος ;
Θεαίτητος
ὀρθῶς .
Σωκράτης
τί οὖν ; πλήθει χρόνου καὶ ὀλιγότητι τὸ ἀληθὲς ὁρισθήσεται ; [ 158ε ]
Θεαίτητος
γελοῖον μεντἂν εἴη πολλαχῇ .
Σωκράτης
ἀλλά τι ἄλλο ἔχεις σαφὲς ἐνδείξασθαι ὁποῖα τούτων τῶν δοξασμάτων ἀληθῆ ;
Θεαίτητος
οὔ μοι δοκῶ .
Σωκράτης
ἐμοῦ τοίνυν ἄκουε οἷα περὶ αὐτῶν ἂν λέγοιεν οἱ τὰ ἀεὶ δοκοῦντα ὁριζόμενοι τῷ δοκοῦντι εἶναι ἀληθῆ . λέγουσι δέ , ὡς ἐγὼ οἶμαι , οὕτως ἐρωτῶντες : ‘ὦ Θεαίτητε , ὃ ἂν ἕτερον ᾖ παντάπασιν , μή πῄ τινα δύναμιν τὴν αὐτὴν ἕξει τῷ ἑτέρῳ ; καὶ μὴ ὑπολάβωμεν τῇ μὲν ταὐτὸν εἶναι ὃ ἐρωτῶμεν τῇ δὲ ἕτερον , ἀλλ᾽ ὅλως ἕτερον . ’
μὴ τοίνυν ἀπολίπωμεν ὅσον ἐλλεῖπον αὐτοῦ . λείπεται δὲ ἐνυπνίων τε πέρι καὶ νόσων τῶν τε ἄλλων καὶ μανίας , ὅσα τε παρακούειν ἢ παρορᾶν ἤ τι ἄλλο παραισθάνεσθαι λέγεται . οἶσθα γάρ που ὅτι ἐν πᾶσι τούτοις ὁμολογουμένως ἐλέγχεσθαι δοκεῖ ὃν ἄρτι διῇμεν λόγον , [ 158α ] ὡς παντὸς μᾶλλον ἡμῖν ψευδεῖς αἰσθήσεις ἐν αὐτοῖς γιγνομένας , καὶ πολλοῦ δεῖ τὰ φαινόμενα ἑκάστῳ ταῦτα καὶ εἶναι , ἀλλὰ πᾶν τοὐναντίον οὐδὲν ὧν φαίνεται εἶναι .
Θεαίτητος
ἀληθέστατα λέγεις , ὦ Σώκρατες .
Σωκράτης
τίς δὴ οὖν , ὦ παῖ , λείπεται λόγος τῷ τὴν αἴσθησιν ἐπιστήμην τιθεμένῳ καὶ τὰ φαινόμενα ἑκάστῳ ταῦτα καὶ εἶναι τούτῳ ᾧ φαίνεται ;
Θεαίτητος
ἐγὼ μέν , ὦ Σώκρατες , ὀκνῶ εἰπεῖν ὅτι οὐκ ἔχω τί λέγω , διότι μοι νυνδὴ ἐπέπληξας εἰπόντι αὐτό . ἐπεὶ ὡς [ 158β ] ἀληθῶς γε οὐκ ἂν δυναίμην ἀμφισβητῆσαι ὡς οἱ μαινόμενοι ἢ οἱ ὀνειρώττοντες οὐ ψευδῆ δοξάζουσιν , ὅταν οἱ μὲν θεοὶ αὐτῶν οἴωνται εἶναι , οἱ δὲ πτηνοί τε καὶ ὡς πετόμενοι ἐν τῷ ὕπνῳ διανοῶνται .
Σωκράτης
ἆρ᾽ οὖν οὐδὲ τὸ τοιόνδε ἀμφισβήτημα ἐννοεῖς περὶ αὐτῶν , μάλιστα δὲ περὶ τοῦ ὄναρ τε καὶ ὕπαρ ;
Θεαίτητος
τὸ ποῖον ;
Σωκράτης
ὃ πολλάκις σε οἶμαι ἀκηκοέναι ἐρωτώντων , τί ἄν τις ἔχοι τεκμήριον ἀποδεῖξαι , εἴ τις ἔροιτο νῦν οὕτως ἐν τῷ παρόντι πότερον καθεύδομεν καὶ πάντα ἃ διανοούμεθα ὀνειρώττομεν , [ 158ξ ] ἢ ἐγρηγόραμέν τε καὶ ὕπαρ ἀλλήλοις διαλεγόμεθα .
