Chiara Palladino / Sallust, Bellum Catilinae
Furman University
Bellum Catilinae 1.1
Chiara Palladino / Sallust, Bellum Catilinae
- Created on 2022-03-11 15:39:37
- Translated by Giancarlo Pontiggia
- Aligned by Chiara Palladino
Latin
italiano
omnīs hominēs quī sēsē student praestāre cēterīs animālibus summā ope nītī decet nē vītam silentiō trānseant velutī pecora , quae nātūra prōna atque ventrī oboedientia fīnxit . 2 sed nostra omnis vīs in animō et corpore sita est ; animī imperiō , corporis servitiō magis ūtimur ; alterum nōbīs cum dīs , alterum cum bēluīs commūne est . 3 quō mihi rēctius vidētur ingenī quam vīrium opibus glōriam quaerere et , quoniam vīta ipsa quā fruimur brevis est , memoriam nostrī quam maxumē longam efficere . 4 nam dīvitiārum et fōrmae glōria flūxa atque fragilis est , virtūs clāra aeternaque habētur . 5 sed diū magnum inter mortālīs certāmen fuit vīne corporis an virtūte animī rēs mīlitāris magis prōcēderet .
Tutti
gli
uomini
che
si
studiano
di
superare
ogni
altro
vivente
,
con
somma
energia
conviene
si
adoprino
per
non
trascorrere
la
vita
nel
silenzio
,
come
le
bestie
che
la
natura
fece
chine
in
terra
e
solo
ubbidienti
agli
impulsi
del
ventre
.
Ora
,
tutta
la
nostra
forza
risiede
nell’animo
e
nel
corpo
;
dell’animo
usiamo
il
potere
,
del
corpo
l’ubbidienza
;
quello
abbiamo
in
comune
con
gli
Dèi
,
questo
con
gli
animali
.
Perciò
mi
sembra
più
giusto
cercare
la
gloria
con
la
forza
dell’ingegno
che
con
quella
delle
membra
,
e
poiché
la
vita
di
cui
fruiamo
è
breve
,
rendere
durevole
quanto
più
possibile
la
memoria
di
noi
.
Infatti
la
gloria
della
ricchezza
e
della
beltà
è
fragile
e
fugace
,
la
virtù
dura
splendida
e
eterna
.
Bellum Catiliae 1.2
Chiara Palladino / Sallust, Bellum Catilinae
- Created on 2022-03-11 15:54:38
- Translated by Giancarlo Pontiggia
- Aligned by Chiara Palladino
Latin
italiano
Sed diu magnum inter mortalis certamen fuit , vine corporis an virtute animi res militaris magis procederet . Nam et , prius quam incipias , consulto et , ubi consulueris , mature facto opus est . Ita utrumque per se indigens alterum alterius auxilio eget .
Ma
a
lungo
tra
i
mortali
vi
fu
aspra
contesa
se
la
gloria
militare
provenisse
dalla
forza
del
corpo
o
dal
valore
dell’animo
.
Infatti
prima
d’intraprendere
bisogna
decidere
,
e
quando
tu
abbia
deciso
,
si
deve
rapidamente
operare
.
Così
entrambe
le
cose
,
di
per
sé
difettose
,
necessitano
ciascuna
dell’aiuto
dell’altra
.
Bellum Catilinae 60
Chiara Palladino / Sallust, Bellum Catilinae
- Created on 2022-03-11 16:03:48
- Translated by Giancarlo Pontiggia
- Aligned by Chiara Palladino
Latin
italiano
Sed ubi omnibus rebus exploratis Petreius tuba signum dat , cohortis paulatim incedere iubet ; idem facit hostium exercitus . Postquam eo ventum est , unde a ferentariis proelium conmitti posset , maxumo clamore cum infestis signis concurrunt : pila omittunt , gladiis res geritur . Veterani pristinae virtutis memores comminus acriter instare , illi haud timidi resistunt : maxuma vi certatur . Interea Catilina cum expeditis in prima acie vorsari , laborantibus succurrere , integros pro sauciis arcessere , omnia providere , multum ipse pugnare , saepe hostem ferire : strenui militis et boni imperatoris officia simul exsequebatur . Petreius ubi videt Catilinam , contra ac ratus erat , magna vi tendere , cohortem praetoriam in medios hostis inducit eosque perturbatos atque alios alibi resistentis interficit . Deinde utrimque ex lateribus ceteros aggreditur . Manlius et Faesulanus in primis pugnantes cadunt . Catilina postquam fusas copias seque cum paucis relictum videt , memor generis atque pristinae suae dignitatis in confertissumos hostis incurrit ibique pugnans confoditur .
