Latin

italiano

Tum Seneca gloriae eius non adversus , simul amore , ne sibi unice dilectam ad iniuras relinqueret , «Vitae» inquit «delenimenta monstraveram tibi , tu mortis decus mavis : non invidebo exemplo . Sit huius tam fortis exitus constantia penes utrosque par , claritudinis plus in tuo fine» . Post quae eodem ictu brachia ferro exsolvunt .

Latin

italiano

Quid est enim , Catilina , quod te iam in hac urbe delectare possit ? in qua nemo est extra istam coniurationem perditorum hominum , qui te non metuat , nemo , qui non oderit .
Quae nota domesticae turpitudinis non inusta vitae tuae est ? quod privatarum rerum dedecus non haeret in fama ? quae lubido ab oculis , quod facinus a manibus umquam tuis , quod flagitium a toto corpore afuit ? cui tu adulescentulo , quem corruptelarum inlecebris inretisses , non aut ad audaciam ferrum aut ad lubidinem facem praetulisti ?
Quid vero ? nuper cum morte superioris uxoris novis nuptiis domum vacuefecisses , nonne etiam alio incredibili scelere hoc scelus cumulasti ? quod ego praetermitto et facile patior sileri , ne in hac civitate tanti facinoris inmanitas aut extitisse aut non vindicata esse videatur . Praetermitto ruinas fortunarum tuarum , quas omnis inpendere tibi proxumis Idibus senties ; ad illa venio , quae non ad privatam ignominiam vitiorum tuorum , non ad domesticam tuam difficultatem ac turpitudinem sed ad summam rem publicam atque ad omnium nostrum vitam salutemque pertinent

Latin

italiano

[ 1 ] Quo usque tandem abutere , Catilina , patientia nostra ? quam diu etiam furor iste tuus nos eludet ? Quem ad finem sese effrenata iactabit audacia ? Nihilne te nocturnum praesidium Palati , nihil urbis uigiliae , nihil timor populi , nihil concursus bonorum omnium , nihil hic munitissimus habendi senatus locus , nihil horum ora uoltusque mouerunt ? Patere tua consilia non sentis , constrictam iam horum omnium scientia teneri coniurationem tuam non uides ? Quid proxima , quid superiore nocte egeris , ubi fueris , quos conuocaueris , quid consili ceperis quem nostrum ignorare arbitraris ? [ 2 ] O tempora , o mores ! Senatus haec intellegit , consul uidet ; hic tamen uiuit . Viuit ? Immo uero etiam in senatum uenit , fit publici consili particeps , notat et designat oculis ad caedem unum quemque nostrum . Nos autem fortes uiri satis facere rei publicae uidemur , si istius furorem ac tela uitamus . Ad mortem te , Catilina , duci iussu consulis iam pridem oportebat , in te conferri pestem quam tu in nos omnis iam diu machinaris . [ 3 ] An uero uir amplissimus , P . Scipio , pontifex maximus , Ti . Gracchum mediocriter labefactantem statum rei publicae priuatus interfecit : Catilinam orbem terrae caede atque incendiis uastare cupientem nos consules perferemus ? Nam illa nimis antiqua praetereo , quod C . Seruilius Ahala Sp . Maelium nouis rebus studentem manu sua occidit . Fuit , fuit ista quondam in hac re publica uirtus ut uiri fortes acrioribus suppliciis ciuem perniciosum quam acerbissimum hostem coercerent . Habemus senatus consultum in te , Catilina , uehemens et graue , non deest rei publicae consilium neque auctoritas huius ordinis : nos , nos , dico aperte , consules desumus .

Latin

italiano

Vercingetorix tot continuis incommodis Vellaunoduni , Cenabi , Novioduni acceptis suos ad concilium convocat . Docet longe alia ratione esse bellum gerendum atque antea gestum sit . Omnibus modis huic rei studendum , ut pabulatione et commeatu Romani prohibeantur . Id esse facile , quod equitatu ipsi abundent et quod anni tempore subleventur . Pabulum secari non posse ; necessario dispersos hostes ex aedificiis petere : hos omnes cotidie ab equitibus deleri posse . Praeterea salutis causa rei familiaris commoda neglegenda : vicos atque aedificia incendi oportere hoc spatio ab via quoque versus , quo pabulandi causa adire posse videantur .

Latin

italiano

14 . Quattuor hae naturae sunt , arboris , animalis , hominis , dei : haec duo , quae rationalia sunt , eandem naturam habent , illo diversa sunt quod alterum inmortale , alterum mortale est . Ex his ergo unius bonum natura perficit , dei scilicet , alterius cura , hominis . Cetera tantum in sua natura perfecta sunt , non vere perfecta , a quibus abest ratio . Hoc enim demum perfectum est quod secundum universam naturam perfectum , universa autem natura rationalis est : cetera possunt in suo genere esse perfecta .

Latin

italiano

15 . In quo non potest beata vita esse nec id potest quo beata vita efficitur ; beata autem vita bonis efficitur . In muto animali non est beata vita < nec id quo beata vita > efficitur : in muto animali bonum non est .

Latin

italiano

16 . Mutum animal sensu conprendit praesentia ; praeteritorum reminiscitur cum < in > id incidit quo sensus admoneretur , tamquam equus reminiscitur viae cum ad initium eius admotus est . In stabulo quidem nulla illi viaest quamvis saepe calcatae memoria [ est ] . Tertium vero tempus , id est futurum , ad muta non pertinet .

Latin

italiano

17 . Quomodo ergo potest eorum videri perfecta natura quibus usus perfecti temporis non est ? Tempus enim tribus partibus constat , praeterito , praesente , venturo . Animalibus tantum quod brevissimum est < et > in transcursu datum , praesens : praeteriti rara memoria est nec umquam revocatur nisi praesentium occursu .

Latin

italiano

18 . Non potest ergo perfectae naturae bonum in inperfecta esse natura , aut si natura talis [ habet ] hoc habet , habent et sata . Nec illud nego , ad ea quae videntur secundum naturam magnos esse mutis animalibus impetus et concitatos , sed inordinatos ac turbidos ; numquam autem aut inordinatum est bonum aut turbidum .

Latin

italiano

19 . " Quid ergo ? ' " inquis " muta animalia perturbate et indisposite moventur ? " Dicerem illa perturbate et indisposite moveri si natura illorum ordinem caperet : nunc moventur secundum naturam suam . Perturbatum enim id est quod esse aliquando et non perturbatum potest ; sollicitum est quod potest esse securum . Nulli vitium est nisi cui virtus potest esse : mutis animalibus talis ex natura sua motus est .