Theaetetus 180
Maia Shukhoshvili / Georgian Translations
- Created on 2017-04-06 10:49:01
- Translated by Maia Shukhoshvili
- Aligned by Maia Shukhoshvili
Ἑλληνική Transliterate
ქართული Transliterate
Θεόδωρος
παντάπασι μὲν οὖν . καὶ γάρ , ὦ Σώκρατες , περὶ τούτων τῶν Ἡρακλειτείων ἤ , ὥσπερ σὺ λέγεις , Ὁμηρείων καὶ ἔτι παλαιοτέρων , αὐτοῖς μὲν τοῖς περὶ τὴν Ἔφεσον , ὅσοι προσποιοῦνται ἔμπειροι , οὐδὲν μᾶλλον οἷόν τε διαλεχθῆναι ἢ τοῖς οἰστρῶσιν . ἀτεχνῶς γὰρ κατὰ τὰ συγγράμματα φέρονται , τὸ δ᾽ ἐπιμεῖναι ἐπὶ λόγῳ καὶ ἐρωτήματι καὶ ἡσυχίως [ 180α ] ἐν μέρει ἀποκρίνασθαι καὶ ἐρέσθαι ἧττον αὐτοῖς ἔνι ἢ τὸ μηδέν : μᾶλλον δὲ ὑπερβάλλει τὸ οὐδ᾽ οὐδὲν πρὸς τὸ μηδὲ σμικρὸν ἐνεῖναι τοῖς ἀνδράσιν ἡσυχίας . ἀλλ᾽ ἄν τινά τι ἔρῃ , ὥσπερ ἐκ φαρέτρας ῥηματίσκια αἰνιγματώδη ἀνασπῶντες ἀποτοξεύουσι , κἂν τούτου ζητῇς λόγον λαβεῖν τί εἴρηκεν , ἑτέρῳ πεπλήξῃ καινῶς μετωνομασμένῳ . περανεῖς δὲ οὐδέποτε οὐδὲν πρὸς οὐδένα αὐτῶν : οὐδέ γε ἐκεῖνοι αὐτοὶ πρὸς ἀλλήλους , ἀλλ᾽ εὖ πάνυ φυλάττουσι τὸ μηδὲν βέβαιον ἐᾶν εἶναι [ 180β ] μήτ᾽ ἐν λόγῳ μήτ᾽ ἐν ταῖς αὑτῶν ψυχαῖς , ἡγούμενοι , ὡς ἐμοὶ δοκεῖ , αὐτὸ στάσιμον εἶναι : τούτῳ δὲ πάνυ πολεμοῦσιν , καὶ καθ᾽ ὅσον δύνανται πανταχόθεν ἐκβάλλουσιν .
Σωκράτης
ἴσως , ὦ Θεόδωρε , τοὺς ἄνδρας μαχομένους ἑώρακας , εἰρηνεύουσιν δὲ οὐ συγγέγονας : οὐ γὰρ σοὶ ἑταῖροί εἰσιν . ἀλλ᾽ οἶμαι τὰ τοιαῦτα τοῖς μαθηταῖς ἐπὶ σχολῆς φράζουσιν , οὓς ἂν βούλωνται ὁμοίους αὑτοῖς ποιῆσαι .
Θεόδωρος
ποίοις μαθηταῖς , ὦ δαιμόνιε ; οὐδὲ γίγνεται τῶν [ 180ξ ] τοιούτων ἕτερος ἑτέρου μαθητής , ἀλλ᾽ αὐτόματοι ἀναφύονται ὁπόθεν ἂν τύχῃ ἕκαστος αὐτῶν ἐνθουσιάσας , καὶ τὸν ἕτερον ὁ ἕτερος οὐδὲν ἡγεῖται εἰδέναι . παρὰ μὲν οὖν τούτων , ὅπερ ᾖα ἐρῶν , οὐκ ἄν ποτε λάβοις λόγον οὔτε ἑκόντων οὔτε ἀκόντων : αὐτοὺς δὲ δεῖ παραλαβόντας ὥσπερ πρόβλημα ἐπισκοπεῖσθαι .