Dopo
aver
passato
tutto
in
rivista
Petreio
fa
dare
con
le
trombe
il
segnale
della
battaglia
,
ordina
alle
coorti
di
avanzare
lentamente
,
lo
stesso
fa
l
’
esercito
nemico
.
Giunti
là
dove
i
ferentari
devono
attaccare
combattimento
,
piegate
le
insegne
contro
il
nemico
,
con
altissimo
clamore
corrono
gli
uni
contro
gli
altri
,
lasciano
i
giavellotti
,
si
combatte
con
le
spade
.
I
veterani
,
memori
dell
’
antico
valore
,
incalzano
acremente
da
presso
:
quelli
,
per
nulla
intimoriti
,
resistono
,
si
combatte
con
estrema
violenza
.
Intanto
Catilina
con
la
truppa
leggera
imperversa
in
prima
linea
,
soccorre
quelli
in
difficoltà
,
rimpiazza
i
feriti
con
truppe
fresche
,
provvede
a
tutto
,
si
batte
egli
stesso
con
vigore
,
spesso
colpisce
il
nemico
;
eseguiva
insieme
il
dovere
di
un
soldato
coraggioso
e
di
un
buon
condottiero
.
Petreio
,
quando
vede
che
Catilina
contrariamente
a
quel
che
aveva
creduto
,
combatteva
con
grande
energia
,
lancia
la
coorte
pretoria
contro
il
centro
dei
nemici
,
e
massacra
quelli
che
riesce
a
scompigliare
e
che
cercavano
di
resistere
altrove
;
poi
attacca
gli
altri
da
entrambe
le
parti
.
Manlio
e
il
Fiesolano
cadono
tra
i
primi
combattendo
.
Catilina
,
quando
vede
le
sue
truppe
in
rotta
e
se
stesso
rimasto
con
pochi
uomini
,
memore
della
sua
stirpe
e
della
passata
dignità
,
si
getta
dove
i
nemici
erano
più
folti
e
ivi
lottando
è
trafitto
.
Bellum Catilinae 61
Chiara Palladino / Sallust, Bellum Catilinae
- Created on 2022-03-11 16:05:59
- Modified on 2022-03-11 18:15:04
- Translated by Giancarlo Pontiggia
- Aligned by Chiara Palladino
Latin
italiano
Sed confecto proelio tum vero cerneres , quanta audacia quantaque animi vis fuisset in exercitu Catilinae . Nam fere quem quisque vivus pugnando locum ceperat , eum amissa anima corpore tegebat . Pauci autem , quos medios cohors praetoria disiecerat , paulo divorsius , sed omnes tamen advorsis volneribus conciderant . Catilina vero longe a suis inter hostium cadavera repertus est paululum etiam spirans ferociamque animi , quam habuerat vivus , in voltu retinens . Postremo ex omni copia neque in proelio neque in fuga quisquam civis ingenuus captus est : ita cuncti suae hostiumque vitae iuxta pepercerant . Neque tamen exercitus populi Romani laetam aut incruentam victoriam adeptus erat ; nam strenuissumus quisque aut occiderat in proelio aut graviter volneratus discesserat . Multi autem , qui e castris visundi aut spoliandi gratia processerant , volventes hostilia cadavera amicum alii , pars hospitem aut cognatum reperiebant ; fuere item , qui inimicos suos cognoscerent . Ita varie per omnem exercitum laetitia , maeror , luctus atque gaudia agitabantur .
Terminata
la
battaglia
,
allora
avresti
veduto
davvero
quanta
audacia
e
forza
d
’
animo
fossero
state
nell
’
esercito
di
Catilina
.
Infatti
quel
luogo
che
ognuno
da
vivo
aveva
occupato
lottando
,
ora
,
perduta
la
vita
,
lo
ricopriva
con
il
suo
cadavere
.
Pochi
del
centro
,
poi
,
che
la
coorte
pretoria
aveva
disperso
,
giacevano
un
po’
più
lontano
,
ma
tutti
nondimeno
colpiti
di
fronte
.
Catilina
fu
trovato
lontano
dai
suoi
,
tra
i
cadaveri
dei
nemici
,
respirava
ancora
appena
,
recando
impressa
in
volto
la
fierezza
d
’
animo
che
aveva
avuto
da
vivo
.
Infine
,
di
tutta
questa
armata
,
nessun
libero
cittadino
fu
catturato
in
battaglia
o
in
fuga
:
a
tal
punto
ciascuno
aveva
risparmiato
la
sua
vita
al
pari
di
quella
del
nemico
.