Θεαίτητος
καὶ μήν , ὦ Σώκρατες , ἄπορόν γε ὅτῳ χρὴ ἐπιδεῖξαι τεκμηρίῳ : πάντα γὰρ ὥσπερ ἀντίστροφα τὰ αὐτὰ παρακολουθεῖ . ἅ τε γὰρ νυνὶ διειλέγμεθα οὐδὲν κωλύει καὶ ἐν τῷ ὕπνῳ δοκεῖν ἀλλήλοις διαλέγεσθαι : καὶ ὅταν δὴ ὄναρ ὀνείρατα δοκῶμεν διηγεῖσθαι , ἄτοπος ἡ ὁμοιότης τούτων ἐκείνοις .
Σωκράτης
ὁρᾷς οὖν ὅτι τό γε ἀμφισβητῆσαι οὐ χαλεπόν , ὅτε [ 158δ ] καὶ πότερόν ἐστιν ὕπαρ ἢ ὄναρ ἀμφισβητεῖται , καὶ δὴ ἴσου ὄντος τοῦ χρόνου ὃν καθεύδομεν ᾧ ἐγρηγόραμεν , ἐν ἑκατέρῳ διαμάχεται ἡμῶν ἡ ψυχὴ τὰ ἀεὶ παρόντα δόγματα παντὸς μᾶλλον εἶναι ἀληθῆ , ὥστε ἴσον μὲν χρόνον τάδε φαμὲν ὄντα εἶναι , ἴσον δὲ ἐκεῖνα , καὶ ὁμοίως ἐφ᾽ ἑκατέροις διισχυριζόμεθα .
Θεαίτητος
παντάπασι μὲν οὖν .
Σωκράτης
οὐκοῦν καὶ περὶ νόσων τε καὶ μανιῶν ὁ αὐτὸς λόγος , πλὴν τοῦ χρόνου ὅτι οὐχὶ ἴσος ;
Θεαίτητος
ὀρθῶς .
Σωκράτης
τί οὖν ; πλήθει χρόνου καὶ ὀλιγότητι τὸ ἀληθὲς ὁρισθήσεται ; [ 158ε ]
Θεαίτητος
γελοῖον μεντἂν εἴη πολλαχῇ .
Σωκράτης
ἀλλά τι ἄλλο ἔχεις σαφὲς ἐνδείξασθαι ὁποῖα τούτων τῶν δοξασμάτων ἀληθῆ ;
Θεαίτητος
οὔ μοι δοκῶ .
Σωκράτης
ἐμοῦ τοίνυν ἄκουε οἷα περὶ αὐτῶν ἂν λέγοιεν οἱ τὰ ἀεὶ δοκοῦντα ὁριζόμενοι τῷ δοκοῦντι εἶναι ἀληθῆ . λέγουσι δέ , ὡς ἐγὼ οἶμαι , οὕτως ἐρωτῶντες : ‘ὦ Θεαίτητε , ὃ ἂν ἕτερον ᾖ παντάπασιν , μή πῄ τινα δύναμιν τὴν αὐτὴν ἕξει τῷ ἑτέρῳ ; καὶ μὴ ὑπολάβωμεν τῇ μὲν ταὐτὸν εἶναι ὃ ἐρωτῶμεν τῇ δὲ ἕτερον , ἀλλ᾽ ὅλως ἕτερον . ’
სოკრატე
ნურც იმას მივატოვებთ , რაც დარჩა . დარჩენილია სიზმრებისა და დაავადებების , მათ შორის [ სხვადასხვა სახის ] შეშლილობის შესახებ , როგორიცაა სმენის , მხედველობის ან სხვა შეგრძნების დაქვეითება . ხომ იცი , რომ ამ ყველაფერში ის , რაზეც ახლა ვმსჯელობდით და შევთანხმდით , მხილებულ იქნება , რადგან [ 158a ] სრულიად მცდარია ჩვენი შეგრძნებები , რომლებიც მათში წარმოიშობა და რაც თითოეულ მათგანს ეჩვენება , რომ ასეთი უნდა იყოს , ამის სრულიად საპირისპირო [ ხდება ] , არაფერი არ არსებობს [ იქიდან ] , რაც ეჩვენება .
თეეტეტოსი
სრულ ჭეშმარიტებას ამბობ , სოკრატე .
სოკრატე
მაშ , მეგობარო , რა არგუმენტი რჩება მას , ვინც შეგრძნებას ცოდნად განსაზღვრავს და ამბობს , რომ ის რაც თითოეულს ეჩვენება , ისეთივეა , როგორც ეჩვენება ?
თეეტეტოსი
სოკრატე , მეუხერხულება იმის თქმა , რომ სათქმელი აღარაფერი მაქვს , რადგან ეს-ესაა დამტუქსე ამის გამო , [ 158b ] მაგრამ სინამდვილეში ვერ შევძლებდი შევწინააღმდეგებოდი იმას , რომ შეშლილები და მძინარენი მცდარად არ აზროვნებენ , როცა ზოგი მათგანი ფიქრობს , რომ ღმერთია , ზოგი კი - ფრინველი და სიზმარში ჰგონიათ , რომ დაფრინავენ .