Σωκράτης
καὶ μετρίως γε λέγεις . τὸ δὲ δὴ πρόβλημα ἄλλο τι παρειλήφαμεν παρὰ μὲν τῶν ἀρχαίων μετὰ ποιήσεως [ 180δ ] ἐπικρυπτομένων τοὺς πολλούς , ὡς ἡ γένεσις τῶν ἄλλων πάντων Ὠκεανός τε καὶ Τηθὺς ῥεύματα ὄντα τυγχάνει καὶ οὐδὲν ἕστηκε , παρὰ δὲ τῶν ὑστέρων ἅτε σοφωτέρων ἀναφανδὸν ἀποδεικνυμένων , ἵνα καὶ οἱ σκυτοτόμοι αὐτῶν τὴν σοφίαν μάθωσιν ἀκούσαντες καὶ παύσωνται ἠλιθίως οἰόμενοι τὰ μὲν ἑστάναι , τὰ δὲ κινεῖσθαι τῶν ὄντων , μαθόντες δὲ ὅτι πάντα κινεῖται τιμῶσιν αὐτούς ; ὀλίγου δὲ ἐπελαθόμην , ὦ Θεόδωρε , ὅτι ἄλλοι αὖ τἀναντία τούτοις ἀπεφήναντο , [ 180ε ] " οἷον ἀκίνητον τελέθει τῷ παντὶ ὄνομ᾽ εἶναι " . καὶ ἄλλα ὅσα Μέλισσοί τε καὶ Παρμενίδαι ἐναντιούμενοι πᾶσι τούτοις διισχυρίζονται , ὡς ἕν τε πάντα ἐστὶ καὶ ἕστηκεν αὐτὸ ἐν αὑτῷ οὐκ ἔχον χώραν ἐν ᾗ κινεῖται . τούτοις οὖν , ὦ ἑταῖρε , πᾶσι τί χρησόμεθα ; κατὰ σμικρὸν γὰρ προϊόντες λελήθαμεν ἀμφοτέρων εἰς τὸ μέσον πεπτωκότες , καὶ ἂν μή [ 181α ] πῃ ἀμυνόμενοι διαφύγωμεν , δίκην δώσομεν ὥσπερ οἱ ἐν ταῖς παλαίστραις διὰ γραμμῆς παίζοντες , ὅταν ὑπ᾽ ἀμφοτέρων ληφθέντες ἕλκωνται εἰς τἀναντία .
παντάπασι μὲν οὖν . καὶ γάρ , ὦ Σώκρατες , περὶ τούτων τῶν Ἡρακλειτείων ἤ , ὥσπερ σὺ λέγεις , Ὁμηρείων καὶ ἔτι παλαιοτέρων , αὐτοῖς μὲν τοῖς περὶ τὴν Ἔφεσον , ὅσοι προσποιοῦνται ἔμπειροι , οὐδὲν μᾶλλον οἷόν τε διαλεχθῆναι ἢ τοῖς οἰστρῶσιν . ἀτεχνῶς γὰρ κατὰ τὰ συγγράμματα φέρονται , τὸ δ᾽ ἐπιμεῖναι ἐπὶ λόγῳ καὶ ἐρωτήματι καὶ ἡσυχίως [ 180α ] ἐν μέρει ἀποκρίνασθαι καὶ ἐρέσθαι ἧττον αὐτοῖς ἔνι ἢ τὸ μηδέν : μᾶλλον δὲ ὑπερβάλλει τὸ οὐδ᾽ οὐδὲν πρὸς τὸ μηδὲ σμικρὸν ἐνεῖναι τοῖς ἀνδράσιν ἡσυχίας . ἀλλ᾽ ἄν τινά τι ἔρῃ , ὥσπερ ἐκ φαρέτρας ῥηματίσκια αἰνιγματώδη ἀνασπῶντες ἀποτοξεύουσι , κἂν τούτου ζητῇς λόγον λαβεῖν τί εἴρηκεν , ἑτέρῳ πεπλήξῃ καινῶς μετωνομασμένῳ . περανεῖς δὲ οὐδέποτε οὐδὲν πρὸς οὐδένα αὐτῶν : οὐδέ γε ἐκεῖνοι αὐτοὶ πρὸς ἀλλήλους , ἀλλ᾽ εὖ πάνυ φυλάττουσι τὸ μηδὲν βέβαιον ἐᾶν εἶναι [ 180β ] μήτ᾽ ἐν λόγῳ μήτ᾽ ἐν ταῖς αὑτῶν ψυχαῖς , ἡγούμενοι , ὡς ἐμοὶ δοκεῖ , αὐτὸ στάσιμον εἶναι : τούτῳ δὲ πάνυ πολεμοῦσιν , καὶ καθ᾽ ὅσον δύνανται πανταχόθεν ἐκβάλλουσιν .