Né
l
’
esercito
del
popolo
romano
aveva
ottenuto
una
vittoria
lieta
o
incruenta
,
infatti
tutti
i
più
valorosi
o
erano
caduti
in
battaglia
o
ne
erano
usciti
gravemente
feriti
.
Molti
poi
che
erano
usciti
dal
campo
per
visitare
il
terreno
di
combattimento
o
far
bottino
,
rivolgendo
i
cadaveri
dei
nemici
,
trovavano
chi
un
amico
,
chi
un
ospite
o
un
parente
;
vi
furono
anche
alcuni
che
trovarono
un
nemico
personale
.
Così
per
tutto
l
’
esercito
variamente
si
mescolavano
la
letizia
,
l
’
angoscia
il
cordoglio
la
gioia
.
Bellum Catilinae 6
Chiara Palladino / Sallust, Bellum Catilinae
- Created on 2022-03-11 17:19:26
- Translated by Giancarlo Pontiggia
- Aligned by Chiara Palladino
Latin
italiano
L . Catilina , nobili genere natus , fuit magna vi et animi et corporis , sed ingenio malo pravoque . Huic ab adulescentia bella intestina , caedes , rapinae , discordia civilis grata fuere ibique iuventutem suam exercuit . Corpus patiens inediae , algoris , vigiliae supra quam quoiquam credibile est . Animus audax , subdolus , varius , quoius rei lubet simulator ac dissimulator , alieni appetens , sui profusus , ardens in cupiditatibus ; satis eloquentiae , sapientiae parum . Vastus animus immoderata , incredibilia , nimis alta semper cupiebat . Hunc post dominationem L . Sullae lubido maxuma invaserat rei publicae capiundae ; neque id quibus modis adsequeretur , dum sibi regnum pararet , quicquam pensi habebat . Agitabatur magis magisque in dies animus ferox inopia rei familiaris et conscientia scelerum , quae utraque iis artibus auxerat , quas supra memoravi . Incitabant praeterea corrupti civitatis mores , quos pessuma ac divorsa inter se mala , luxuria atque avaritia , vexabant . Res ipsa hortari videtur , quoniam de moribus civitatis tempus admonuit , supra repetere ac paucis instituta maiorum domi militiaeque , quo modo rem publicam habuerint quantamque reliquerint , ut paulatim immutata ex pulcherruma atque optuma pessuma ac flagitiosissuma facta sit , disserere .
L
.
Catilina
,
nato
di
nobile
stirpe
,
fu
di
grande
vigore
d
’
animo
e
di
membra
,
ma
d
’
ingegno
malvagio
e
vizioso
.
Fin
dalla
prima
giovinezza
gli
piacquero
guerre
intestine
,
stragi
,
rapine
,
discordie
civili
,
e
in
esse
spese
tutta
la
sua
gioventù
.
Il
corpo
resistente
alla
fame
,
al
gelo
,
alle
veglie
oltre
ogni
immaginazione
.
Animo
temerario
,
subdolo
,
mutevole
,
simulatore
e
dissimulatore
di
qualsivoglia
cosa
,
avido
dell
’
altrui
,
prodigo
del
suo
,
ardente
nelle
cupidigie
,
facile
di
parola
,
niente
saggezza
.
Spirito
vasto
,
anelava
sempre
alle
cose
smisurate
,
al
fantastico
,
all
’
immenso
.
Dopo
la
dominazione
di
L
.
Silla
,
era
stato
invaso
da
una
sfrenata
cupidigia
d
’
impadronirsi
del
potere
,
senza
farsi
scrupolo
della
scelta
dei
mezzi
pur
di
procurarsi
il
regno
.
Sempre
di
più
,
di
giorno
in
giorno
quell
’
animo
fiero
era
agitato
dalla
povertà
del
patrimonio
e
dal
rimorso
dei
delitti
,
entrambi
accresciuti
dai
vizi
sopra
ricordati
.
Lo
incitavano
,
inoltre
,
i
costumi
d
’
una
cittadinanza
corrotta
,
tormentata
da
due
mali
funesti
e
fra
loro
discordi
,
il
lusso
e
l
’
avidità
.
L
’
argomento
stesso
sembra
richiedere
,
poiché
l
’
occasione
mi
ha
richiamato
ai
costumi
della
città
,
di
riprendere
le
cose
più
da
lontano
,
ed
esporre
in
breve
gli
istituti
degli
avi
in
pace
e
in
guerra
,
in
qual
modo
abbiano
governato
la
repubblica
,
e
quanto
grande
l
’
abbiano
lasciata
,
e
come
con
lenta
decadenza
il
più
bello
e
il
migliore
degli
Stati
sia
diventato
il
più
sciagurato
e
corrotto
.