სოკრატე
ამ [ საკითხებთან ] დაკავშირებულ იმ დაპირისპირებას ხომ არ გულისხმობ ძილისა და ღვიძილის შესახებ ?
თეეტეტოსი
რომელს ?
სოკრატე
იმას , რომელიც ვფიქრობ ბევრჯერ გსმენია : კითხვა მდგომარეობს იმაში , რა მტკიცებულება გექნება , თუ ახლა ვინმე გვკითხავს , ამ მომენტში გვძინავს და ყველაფერი , რაზეც ვაზროვნებთ , გვესიზმრება , [ 158c ] თუ გვღვიძავს და ცხადში ვესაუბრებით ერთმანეთს ?
თეეტეტოსი
ძალიან რთულია , სოკრატე რაიმე სახის მტკიცებულება გაგაჩნდეს , რადგან ყველაფერი მიჰყვება [ ერთმანეთს ] , როგორც ანტისტროფები [ სტროფებს ] . აი , ახლა , როცა ვსაუბრობთ , არაფერი გვიშლის ხელს , ჩავთვალოთ , რომ სიზმარში ვესაუბრებით ერთმანეთს , ხოლო , როცა სიზმარში გვგონია - რომ სიზმრებს გადმოვცემთ , უცნაური მსგავსებაა ამ ორს შორის .
სოკრატე
ხომ ხედავ , რომ შეწინააღმდეგება არ არის რთული , [ 158d ] მით უფრო , როცა სადავოა , ცხადია ეს თუ სიზმარი . და რაკი თანაბარია დრო , როცა ჩვენ გვღვიძავს და გვძინავს , თითოეულ [ ამ ეტაპზე ] ჩვენი სული იბრძვის , რომ სწორედ ამ მომენტის აზრები იყოს ჭეშმარიტი . ასე რომ დროის ერთ ნახევარში ვამბობთ , რომ ერთია ჭეშმარიტი , ხოლო მეორე ნახევარში – რომ სხვა და ორივეს ერთნაირად ვამტკიცებთ .
თეეტეტოსი
ნამდვილად ასეა .
სოკრატე
იგივე მსჯელობა არ გვექნება დაავადებებთან და შეშლილობასთან დაკავშირებით , იმ გამონაკლისით , რომ [ ამ შემთხვევაში ] დრო არ არის თანაბარი ?
თეეტეტოსი
მართალია .
სოკრატე
რა გამოდის ? ჭეშმარიტება დროის სიდიდითა და სიმცირით განისაზღვრება ? [ 158e ]
თეეტეტოსი
ეს ხომ ძალიან სასაცილო იქნებოდა .
სოკრატე
და სხვა ცხადი დასაბუთება გაქვს იმისა , თუ ამ ორიდან რომელი მოსაზრებაა ჭეშმარიტი ?
თეეტეტოსი
არა მგონია .
სოკრატე
მაშ , მომისმინე , რას იტყოდნენ მათ შესახებ ისინი , ვინც თვლის , რომ რაც [ ვინმეს ] ჰგონია , ყოველთვის ისაა ჭეშმარიტი მისთვის , ვისაც ეს ჰგონია . ვფიქრობ ასე იტყოდნენ და იკითხავდნენ : თეეტეტოს , შეიძლება , რომ იმას , რაც ყოველმხრივ განსხვავებულია , რაღაცნაირად ჰქონდეს იგივე [ თვისება ] , რაც [ მისგან ] განსხვავებულს აქვს ? და ნუ ჩავთვლით , რომ რაღაცით ის ამ [ საგნის ] იგივეობრივია და რაღაცით კი – განსხვავებული , არამედ [ ჩავთვალოთ ] , რომ მთლიანად განსხვავებულია .
ნურც იმას მივატოვებთ , რაც დარჩა . დარჩენილია სიზმრებისა და დაავადებების , მათ შორის [ სხვადასხვა სახის ] შეშლილობის შესახებ , როგორიცაა სმენის , მხედველობის ან სხვა შეგრძნების დაქვეითება . ხომ იცი , რომ ამ ყველაფერში ის , რაზეც ახლა ვმსჯელობდით და შევთანხმდით , მხილებულ იქნება , რადგან [ 158a ] სრულიად მცდარია ჩვენი შეგრძნებები , რომლებიც მათში წარმოიშობა და რაც თითოეულ მათგანს ეჩვენება , რომ ასეთი უნდა იყოს , ამის სრულიად საპირისპირო [ ხდება ] , არაფერი არ არსებობს [ იქიდან ] , რაც ეჩვენება .