Σωκράτης
ἴσως , ὦ Θεόδωρε , τοὺς ἄνδρας μαχομένους ἑώρακας , εἰρηνεύουσιν δὲ οὐ συγγέγονας : οὐ γὰρ σοὶ ἑταῖροί εἰσιν . ἀλλ᾽ οἶμαι τὰ τοιαῦτα τοῖς μαθηταῖς ἐπὶ σχολῆς φράζουσιν , οὓς ἂν βούλωνται ὁμοίους αὑτοῖς ποιῆσαι .
Θεόδωρος
ποίοις μαθηταῖς , ὦ δαιμόνιε ; οὐδὲ γίγνεται τῶν [ 180ξ ] τοιούτων ἕτερος ἑτέρου μαθητής , ἀλλ᾽ αὐτόματοι ἀναφύονται ὁπόθεν ἂν τύχῃ ἕκαστος αὐτῶν ἐνθουσιάσας , καὶ τὸν ἕτερον ὁ ἕτερος οὐδὲν ἡγεῖται εἰδέναι . παρὰ μὲν οὖν τούτων , ὅπερ ᾖα ἐρῶν , οὐκ ἄν ποτε λάβοις λόγον οὔτε ἑκόντων οὔτε ἀκόντων : αὐτοὺς δὲ δεῖ παραλαβόντας ὥσπερ πρόβλημα ἐπισκοπεῖσθαι .
Σωκράτης
καὶ μετρίως γε λέγεις . τὸ δὲ δὴ πρόβλημα ἄλλο τι παρειλήφαμεν παρὰ μὲν τῶν ἀρχαίων μετὰ ποιήσεως [ 180δ ] ἐπικρυπτομένων τοὺς πολλούς , ὡς ἡ γένεσις τῶν ἄλλων πάντων Ὠκεανός τε καὶ Τηθὺς ῥεύματα ὄντα τυγχάνει καὶ οὐδὲν ἕστηκε , παρὰ δὲ τῶν ὑστέρων ἅτε σοφωτέρων ἀναφανδὸν ἀποδεικνυμένων , ἵνα καὶ οἱ σκυτοτόμοι αὐτῶν τὴν σοφίαν μάθωσιν ἀκούσαντες καὶ παύσωνται ἠλιθίως οἰόμενοι τὰ μὲν ἑστάναι , τὰ δὲ κινεῖσθαι τῶν ὄντων , μαθόντες δὲ ὅτι πάντα κινεῖται τιμῶσιν αὐτούς ; ὀλίγου δὲ ἐπελαθόμην , ὦ Θεόδωρε , ὅτι ἄλλοι αὖ τἀναντία τούτοις ἀπεφήναντο , [ 180ε ] " οἷον ἀκίνητον τελέθει τῷ παντὶ ὄνομ᾽ εἶναι " . καὶ ἄλλα ὅσα Μέλισσοί τε καὶ Παρμενίδαι ἐναντιούμενοι πᾶσι τούτοις διισχυρίζονται , ὡς ἕν τε πάντα ἐστὶ καὶ ἕστηκεν αὐτὸ ἐν αὑτῷ οὐκ ἔχον χώραν ἐν ᾗ κινεῖται . τούτοις οὖν , ὦ ἑταῖρε , πᾶσι τί χρησόμεθα ; κατὰ σμικρὸν γὰρ προϊόντες λελήθαμεν ἀμφοτέρων εἰς τὸ μέσον πεπτωκότες , καὶ ἂν μή [ 181α ] πῃ ἀμυνόμενοι διαφύγωμεν , δίκην δώσομεν ὥσπερ οἱ ἐν ταῖς παλαίστραις διὰ γραμμῆς παίζοντες , ὅταν ὑπ᾽ ἀμφοτέρων ληφθέντες ἕλκωνται εἰς τἀναντία .
თეოდოროსი
ნამდვილად ასეა . სოკრატე , რაც შეეხება ამ ჰერაკლიტელებს , ან როგორც შენ ამბობ , ჰომეროსელებსა და კიდევ უფრო ძველებს , თავად ეფესოსელებს , რომლებსაც თავი გამოცდილებად მოაქვთ , მათთან საუბარი არაფრით განსხვავდება შეშლილებთან საუბრისგან . პირდაპირ ისე მოძრაობენ , როგორც მათ ნაწერებშია , ხოლო მსჯელობაზე გაჩერება , შეკითხვებზე მშვიდად თანმიმდევრული პასუხი [ 180a ] ან ზოგჯერ თავად შეკითხვების დასმა , მათთვის არაფერია . არაფერს ემორჩილებიან და ადამიანური სიმშვიდე მათთვის მცირედაც კი არ არსებობს . ხოლო თუკი ვინმეს რამეს ჰკითხავ , როგორც მშვილდიდან ისრებს , ისე დაგაყრიან გამოცანებს და პატარ-პატარა სიტყვებს , ხოლო თუ მათი ნათქვამის კვლევას დაიწყებ , რათა აზრს მისწვდე , ისევ იმას დაგაყრიან ოღონდ სხვა სიტყვებით . ვერასოდეს ვერაფერში ვერ წაიწევ მათთან წინ ვერც შენ და ვერც ისინი ერთმანეთში , არამედ მუდამ მთელი ძალით უფრთხილდებიან , [ 180b ] რომ არაფერი იყოს არც მსჯელობაში და არც მათ სულებში . ვფიქრობ , ისინი ამას უძრაობად თვლიან . ამ უკანასკნელს კი ძალიან ებრძვიან და რამდენადაც შეუძლიათ , ყველაფრიდან დევნიან .
სოკრატე
თეოდოროს , იქნებ ეს ადამიანები ომში გინახავს , მშვიდობისას კი არ შეხვედრიხარ , რადგან შენი მეგობრები არ არიან . ვფიქრობ , თავიანთ მოსწავლეებს მოცალეობისას ესაუბრებიან , თუ უნდათ , რომ ისინი მათ ჰგავდნენ .
თეოდოროსი
რომელ მოსწავლეებს , ძვირფასო ? [ 180c ] მათთან არასოდეს ხდება ერთი მეორის მოსწავლე , არამედ თავისთავად აღმოცენდებიან ისე , რომ თითოეული საკუთარ თავს შთააგონებს და სხვას კი არაფრის მცოდნენ მიიჩნევს . ვერასოდეს მიიღებ მათგან მსჯელობას ვერც ძალით და ვერც ნებით . ავიღოთ ეს მსჯელობები და განვიხილოთ როგორც პრობლემა .
სოკრატე
როგორც საჭიროა , ისე ამბობ . რაც შეეხება პრობლემას , განა ძველებმა ის არ გადმოგვცეს , [ 180d ] რაც პოეზიისგან ბევრისთვის დამალულია , რომ ყველაფრის საწყისი ოკეანოსი და ტეთისია , რომლებიც დინებებს წარმოადგენენ და არაფერია გაჩერებული . ასევეა მათ შემდგომებთანაც , რომლებიც უფრო ბრძენნი არიან და დაფარულს ისე ამჟღავნებენ , რომ მეწაღეებიც კი მათი მოსმენისას სიბრძნეს სწავლობენ და წყვეტენ იმ უმეცრებას , რომ არსებულთაგან ზოგი რამ გაჩერებულია , ხოლო ზოგი მოძრაობს , იგებენ , რომ ყველაფერი მოძრაობს და პატივს მიაგებნენ მათ . კინაღამ დამავიწყდა , თეოდოროს , რომ სხვებიც არსებობენ , რომლებიც ამის საპირისპიროდ აჩვენებენ , [ 180e ] რომ , , ის , რაც უძრავია , არის ყველაფრის სახელი . " სხვები , როგორებიც იყვნენ მელისოსები და პარმენიდესები მათ საწინააღმდეგოდ ამტკიცებდნენ , რომ ყველაფერი ერთი არის და მუდამ გაჩერებულია , რადგან თავის თავში , არ აქვს ადგილი იმისთვის , რომ იმოძრაოს . ამათ რაღა ვუყოთ ყველას , მეგობარო ? როდესაც მცირედ წინ მივიწევდით , ვერც კი შევამჩნიეთ , ისე ჩავცვივდით ორ მხარეს შორის [ 181a ] და თუ გაქცევით ვერ გადავრჩებით , სასჯელს ვზღავთ ისე , როგორც პალესტრებში ხაზზე თამაშობენ , როცა ორივე მხარეს უჭირავს და საპირისპირო [ მიმართულებით ] ექაჩება .