თეეტეტოსი
სრულ ჭეშმარიტებას ამბობ , სოკრატე .
სოკრატე
მაშ , მეგობარო , რა არგუმენტი რჩება მას , ვინც შეგრძნებას ცოდნად განსაზღვრავს და ამბობს , რომ ის რაც თითოეულს ეჩვენება , ისეთივეა , როგორც ეჩვენება ?
თეეტეტოსი
სოკრატე , მეუხერხულება იმის თქმა , რომ სათქმელი აღარაფერი მაქვს , რადგან ეს-ესაა დამტუქსე ამის გამო , [ 158b ] მაგრამ სინამდვილეში ვერ შევძლებდი შევწინააღმდეგებოდი იმას , რომ შეშლილები და მძინარენი მცდარად არ აზროვნებენ , როცა ზოგი მათგანი ფიქრობს , რომ ღმერთია , ზოგი კი - ფრინველი და სიზმარში ჰგონიათ , რომ დაფრინავენ .
სოკრატე
ამ [ საკითხებთან ] დაკავშირებულ იმ დაპირისპირებას ხომ არ გულისხმობ ძილისა და ღვიძილის შესახებ ?
თეეტეტოსი
რომელს ?
სოკრატე
იმას , რომელიც ვფიქრობ ბევრჯერ გსმენია : კითხვა მდგომარეობს იმაში , რა მტკიცებულება გექნება , თუ ახლა ვინმე გვკითხავს , ამ მომენტში გვძინავს და ყველაფერი , რაზეც ვაზროვნებთ , გვესიზმრება , [ 158c ] თუ გვღვიძავს და ცხადში ვესაუბრებით ერთმანეთს ?
თეეტეტოსი
ძალიან რთულია , სოკრატე რაიმე სახის მტკიცებულება გაგაჩნდეს , რადგან ყველაფერი მიჰყვება [ ერთმანეთს ] , როგორც ანტისტროფები [ სტროფებს ] . აი , ახლა , როცა ვსაუბრობთ , არაფერი გვიშლის ხელს , ჩავთვალოთ , რომ სიზმარში ვესაუბრებით ერთმანეთს , ხოლო , როცა სიზმარში გვგონია - რომ სიზმრებს გადმოვცემთ , უცნაური მსგავსებაა ამ ორს შორის .
სოკრატე
ხომ ხედავ , რომ შეწინააღმდეგება არ არის რთული , [ 158d ] მით უფრო , როცა სადავოა , ცხადია ეს თუ სიზმარი . და რაკი თანაბარია დრო , როცა ჩვენ გვღვიძავს და გვძინავს , თითოეულ [ ამ ეტაპზე ] ჩვენი სული იბრძვის , რომ სწორედ ამ მომენტის აზრები იყოს ჭეშმარიტი . ასე რომ დროის ერთ ნახევარში ვამბობთ , რომ ერთია ჭეშმარიტი , ხოლო მეორე ნახევარში – რომ სხვა და ორივეს ერთნაირად ვამტკიცებთ .
თეეტეტოსი
ნამდვილად ასეა .
სოკრატე
იგივე მსჯელობა არ გვექნება დაავადებებთან და შეშლილობასთან დაკავშირებით , იმ გამონაკლისით , რომ [ ამ შემთხვევაში ] დრო არ არის თანაბარი ?
თეეტეტოსი
მართალია .
სოკრატე
რა გამოდის ? ჭეშმარიტება დროის სიდიდითა და სიმცირით განისაზღვრება ? [ 158e ]
თეეტეტოსი
ეს ხომ ძალიან სასაცილო იქნებოდა .
სოკრატე
და სხვა ცხადი დასაბუთება გაქვს იმისა , თუ ამ ორიდან რომელი მოსაზრებაა ჭეშმარიტი ?
თეეტეტოსი
არა მგონია .
სოკრატე
მაშ , მომისმინე , რას იტყოდნენ მათ შესახებ ისინი , ვინც თვლის , რომ რაც [ ვინმეს ] ჰგონია , ყოველთვის ისაა ჭეშმარიტი მისთვის , ვისაც ეს ჰგონია . ვფიქრობ ასე იტყოდნენ და იკითხავდნენ : თეეტეტოს , შეიძლება , რომ იმას , რაც ყოველმხრივ განსხვავებულია , რაღაცნაირად ჰქონდეს იგივე [ თვისება ] , რაც [ მისგან ] განსხვავებულს აქვს ? და ნუ ჩავთვლით , რომ რაღაცით ის ამ [ საგნის ] იგივეობრივია და რაღაცით კი – განსხვავებული , არამედ [ ჩავთვალოთ ] , რომ მთლიანად განსხვავებულია .