ნამდვილად ასეა . სოკრატე , რაც შეეხება ამ ჰერაკლიტელებს , ან როგორც შენ ამბობ , ჰომეროსელებსა და კიდევ უფრო ძველებს , თავად ეფესოსელებს , რომლებსაც თავი გამოცდილებად მოაქვთ , მათთან საუბარი არაფრით განსხვავდება შეშლილებთან საუბრისგან . პირდაპირ ისე მოძრაობენ , როგორც მათ ნაწერებშია , ხოლო მსჯელობაზე გაჩერება , შეკითხვებზე მშვიდად თანმიმდევრული პასუხი [ 180a ] ან ზოგჯერ თავად შეკითხვების დასმა , მათთვის არაფერია . არაფერს ემორჩილებიან და ადამიანური სიმშვიდე მათთვის მცირედაც კი არ არსებობს . ხოლო თუკი ვინმეს რამეს ჰკითხავ , როგორც მშვილდიდან ისრებს , ისე დაგაყრიან გამოცანებს და პატარ-პატარა სიტყვებს , ხოლო თუ მათი ნათქვამის კვლევას დაიწყებ , რათა აზრს მისწვდე , ისევ იმას დაგაყრიან ოღონდ სხვა სიტყვებით . ვერასოდეს ვერაფერში ვერ წაიწევ მათთან წინ ვერც შენ და ვერც ისინი ერთმანეთში , არამედ მუდამ მთელი ძალით უფრთხილდებიან , [ 180b ] რომ არაფერი იყოს არც მსჯელობაში და არც მათ სულებში . ვფიქრობ , ისინი ამას უძრაობად თვლიან . ამ უკანასკნელს კი ძალიან ებრძვიან და რამდენადაც შეუძლიათ , ყველაფრიდან დევნიან .
სოკრატე
თეოდოროს , იქნებ ეს ადამიანები ომში გინახავს , მშვიდობისას კი არ შეხვედრიხარ , რადგან შენი მეგობრები არ არიან . ვფიქრობ , თავიანთ მოსწავლეებს მოცალეობისას ესაუბრებიან , თუ უნდათ , რომ ისინი მათ ჰგავდნენ .
თეოდოროსი
რომელ მოსწავლეებს , ძვირფასო ? [ 180c ] მათთან არასოდეს ხდება ერთი მეორის მოსწავლე , არამედ თავისთავად აღმოცენდებიან ისე , რომ თითოეული საკუთარ თავს შთააგონებს და სხვას კი არაფრის მცოდნენ მიიჩნევს . ვერასოდეს მიიღებ მათგან მსჯელობას ვერც ძალით და ვერც ნებით . ავიღოთ ეს მსჯელობები და განვიხილოთ როგორც პრობლემა .
სოკრატე
როგორც საჭიროა , ისე ამბობ . რაც შეეხება პრობლემას , განა ძველებმა ის არ გადმოგვცეს , [ 180d ] რაც პოეზიისგან ბევრისთვის დამალულია , რომ ყველაფრის საწყისი ოკეანოსი და ტეთისია , რომლებიც დინებებს წარმოადგენენ და არაფერია გაჩერებული . ასევეა მათ შემდგომებთანაც , რომლებიც უფრო ბრძენნი არიან და დაფარულს ისე ამჟღავნებენ , რომ მეწაღეებიც კი მათი მოსმენისას სიბრძნეს სწავლობენ და წყვეტენ იმ უმეცრებას , რომ არსებულთაგან ზოგი რამ გაჩერებულია , ხოლო ზოგი მოძრაობს , იგებენ , რომ ყველაფერი მოძრაობს და პატივს მიაგებნენ მათ . კინაღამ დამავიწყდა , თეოდოროს , რომ სხვებიც არსებობენ , რომლებიც ამის საპირისპიროდ აჩვენებენ , [ 180e ] რომ , , ის , რაც უძრავია , არის ყველაფრის სახელი . " სხვები , როგორებიც იყვნენ მელისოსები და პარმენიდესები მათ საწინააღმდეგოდ ამტკიცებდნენ , რომ ყველაფერი ერთი არის და მუდამ გაჩერებულია , რადგან თავის თავში , არ აქვს ადგილი იმისთვის , რომ იმოძრაოს . ამათ რაღა ვუყოთ ყველას , მეგობარო ? როდესაც მცირედ წინ მივიწევდით , ვერც კი შევამჩნიეთ , ისე ჩავცვივდით ორ მხარეს შორის [ 181a ] და თუ გაქცევით ვერ გადავრჩებით , სასჯელს ვზღავთ ისე , როგორც პალესტრებში ხაზზე თამაშობენ , როცა ორივე მხარეს უჭირავს და საპირისპირო [ მიმართულებით ] ექაჩება .